Μόνο λίγες ημέρες απομένουν πλέον για την πρώτη δέσμη μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Όλα δείχνουν ότι ο ESM θα παρουσιάσει στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου του 2016 τα βραχυπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Τα ανωτέρω θα συνδυαστούν με την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί αρχές του επόμενου χρόνου και να οδηγήσει τη χώρα μας στην ένταξή της στο πρόγραμμα ποσοστικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το οποίο μπορεί να αποφέρει όφελος της τάξης των 5 δισ. Ακολούθως, στόχος της ελληνική πλευράς είναι να πραγματοποιηθεί η περιγραφή των μεσοπρόθεσμων μέτρων αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, τα οποία αφορούν την περίοδο 2018-2030, με ταυτόχρονη μείωση των στόχων για πρωτογενές πλεόνασμα μετά το 2018, από το 3,5% που ισχύει σήμερα, στο 2,5%.
Όλες οι πλευρές συγκλίνουν στο ότι είναι έτοιμα τα βραχυπρόθεσμα μέτρα διά χειρός ESM και θα παρουσιαστούν στο συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών, αρχές του επόμενου μήνα. Αυτή η δέσμη των μέτρων θα αφορά τα επιτόκια και τη διάρκεια αποπληρωμής τμήματος των δανείων, σύμφωνα με τα όσα προέβλεπε η συμφωνία του Eurogroup της 24ης Μαΐου 2016. Τα συγκεκριμένα αναμένεται να ξεκινήσουν να εφαρμόζονται στις αρχές της επόμενης χρονιάς και να ολοκληρωθούν το καλοκαίρι του 2018 με τη λήξη του προγράμματος, ενώ από εκεί και πέρα θα εφαρμοστούν τα μεσοπρόθεσμα έως και το 2030.
Το πλαίσιο εφαρμογής των βραχυπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης
Σύμφωνα με το σχέδιο που επεξεργάζεται ο ESM, η μέση διάρκεια αποπληρωμής των δανείων, που είναι τώρα 28 έτη, θα αυξηθεί στα 32,5 έτη. Την ίδια ώρα, αναμένεται να υπάρξει μετατροπή του κυμαινόμενου επιτοκίου σε σταθερό σε επίπεδο λίγο πάνω από 1%. Απώτερος σκοπός είναι να μην υπάρξει κίνδυνος σε επόμενο χρονικό στάδιο, καθώς τα ομόλογα αυτά έχουν επιτοκιακή βάση το Euribor, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια. Η λύση θα μπορούσε να προκύψει μέσω της έκδοσης ομολόγου πολυετούς διάρκειας έως και 30 έτη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, ούτως ώστε να καταστεί εφικτή η ανταλλαγή των παλιών με νέα ομόλογα και να διασφαλιστούν όλες οι πλευρές. Επί της ουσίας, πρόκειται για ομόλογα EFSF που έχουν απομείνει στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών και ενδέχεται να αντικατασταθούν με 30ετή ομόλογα με σταθερό επιτόκιο. Ένα ζήτημα που προκύπτει είναι ότι ο ESM δεν έχει έτοιμο μηχανισμό έκδοσης swaps, οπότε θα χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα για να πραγματοποιήσει τις εκδόσεις.
Αξίζει να σημειωθεί πως το θετικό των βραχυπροθέσμων είναι ότι δεν χρειάζονται την έγκριση από τα Κοινοβούλια κάποιων ευρωπαϊκών χωρών. Κι αυτό γιατί όλη η επεξεργασία πραγματοποιείται από τον ESM. Με αυτόν τον τρόπο, αίρονται τα όποια εμπόδια θα μπορούσαν δυνητικά να υπάρξουν λόγω των επικείμενων εκλογών σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, με την αρχή να γίνεται την άνοιξη στην Ολλανδία και τη Γαλλία και να ακολουθεί το φθινόπωρο η Γερμανία. Προφανώς, μόνο η γερμανική πλευρά θα μπορούσε θεωρητικά να φέρει οποιαδήποτε αντίρρηση, αν και όσα γίνονται και αναμένεται να πραγματοποιηθούν το επόμενο διάστημα προβλέπονται ρητά στη συμφωνία του περασμένου Μαΐου.
