to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

16:02 | 02.09.2016

πηγή: Έθνος

Κοινωνία

«Δεν πρέπει να είναι ταμπού ο εμφύλιος»

«Είναι λάθος να λέμε ότι ιστορικά γεγονότα που διαίρεσαν το έθνος, όπως ο Εμφύλιος, δεν πρέπει να τα αγγίζουμε στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας. Αν αποσιωπηθούν αυτά τα γεγονότα, δημιουργούνται διαστρεβλώσεις και μύθοι». Αυτό υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων ιστορικοί που μίλησαν στο «Εθνος», με αφορμή την πρόσφατη αναφορά του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη ότι τα σχολικά βιβλία αντιμετωπίζουν με αμηχανία τα ζητήματα της σύγχρονης Ιστορίας. Η επιστημονική κοινότητα της Ελλάδας υποστηρίζει ότι επειδή έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, μας επιτρέπεται να δούμε τα γεγονότα με μεγαλύτερη νηφαλιότητα, ώστε να αφηγηθούμε στους μαθητές τι συνέβη στην πιο τραυματική χρονική περίοδο για τους Ελληνες στον 20ό αιώνα, τι προηγήθηκε των τραγικών γεγονότων, αλλά και τι ακολούθησε.


Αυτό υπογραμμίζουν μεταξύ άλλων ιστορικοί που μίλησαν στο «Εθνος», με αφορμή την πρόσφατη αναφορά του υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη ότι τα σχολικά βιβλία αντιμετωπίζουν με αμηχανία τα ζητήματα της σύγχρονης Ιστορίας. Η επιστημονική κοινότητα της Ελλάδας υποστηρίζει ότι επειδή έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου, μας επιτρέπεται να δούμε τα γεγονότα με μεγαλύτερη νηφαλιότητα, ώστε να αφηγηθούμε στους μαθητές τι συνέβη στην πιο τραυματική χρονική περίοδο για τους Ελληνες στον 20ό αιώνα, τι προηγήθηκε των τραγικών γεγονότων, αλλά και τι ακολούθησε.

Ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι ώριμο να δεχτεί και να υποστηρίξει αλλαγές στα σχολικά εγχειρίδια της Ιστορίας, όπου ο Εμφύλιος διδάσκεται, όταν διδάσκεται, επιδερμικά, μέσα από λίγες μόνο γραμμές. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, παρατηρούν μία αδυναμία κατανόησης και ψύχραιμης αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας των ιστορικών γεγονότων σε επίπεδο κοινωνίας των πολιτών.

Δεν είναι λίγοι αυτοί που τονίζουν ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει αυτή η συζήτηση είναι να υπάρχει συναίνεση και σε πολιτικό επίπεδο.

 

Ο υπουργός Παιδείας κ. Φίλης λίγες ημέρες πριν είχε δηλώσει ότι, στο πλαίσιο της γενικότερης αναδιαμόρφωσης των προγραμμάτων Ιστορίας στα σχολεία, πρέπει να μιλήσουμε για όλα. «Δεν πρέπει να υπάρχουν λευκές σελίδες στα βιβλία σχολικής Ιστορίας», είχε πει προσθέτοντας ότι πρέπει να προσεγγίζεται η Ιστορία με σεβασμό στη μνήμη και τον πόνο όλων των Ελλήνων και κυρίως με σεβασμό στα γεγονότα.

 
  «Δεν πρέπει να είναι ταμπού ο εμφύλιος»

Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής Γεράσιμος Κουζέλης, που είναι αρμόδιος για τα σχολικά εγχειρίδια και τις ειδικές επιστημονικές επιτροπές που συζητούν όλες τις αλλαγές στα βιβλία, τόνισε στο «Εθνος» πως το φθινόπωρο θα διοργανωθεί ένα πρώτο εργαστήριο συζήτησης για τη μεθοδολογία και τη διδακτική της Ιστορίας, όπου θα τεθεί και το πώς πρέπει να διδάσκεται το θέμα του Εμφυλίου.

Φοβόμασταν
«Υπάρχει μία μεγάλη κουβέντα γύρω από το ζήτημα, ενώ έχουν κατατεθεί και προτάσεις στο πλαίσιο του διαλόγου για την Παιδεία» επισημαίνει για να προσθέσει. «Τα παιδιά ξέρουν λίγα πράγματα για τη σύγχρονη Ιστορία. Ολα τα προηγούμενα χρόνια, φοβόμασταν να διδάξουμε τη σύγχρονη Ιστορία, αποφεύγοντας συγκρουσιακά θέματα».

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης, επίκουρος καθηγητής νεότερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας στο ΕΚΠΑ, επισημαίνει πως ουσιαστικά ο Εμφύλιος πόλεμος δεν διδάσκεται στα σχολεία. Εχουν περάσει, προσθέτει, 70 χρόνια από την έναρξη του πολέμου, αποτελώντας έτσι κομμάτι του ιστορικού παρελθόντος.

«Κατά τη γνώμη μου είναι κρίσιμο να διδάσκεται στα σχολεία. Η ιδέα ότι αυτό το θέμα δεν το αγγίζουμε, γιατί αποτελεί ταμπού, στην πραγματικότητα μπορεί να οδηγήσει στην εκμετάλλευση αυτού του διχαστικού γεγονότος. Η ιδέα ότι δεν εξοπλίζουμε τα παιδιά μας με μία νηφάλια γνώση είναι προβληματική».

