(φωτογραφία: Άγγελος Καλοδούκας - Left.gr)
Η παρακάτω ανάλυση αλιεύθηκε στο facebook:
Η ελληνική κρίση υπήρξε εξαρχής στο επίκεντρο της ευρύτερης αποσταθεροποίησης της ευρωγερμανικής ηγεμονίας. Σήμερα και πάλι, με αφορμή την εξέλιξη της δεύτερης αξιολόγησης, εξελίσσεται στο φόντο ενός όσο ποτέ πολυσύνθετου και ετερόκλητου σκηνικού στην Ευρώπη: Brexit, η διαλυτική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, κρίση χρέους σε Ιταλία και Γαλλία, πολιτική κρίση σε Ιταλία-Ισπανία-Γαλλία, ανάδειξη του ευρωσκεπτικισμού σε κεντρικό παράγοντα κάθε είδους συσχετισμών και πολιτικών εξελίξεων.
Επίσης, σημαντικότερο όλων: Η νέα προεδρία στις ΗΠΑ αποτελεί έναν αστάθμητο παράγοντα σε σχέση με τις οικονομικές/γεωπολιτικές προτεραιότητες της πρώτης οικονομίας του πλανήτη σχετικά με την Ευρώπη. Ουσιαστικά η θολή στάση του ΔΝΤ αναφορικά με την Ελλάδα πηγάζει από το μεταβατικό αυτό στάδιο, μέχρι να καθαρίσει η στάση των ΗΠΑ συνολικά στην Ευρώπη: Τον Απρίλη, εξάλλου, οι ΗΠΑ θα τοποθετήσουν νέο εκπρόσωπο στο ΔΝΤ.
Δύο σημαντικές στιγμές που χαρακτηρίζουν τον ρόλο της χώρα μας για τις ΗΠΑ σε όλη αυτήν την περίοδο: Τον Νοέμβρη του 2009 η Μέρκελ μετά την συνάντηση της με τον Ομπάμα δήλωσε ότι η πίεση που της άσκησε ο Αμερικάνος πρόεδρος αναφορικά με την παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη κινήθηκε στα πλαίσια του unfair. Ο Ομπάμα, στην ίδια αυτή συνάντηση, δήλωσε ότι η ελληνική υπόθεση αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική υπόθεση για τις ΗΠΑ.
Η δεύτερη στιγμή υπήρξε η πίεση, η αφόρητη πίεση, που λέγεται ότι άσκησε η Κλίντον -όχι με ευγενή μέσα- ώστε να υπάρξει θετική εξέλιξη στην υπόθεση της παραμονής της χώρας στην ΕΕ κατά την πολύωρη διαπραγμάτευση που ακολούθησε το δημοψήφισμα. Θα πει κανείς ότι έκτοτε πολλά αλλάξανε, και πρώτα από όλα η ηγεσία των ΗΠΑ. Ισχύει. Όσο και αν δεν γνωρίζουμε τίποτα σε σχέση με την στρατηγική Τραμπ, πέρα από μια αόριστη δήλωση λίγο μετά την εκλογή του ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν λόγο να ασχολούνται με την κρίση χρέους μιας χώρας στην Ευρώπη.
Βέβαια ακολούθησε μια επιθετική ρητορική-που πατά και σε εν ενεργεία φιλοαμερικάνικες δυνάμεις στην Κεντρική Ευρώπη, ή σε εν δυνάμει ευρωσκεπικιστικές πλειοψηφίες σε μια σειρά από χώρες-αναφορικά με την γερμανική ηγεμονία σε μια γεωπολιτική περιοχή που μεταπολεμικά οι ΗΠΑ της είχαν παραχωρήσει σαν αντίπαλον δέος στην Σοβιετική Ένωση. Σοβιετική Ένωση δεν υπάρχει, βέβαια, αλλά η Ρωσία του Πούτιν αποτελεί μια νέα σημαντική δύναμη-με σκανδαλώδεις μάλιστα, υποψίες γύρω από αναπροσαρμογή προς το θετικότερο των σχέσεων της με τον νέο Αμερικάνο πρόεδρο.
Το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας δεν δικαιολογεί τέτοιον χαρακτήρα-να αποτελεί επίκεντρο των μεγάλων ανταγωνισμών: 0,2% του παγκόσμιου ΑΕΠ και 2% της ευρωζώνης. Είναι, όμως, σημαντική η γεωπολιτική της θέση. Σαν σημείο όπου σμίγει η Δύση με την Ανατολή, σαν το ανατολικότερο σύνορο της Ευρώπης, σαν φορέας αποσταθεροποίησης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ήδη πριν από το ξέσπασμα της κρίσης.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι ενεργοί. Η διαφορά είναι ότι η σημερινή κυβέρνηση βρίσκεται ενόψει μιας νέας μάχης, στην οποία επιστρατεύει την πολιτική σημασία της Ελλάδας, σαν αφετηρία ολοκλήρωσης της ένταξης της χώρας σε μια κανονικότητα μέσα στην Ευρώπη. Για αυτό και μιλάει για μια καθαρά πολιτική συμφωνία. Τέτοια θα είναι η σημασία της, αν υπάρξει-τέτοια θα είναι και αν δεν υπάρξει.