Γιατί διαφωνούν για τα μεσοπρόθεσμα
Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για τα μεσοπρόθεσμα και γι’ αυτό ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε προσπαθεί, όσο μπορεί, να παρακωλύσει τις διαδικασίες, ούτως ώστε οι όποιες αποφάσεις να ληφθούν το επόμενο φθινόπωρο. Σε αυτό αντιδρά σφόδρα η ελληνική πλευρά, η οποία επιθυμεί να περιγραφούν τα μεσοπρόθεσμα στις αρχές του επόμενου έτους και όταν θα έχει κλείσει οριστικά η δεύτερη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος, ούτως ώστε να δημιουργηθεί καθαρός διάδρομος επενδύσεων. Εν τω μεταξύ, το ΔΝΤ αναμένει τα βραχυπρόθεσμα μέτρα αλλά και την περιγραφή των μεσοπρόθεσμων, ούτως ώστε να πραγματοποιήσει την ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους για να εισέλθει στο ελληνικό πρόγραμμα.
Γράφεται το κείμενο συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών
Προκειμένου να συμβούν όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση, κάτι το οποίο θεωρείται εφικτό από όλες τις πλευρές. Γι’ αυτόν τον σκοπό, στόχος είναι να εγκριθεί από το Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου ένα κείμενο συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, το οποίο θα περιλαμβάνει τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης (από εργασιακά μέχρι εξωδικαστικό συμβιβασμό κ.λπ.). Από την πλευρά της, η κυβέρνηση έχει αρχίσει ήδη να υλοποιεί σειρά προαπαιτούμενων και θα συνεχίσει να νομοθετεί ώς τις αρχές Ιανουαρίου του 2017. Εν τω μεταξύ, σήμερα Δευτέρα θα κατατεθεί στη Βουλή ο προϋπολογισμός του 2017, με στόχο να ψηφιστεί από την Ολομέλεια έως τις 10 Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με πηγές από το προεδρείο της Βουλής, σχεδιάζεται ψήφιση του πρώτου πακέτου με τα προαπαιτούμενα της β' αξιολόγησης έως τις 3 Δεκεμβρίου και γι' αυτό μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να κατατεθούν δύο πολυνομοσχέδια.
Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης
Πότε όμως θα ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση; Σύμφωνα με κυβερνητικούς παράγοντες, περί τις αρχές ή τα μέσα Ιανουαρίου θα πραγματοποιηθεί το πρώτο Eurogroup της νέας χρονιάς, το οποίο αναμένεται να επικυρώσει την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και να δώσει έγκριση για την επόμενη δόση. Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση επιδιώκει να λύσει εκείνη την περίοδο ακόμη ένα ζήτημα: Τη μείωση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα μετά το 2018, από το 3,5%, τουλάχιστον στο 2,5%.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι δύο πλευρές επιταχύνουν τις εξελίξεις. Ήδη οι δανειστές προχώρησαν τις προηγούμενες ημέρες σε συγγραφή κειμένου για τη δεύτερη αξιολόγηση. Κι αυτό προκειμένου να συζητηθεί στα επόμενα ραντεβού μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών και να υπάρξει ένα τελικό κοινό κείμενο, το οποίο θα αποφασιστεί στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου.
Τα επίδικα της διαπραγμάτευσης
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφερθεί ότι το πιο σημαντικό ζητούμενο στην παρούσα διαπραγμάτευση παραμένουν τα εργασιακά, ενώ οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν έρθει πολύ κοντά στο θέμα του εξωδικαστικού συμβιβασμού. Σε καλό δρόμο άλλωστε φαίνεται να βρίσκονται οι συζητήσεις αναφορικά με το δημοσιονομικό κενό του 2017, δεδομένου ότι ο προϋπολογισμός, ο οποίος αναμένεται να κατατεθεί σήμερα, θα ενσωματώνει στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από 1,8% του ΑΕΠ. Υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών υποστηρίζουν ότι δημοσιονομικό κενό δεν υπάρχει για το επόμενο έτος. Εφόσον κυλήσουν όλα ομαλά, η επίτευξη του κειμένου, το οποίο αποκαλείται Staff Level Agreement, θα οδηγήσει στην εφαρμογή των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος και ακολούθως σε έναρξη συζήτησης για τα μεσοπρόθεσμα, στις αρχές Ιανουαρίου, όπως προαναφέρθηκε.
