«Η Ημέρα της Γυναίκας, σήμερα, ας δώσει φωνή στις βουβές και αόρατες, στις ηττημένες που δεν καταδέχθηκαν ούτε μονόστηλα, στις σκοτεινές που δεν φώτισε κανένας Διαφωτισμός, στη νοικοκυρά της διπλανής πόρτας, που, αν και μαγείρισσα, βρεφοκόμος, καθαρίστρια και νοσοκόμα, αμείφθηκε μόνο με δώρα, τριαντάφυλλα της γιορτή της μητέρας και εκείνο το συγκαταβατικό “μπράβο” για την αφοσίωση στην ιερή αποστολή της ανατροφής των παιδιών της, στην άνεργη, στη μετανάστρια με ζωή στα αζήτητα, στη μάνα πρόσφυγα που ξαναγράφει μια Οδύσσεια χωρίς Ιθάκη, στις γυναίκες που διαδήλωσαν την Πολωνία εναντίον της απαγόρευσης της άμβλωσης, στα γυναικεία σώματα που έγιναν εμπορεύσιμα είδη και πεδία άσκησης εξουσίας»
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία:
Σήμερα δεν γιορτάζουμε και δεν δεχόμαστε επισκέψεις». Η εν λόγω ρήση των Ελληνίδων φεμινιστριών υποδηλώνει ότι οι επέτειοι δεν είναι εθιμοτυπικές εκδηλώσεις ούτε πανηγυρισμοί για την πραγμάτωση των δικαιωμάτων επί του πεδίου της ιστορίας, αλλά υπομνήσεις οχληρές για τον διαρκή σφετερισμό τους.
Αν η ιστορία των δικαιωμάτων είναι η ιστορία των διεκδικήσεών τους, η ιστορία μικρών και μεγάλων αγώνων χειραφέτησης, ανώνυμων θρήνων και θυσιών, καταστροφών και αιμοσταγών ημερών της ιστορίας, οι επέτειοι οφείλουν να συμπεριλάβουν τις τελευταίες στην ημερήσια διάταξη διασώζοντάς τες από τη λήθη.
Η επέτειος της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας οφείλει να είναι μια ρωγμή στο συνεχές μιας ιστορίας καταπίεσης και μια διακοπή σε μια μεγάλη αλυσίδα κυριαρχίας που εκκινεί από το φύλο της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, ο πολίτης της οποίας είναι γένους αρσενικού.
Ο υπέρλαμπρος Αιώνας των Φώτων αφήνει στο σκοτάδι τις γυναίκες και μολονότι η έννοια των ανθρώπινων δικαιωμάτων που γεννούν οι μεγάλες νεωτερικές επαναστάσεις εδράζεται στην ισότητα όλων των ανθρώπων δυνάμει της ίδιας τους της φύσης, ένας από τους εμπνευστές τους, ο Κοντορσέ, υπογραμμίζει την ειρωνεία της Γαλλικής Επανάστασης που κατοχυρώνει το δικαίωμα της ισότητας για τους άνδρες, αγνοώντας δώδεκα εκατομμύρια γυναίκες. «Όποιος αρνείται τα δικαιώματα του συνανθρώπου του λόγω της θρησκείας, της φυλής ή του φύλου» γράφει «κατ’ ουσίαν αρνείται και τα δικά του δικαιώματα».
Τον αυτάρεσκο και αλαζόνα γραμμικό χρόνο της Ιστορίας που γράφτηκε από και για τους νικητές διέρρηξαν κάποια θραύσματα αντίστασης. Το ιστορικό οξύμωρο των ανθρώπινων δικαιωμάτων που από τις θριαμβευτικές διακηρύξεις τους εξοβέλισαν σιωπηρά τις γυναίκες ενσαρκώνει η Ολυμπία ντε Γκουζ που στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Γυναικών και των Πολιτών γράφει: «Η γυναίκα έχει το δικαίωμα να ανεβαίνει στο ικρίωμα. Θα πρέπει εξίσου να έχει το δικαίωμα να ανεβαίνει και στο Βήμα».
Η κατάχρηση και εμπορευματοποίηση της επετείου που έτεινε να γίνει συνώνυμη βραδινών γυναικείων εξόδων, ανταλλαγής ευχών και τριαντάφυλλων αδειάζει στο απορριμματοφόρο της λήθης κάποια άλλα τριαντάφυλλα που δεν συνοδεύτηκαν από σοκολατάκια και απαστράπτοντα χαμόγελα. Πρόκειται για το σύνθημα «Ψωμί και τριαντάφυλλα» που δόνησε τους δρόμους της Νέας Υόρκης το 1908 από γυναικεία διαδήλωση που οργάνωσαν οι εργάτριες των βιοτεχνιών κλωστοϋφαντουργίας και έγινε το σταυροδρόμι που συναντήθηκαν το γυναικείο και το εργατικό κίνημα, καταδεικνύοντας ότι η άρση της έμφυλης ανισότητας είναι άρση της εκμετάλλευσης της εργασίας και μια έκφανση της άρσης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.
Η μοίρα της Ολυμπίας ντε Γκουζ ήταν η γκιλοτίνα και των εργατριών της Νέας Υόρκης η φυλακή, η βία και η πείνα. Δυο χρόνια αργότερα, το 1910, στη Δεύτερη Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών στην Κοπεγχάγη η Κλάρα Τσέτκιν θα προτείνει την 8η Μαρτίου ως Ημέρα της Γυναίκας, για να τιμηθούν όχι μόνο οι εργάτριες του 1908 αλλά και οι ράφτρες και οι υφάντριες που οργάνωσαν την πρώτη γυναικεία διαδήλωση την ίδια ημέρα στην ίδια πόλη, 8 Μαρτίου 1857.