Πολιτική είναι, λοιπόν, η βασική αντίθεση. Κομμάτι πολλαπλών αντιθέσεων: Η ελληνική υπόθεση αναδείχτηκε σε κεντρικό σημείο της κρίσης ταυτότητας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η εξέλιξη της και σε φορέα προοδευτικών εξελίξεων στο πολιτικό φάσμα της ένωσης-ιδιαίτερα με το δημοψήφισμα- ώθησε ακόμα παραπέρα τις αντιθέσεις, τις αντιφάσεις του ευρωπαϊκού εποικοδομήματος: Οι αντιθέσεις αυτές, σήμερα, τέμνουν κάθετα και οριζόντια το ίδιο το πολιτικό σκηνικό (και) της Γερμανίας.
Πολιτική, και όχι οικονομική είναι η βασική αντίθεση, επίσης, αν αναλογιστεί κανείς ορισμένα σημαντικά στοιχεία: Πρώτον το ΔΝΤ ουδέποτε αμφέβαλε για την αποτυχία του προγράμματος. Σήμερα, μάλιστα, μάθαμε από μια διαρροή του ΔΝΤ ότι ο ίδιος ο Τόμσεν ήταν ενήμερος για αυτήν την αδιέξοδη συνταγή ήδη από το 2010. Δεύτερον, η καθεαυτή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, η ποιοτική πλευρά ορισμένων δυναμικών οικονομικών παραμέτρων της ελληνικής οικονομίας, αποδεικνύονται επίσημα και παραδεκτά σαν απρόσμενα θετικά, όσο ποτέ εξαρχής της κρίσης.
Τρίτον, πάλι με βάση αξιόπιστες-και από διάφορες πλευρές-πηγές, η βούληση του ίδιου του Σόιμπλε ήταν και ακόμα είναι η εκμετάλλευση της Ελλάδας σαν απαρχή συγκρότησης ενός νέου οικονομικού πόλου γερμανικής επιρροής στο περιθώριο της ΕΕ και της ευρωζώνης.
Ο πολιτικός χαρακτήρας, λοιπόν, είναι που υπερέχει και πάλι, και μάλιστα, δεδομένης της-φαινομενικής τουλάχιστον-σιγής ασυρμάτου από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η υπόθεση Ελλάδα εμπλέκεται σε μια ευρύτερη κρίση ταυτότητας και στρατηγικής από εδώ και πέρα: Της ίδιας της Γερμανίας, της ηγεμονίας της στην Ευρώπη, της ίδιας της Ευρώπης σε σχέση με την θέση της σαν ολότητα, ή σαν αυθαίρετα νοούμενη ολότητα τέλος πάντων, σε έναν ρευστό και ολοένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον της ανεπίστρεπτης και ανεπίλυτης κεφαλαιοκρατικής κρίσης.
Η Ελλάδα, με τους αγώνες του λαού της που οδήγησαν στην ανάδειξη της πρώτης αριστερής κυβέρνησης στην Ευρώπη, με την όλη διαπραγματευτική τακτική του 2015, και με κορυφαία στιγμή το δημοψήφισμα εντάχθηκε ξανά στον παγκόσμιο χάρτη από εκεί που ήταν ένα ανυπόληπτο υπομόχλιο των μεγάλων ανταγωνισμών. Ακόμα ώθησε στα όρια τους τις στρατηγικές και τις αντοχές όλων-και βασικά της Γερμανίας.
Αντικειμενικά σήμερα παλεύει-μια μάχη με καθόλου αυτονόητη έκβαση-για την ολοκλήρωση μιας πολιτικής συμφωνίας στην βάση των αντιθέσεων που και η ίδια ανέδειξε και επιχειρεί τώρα να εκμεταλλευτεί προς όφελος της. Μια συμφωνία επιστροφής στην εφικτή ομαλότητα, για μια βήμα το βήμα αντιστροφή των όρων της επιτροπείας και της αιχμαλωσίας, ουσιαστικά, στα πλαίσια του διεθνούς καταμερισμού εργασίας. Προφανώς το κοινωνικό κόστος υπάρχει ήδη από την συμφωνία του 2015, προφανώς και θα υπάρξει, αλλά και το 2015 και τώρα προβλέπει βασικά την αντιστροφή της κατανομής βαρών, αυτή την φορά από τα μεσοστρώματα και πάνω και όχι άλλο πια από τον κόσμο της εργασίας.
Κάθε συμφωνία-ή έλλειψη συμφωνίας- αντικατοπτρίζει το επίπεδο και το περιεχόμενο των συσχετισμών δύναμης. Η Ελλάδα δεν μπορεί να εκβιάσει καταστάσεις, άλλες τουλάχιστον από το να εκμεταλλευτεί την πολιτική της σημασία. Μένει να δούμε πως θα αποτυπωθούν αυτοί οι συσχετισμοί και οι νέες προτεραιότητες όλων των παιχτών. Αντικειμενικά η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να πετύχει τον συνολικό επαναπροσδιορισμό της θέσης της σε έναν κόσμο που περνά σε έναν νέο ιστορικό κύκλο.
Φυσικά οποιασδήποτε εξέλιξης το πρόσημο θα κριθεί σε σχέση με το αν βοηθά-ή δεν απαγορεύει-την παραγωγική ανασυγκρότηση και την αξιακή βελτίωση της θέσης του κόσμου της εργασίας. Η αντιστροφή της υποτίμησης της αξίας της εργασίας αφορά μια σύνθετη και ζωντανή, κινηματική, και διαρκή διαδικασία. Η επαναθεμελίωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων-μαλακό υπογάστριο και κόκκινη γραμμή της κυβέρνησης δεν μπορεί παρά να θεωρείται αναγκαία συνθήκη ως προς αυτόν τον σκοπό.
