Τον Αύγουστο ξεκίνησαν μαζικές και δυναμικές κινητοποιήσεις στα συνεταιριστικά ορυχεία της ανατολικής Βολιβίας, που διάρκεσαν μια βδομάδα και κορυφώθηκαν στις 25 Αυγούστου με την απαγωγή και τη βάναυση δολοφονία του υφυπουργού εσωτερικών, Ροδόλφο Γιάνες, που βρισκόταν στην περιοχή για συνομιλίες με τους εξεγερμένους. Τι συνέβη και οι μέχρι χθες σύμμαχοι της κυβέρνησης και του προέδρου Έβο Μοράλες έγιναν θανάσιμοι εχθροί; Σ’ αυτό το καίριο ερώτημα έρχεται να δώσει απαντήσεις η συνέντευξη του υφυπουργού συντονισμού με τα κοινωνικά κινήματα Αλφρέδο Ράδα Βέλες στο λατινοαμερικάνικο ιστότοπο Rebelion (29/8/2016).

• Πώς μπορείτε να εξηγήσετε αυτήν τη σύγκρουση (της κυβέρνησης) με τα συνεταιριστικά ορυχεία;

Εξηγείται στο πλαίσιο της χειροτέρευσης της οικονομικής κατάστασης λόγω της πτώσης των διεθνών τιμών των ορυκτών και άλλων εξαγωγικών προϊόντων της Βολιβίας, όπως το φυσικό αέριο και η σόγια. Μπροστά σ’ αυτήν την πτώση, οι διοικήσεις των συνεταιριστικών ορυχείων – οι περισσότερες είναι πλέον εργοδοτικές με συσσωρευμένη οικονομική ισχύ- αντιδρούν βίαια επιδιώκοντας μεταξύ άλλων: περισσότερες παραχωρήσεις, επιδοτήσεις και κρατική χρηματοδότηση του τομέα τους, διατήρηση των ελαστικών μορφών απασχόλησης στα ορυχεία και αποφυγή κάθε τύπου συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων.
Αυτές οι επιδιώξεις έχουν καθαρό ταξικό περιεχόμενο. Πρόκειται για μια νέα αστική τάξη που την τελευταία 10ετία μεγεθύνθηκε, στους μεγάλους κυρίως συνεταιρισμούς, μέχρι που οι συνεταιρισμοί έπαψαν να είναι μη κερδοσκοπικές μονάδες παραγωγής και μετατράπηκαν σε άτυπες καπιταλιστικές επιχειρήσεις. Όταν μιλώ για νέα αστική τάξη αναφέρομαι στους νέους πλούσιους, γέννημα της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης των αποκαλούμενων «δεύτερα χέρια» ή «ανειδίκευτοι εργάτες», που εργάζονται στα ορυχεία χωρίς συμβάσεις εργασίας και εργασιακά  δικαιώματα και ασφαλώς χωρίς συνδικαλιστικά δικαιώματα. Για να αποτραπεί δε η δημιουργία συνδικάτου, χρησιμοποιείται το απατηλό σλόγκαν «στους συνεταιρισμούς όλοι είμαστε ίσοι», που γνωρίζουμε ότι αυτό δεν συμβαίνει και ότι στο εσωτερικό των συνεταιρισμών υπάρχουν αφεντικά και εργάτες.
Ας επιστρέψουμε στην τωρινή σύγκρουση: εάν το κίνημα διαμαρτυρίας έχει εργοδοτικό  προσανατολισμό και στόχους πώς καταφέρνει να κινητοποιεί τόσο μεγάλο μέρος των εργατών; Οι ηγεσίες το καταφέρνουν μετατρέποντας το δικό τους  συμφέρον σε γενικό, επικαλούμενες τη «σταθερότητα της εργασίας». Τα αφεντικά λένε στους εργάτες ότι «αν δεν κινητοποιηθείς ώστε να μας ακούσει η κυβέρνηση, σε λίγο δεν θα έχεις εργασία». Με αυτόν τον τρόπο, οι ιεράρχες  του συνεργατισμού στα ορυχεία χρησιμοποιούν μια κοινωνική βάση που τη μετατρέπουν σε ομάδα κρούσης που φτάνει μέχρι τα βασανιστήρια και τη δολοφονία του συντρόφου υφυπουργού εσωτερικών Ροδόλφο Γιάνες.