Οι πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα σφραγίστηκαν από μεγαλειώδεις διαδηλώσεις που διεκδικούσαν ισότιμα δικαιώματα στην εργασία και την ψήφο, ενώ στα καθ’ ημάς, η ημέρα της γυναίκας επιβίωσε στις εξορίες της Μεταξικής δικτατορίας, στο ΕΑΜ, στο βουνό, στην ελεύθερη Ελλάδα. Παραπέμπει στην Πανελλήνια Ένωση Γυναικών, την ΠΕΓ, που διέλυσε ο αντικομμουνιστικός νόμος 509 του 1947 στα πέτρινα χρόνια της Χούντας, με «τα κορίτσια της βροχής» να γράφουν τη δική τους ιστορία αντίστασης.
Ο Χέγκελ ισχυριζόταν ότι η ιστορία προχωρά μέσω του αρνητικού, μέσα από τον πόνο, τη βία, το αίμα. Η βία είναι το βαρύ αντίτιμο, τα λύτρα, που η ιστορία θα πρέπει να καταβάλλει για την πραγμάτωση του ορθού λόγου στην ιστορία.
Ο δικός μας αιώνας, αιμοσταγής και υπερχρεωμένος, μάς βρήκε τις γυναίκες να μπορούμε πλέον να συμμετέχουμε ενεργά στην πολιτική, ισότιμα στην εργασία και να γεμίζουμε βιογραφικά σημειώματα με περίοπτους τίτλους σπουδών και θέσεων. Είναι όμως έτσι; Γένους θηλυκού η ανυπακοή και η αντίσταση, αλλά γένους θηλυκού και η κρίση. Γένους θηλυκού και η βία.
Οι υφάντριες και οι ράφτρες του 19ου αιώνα, οι εργάτριες των αρχών του 20ου αιώνα, έγιναν οι Ελληνίδες καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών, υπενθυμίζοντας ότι η χειραφέτηση από τον ζυγό της ανδρικής κυριαρχίας είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το αίτημα της χειραφέτησης από έναν ανθρωποβόρο καπιταλισμό, ενώ στο μαρτυρολόγιο του εργατικού κινήματος του 21ου αιώνα έμελλε να συμπεριληφθεί και η Κωνσταντίνα Κούνεβα, που ενσαρκώνει την πιο ευάλωτη και ευπαθή ομάδα, αυτή των γυναικών μεταναστριών. Η κρίση κατέδειξε ότι οι γυναίκες είναι τα πρώτα θύματα των απολύσεων, η πιο ευάλωτη ομάδα στις επισφαλείς και ελαστικές σχέσεις εργασίας. Επιπροσθέτως, το δικαίωμα της μητρότητας καταστρατηγείται εμπράκτως, μολονότι κατοχυρωμένο στην εργασιακή νομοθεσία, εφόσον παρατηρείται προκατάληψη κατά των γυναικών μητέρων στις προσλήψεις προσωπικού.
Τέλος, η εξαναγκαστική πορνεία, ως η έμφυλη όψη του trafficking, αυτού του μετανεωτερικού δουλεμπορίου που ακυρώνει όλη τη νεωτερική σκευή των δικαιωμάτων της ελευθερίας, της ισότητας και της αξιοπρέπειας, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, συζυγοκτονίες, ενδοοικογενειακοί βιασμοί, ακρωτηριασμοί γεννητικών οργάνων, σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, αλλά και διαπόμπευση οροθετικών γυναικών και υποχρεωτικές διερευνητικές γυναικολογικές εξετάσεις σε γυναικείες φυλακές, γίνονται αδιάψευστοι μάρτυρες της αθετημένης υπόσχεσης ισότητας και μιας ιστορίας που επαναλαμβάνεται ως τραγωδία.
Η Ημέρα της Γυναίκας, σήμερα, ας δώσει φωνή στις βουβές και αόρατες, στις ηττημένες που δεν καταδέχθηκαν ούτε μονόστηλα, στις σκοτεινές που δεν φώτισε κανένας Διαφωτισμός, στη νοικοκυρά της διπλανής πόρτας, που, αν και μαγείρισσα, βρεφοκόμος, καθαρίστρια και νοσοκόμα, αμείφθηκε μόνο με δώρα, τριαντάφυλλα της γιορτή της μητέρας και εκείνο το συγκαταβατικό «μπράβο» για την αφοσίωση στην ιερή αποστολή της ανατροφής των παιδιών της, στην άνεργη, στη μετανάστρια με ζωή στα αζήτητα, στη μάνα πρόσφυγα που ξαναγράφει μια Οδύσσεια χωρίς Ιθάκη, στις γυναίκες που διαδήλωσαν την Πολωνία εναντίον της απαγόρευσης της άμβλωσης, στα γυναικεία σώματα που έγιναν εμπορεύσιμα είδη και πεδία άσκησης εξουσίας. Και όλης της γης οι κολασμένες ας μας υπενθυμίσουν ότι «το δικαίωμά μας να έχουμε δικαιώματα», όπως είπε μια γυναίκα, η Χάνα Άρεντ, «δεν είναι ες αεί χαραγμένο στην νεωτερική μνήμη, αλλά πεδίο αγώνων και αγωνίας και διαρκούς αναμέτρησης με σχέσεις εξουσίας».