• Κυβέρνηση εργαζομένων

Πώς συνέβη και αυτό το εργοδοτικό τμήμα απέκτησε τόση δύναμη και έφτασε  να εκπροσωπεί συνολικά  τα συνεταιριστικά ορυχεία;
Μπόρεσε να συμβεί γιατί η κυβέρνηση στο ζήτημα της πολιτικής απέναντι στα συνεταιριστικά ορυχεία δεν αποτόλμησε ποτέ μια επαναστατική προσέγγιση. Έγινε το λάθος να θεωρηθεί η Εθνική Συνομοσπονδία των Εξορυκτικών Συνεταιρισμών (FENCOMIN) ως ενιαίος σύμμαχος στη διαδικασία της αλλαγής, χωρίς να επισημανθεί ότι στο εσωτερικό της είχαν ήδη δημιουργηθεί κοινωνικές τάξεις: από τη μια μεριά,  μια νέα αστική τάξη και από την άλλη,  ένα προλεταριάτο με ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Αυτό το προλεταριάτο οφείλαμε ως κυβέρνηση να αθροίσουμε  στους συμμάχους μας για τη διαδικασία της αλλαγής, στηρίζοντας την οργάνωσή του και υπερασπίζοντας τα εργασιακά του δικαιώματα από τις παραβιάσεις που διαπράττουν τα αφεντικά. Με άλλα λόγια, έπρεπε η στρατηγική μας να διαφοροποιεί την εργατική βάση από τα αφεντικά. Αντί για αυτό, εμπιστευόμασταν τις ηγεσίες των συνεταιρισμών που οι περισσότερες στήριζαν την κυβέρνηση, όχι από πεποίθηση ή θέσεις αρχών, αλλά από συμφέρον και σκοπιμότητα. Προκειμένου δε να διατηρηθεί η συμμαχία, η κυβέρνηση δεν παρέβηκε στις εργασιακές σχέσεις των συνεταιρισμών και ήταν ελαστική σχετικά με την τήρηση των κανόνων προστασίας του περιβάλλοντος. Σήμερα βλέπουμε ότι αυτός ο ρεαλιστικός προσανατολισμός στο μόνο που οδήγησε είναι η ενδυνάμωση του ταξικού εχθρού.
(…) δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πηγή αυτής της σύγκρουσης είναι η ψήφιση από την Πολυεθνοτική  Νομοθετική Συνέλευση του νόμου που αναγνωρίζει τη σύσταση συνδικάτων στα συνεταιριστικά ορυχεία. Αν σ’ αυτά τα ορυχεία αυξάνει η τάση των εργατών για αυτοδιαχείριση, τότε θα αρχίσει να διαβρώνεται μια από τις πηγές της οικονομικής δύναμης των αφεντικών: οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης.
(…) σήμερα ξέρουμε ως κυβέρνηση ότι πρέπει να λειτουργήσουμε χωρίς αμφιταλαντεύσεις και τακτικισμούς, στέλνοντας καθαρά μηνύματα στην εργατική βάση των συνεταιρισμών που εξαπατήθηκε, ξεκαθαρίζοντας ότι είμαστε μια κυβέρνηση των εργαζομένων και δεν θα επιτρέψουμε άλλες καταστρατηγήσεις δικαιωμάτων και εκμετάλλευση της εργασίας στα συνεταιριστικά ορυχεία.

• Πώς θα αντιμετωπίσετε αυτήν την εργοδοτική ηγεσία που ελέγχει τη FENCOMIN; Θα συνεχίσει να αποτελεί σύμμαχο της κυβέρνησης;

Η εργοδοτική  ηγεσία της Συνομοσπονδίας οφείλει καταρχάς να δώσει λογαριασμό στη δικαιοσύνη για την απόπειρα αποσταθεροποίησης της δημοκρατίας,  για το χτύπημα στην εθνική οικονομία και βασικά για τη ελεεινή απαγωγή, τα βασανιστήρια και τη δολοφονία του συντρόφου Ροδόλφο Γιάνες. Επιπλέον, πρέπει να περικοπεί η οικονομική δύναμη της «συνεταιριστικής» αστικής τάξης που αποκτήθηκε από την εκμετάλλευση των εργατών και τη λεηλασία της φύσης και η οποία  δεν διστάζει ούτε ένα λεπτό να ανατρέψει τη διαδικασία της αλλαγής και τον Έβο. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι αυτή η συσσώρευση κεφαλαίου διευκολύνθηκε από την πολιτική παραχωρήσεων της κυβέρνησης.
Αυτή η σύγκρουση έθεσε στην ημερήσια διάταξη τα εξής θέματα: πέρασμα από κόσκινο του συνεταιριστικού εξορυκτικού συστήματος παραγωγής, αναγκαιότητα συμφιλίωσης με την COB (ΓΣΕΕ) και μεγαλύτερης προσέγγισης των εργατών στους αυθεντικούς εξορυκτικούς συνεταιρισμούς και υπεράσπιση της Μητέρας Γης (γη, νερό).
(…) μας δίνεται μια απρόσμενη ευκαιρία να προωθήσουμε μια πολιτική εθνικοποίησης  των ορυχείων στην κατεύθυνση της πλήρους κυριαρχίας του ορυκτού μας πλούτου και να τιμήσουμε με τον καλύτερο τρόπο τη θυσία του συντρόφου Ρ. Γιάνες.

Μετάφραση – Επιμέλεια:
Γεωργία Ντούσια