Από τους χιλιάδες νεκρούς του ελληνικού Εμφυλίου

Από τους χιλιάδες νεκρούς του ελληνικού Εμφυλίου

Ο κ. Καραμανωλάκης σημειώνει ακόμη ότι μία επικείμενη αλλαγή δεν θα έπρεπε να συμπεριλάβει μόνο τα γεγονότα του Εμφυλίου. «Για να υπάρχει κατανόηση των γεγονότων, θα πρέπει να μάθουν οι μαθητές τι προηγήθηκε και τι ακολούθησε».

*****************

Πως παρουσιάζουν οι Ισπανοί τον εμφύλιο τους
Επιφανειακή διδασκαλία χωρίς κριτική διάθεση

Αυτοί «που δεν θυμούνται το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το επαναλάβουν» διατεινόταν ο Ισπανός φιλόσοφος, ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας Τζορτζ Σανταγιάνα, σαν να απευθυνόταν στην ίδια του τη χώρα, που για χρόνια «ξεχνούσε» το φασιστικό της παρελθόν και τον αιματηρό εμφύλιο του 1936-1939 με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα (ο αριθμός τους κυμαίνεται από 300.000 μέχρι 1.000.000 ανθρώπους).

  Η φωτογραφία του Ρόμπερτ Κάπα έχει ταυτιστεί με τον ισπανικό εμφύλιο, που -όπως και ο ελληνικός στην Ελλάδα- μόνο επιδερμικά διδάσκεται στα ισπανικά σχολεία

Η φωτογραφία του Ρόμπερτ Κάπα έχει ταυτιστεί με τον ισπανικό εμφύλιο, που -όπως και ο ελληνικός στην Ελλάδα- μόνο επιδερμικά διδάσκεται στα ισπανικά σχολεία

Αυτή η λήθη επεκτείνεται και στα σχολεία της χώρας όπου ο εμφύλιος διδάσκεται επιφανειακά με ημερομηνίες και μάχες «σταθμούς», και χωρίς καμία κριτική διάθεση κι ελάχιστες αναφορές στις μαζικές εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, τους βιασμούς, τις λεηλασίες και τις καταστροφές χωριών και πόλεων.

Συχνά μάλιστα, οι καθηγητές επιλέγουν να μη διδάξουν καν αυτήν την περίοδο, ενώ πολλοί πανεπιστημιακοί επισημαίνουν ότι ακόμα και σαράντα χρόνια μετά τον θάνατο του Φράνκο, δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί εθνική άποψη για τις επιπτώσεις του εμφυλίου και της δικτατορίας. Κενό που τονίζουν ότι μπορεί να καλύψει η ιστορική διδασκαλία.

Η λήθη αποτελούσε επίσημη πολιτική -το περίφημο «pacto de olvido» (σύμφωνο λήθης)- πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η ισπανική δημοκρατία.

Μνήμη με... νόμο
Η χώρα άρχισε να... θυμάται μόλις το 2007, όταν η σοσιαλιστική κυβέρνηση του Χοσέ Θαπατέρο ψήφισε τον Νόμο για την Ιστορική Μνήμη με τον οποίο καταδικάστηκε επίσημα το καθεστώς του Φράνκο κι εξουσιοδότησε, μεταξύ άλλων, τις τοπικές κυβερνήσεις να χρηματοδοτήσουν τις προσπάθειες για να φέρουν στο φως μαζικούς τάφους από την περίοδο του εμφυλίου.

ΟΛΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΜΕΣΑ ΣΕ 193 ΛΕΞΕΙΣ

Ο μαθητής της Γ' Λυκείου θα πρέπει να φτάσει στην 145η σελίδα του βιβλίου «Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου», προκειμένου να μάθει ελάχιστες πληροφορίες για τον ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο. Μέσα σε 193 λέξεις συμπυκνώνεται μία από τις πιο «τραυματικές» περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Σε αυτό το μικρό κείμενο υπάρχουν ελάχιστες αναφορές για τα δύο «στρατόπεδα», τον Εθνικό Στρατό και τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, καθώς και τις πολιτικές δυνάμεις που στήριζαν την κάθε πλευρά.
 

Επίσης, ο νόμος κήρυξε «παράνομες» τις συνοπτικές στρατιωτικές δίκες που οδήγησαν στην εκτέλεση ή τη φυλάκιση χιλιάδων εχθρών του Φράνκο.

Ωστόσο, πολλοί χαρακτήρισαν τον νόμο «λάιτ», επισημαίνοντας ότι άφησε πολλά κενά, μεταξύ αυτών και τη διδασκαλία του εμφυλίου και της δικτατορίας στα σχολεία, την οποία θα ήθελαν να περιλαμβάνεται στην υποχρεωτική ύλη της ιστορίας και να διδάσκεται με τρόπο που θα επιτρέπει τη συζήτηση και την ανάλυση.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΝΙΒΟΛΙΑΝΙΤΗΣ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

«Ωριμη η επιστήμη, όχι και η κοινωνία» 
Γιώργος Κόκκινος καθηγητής της Ιστορίας και της Διδακτικής της Ιστορίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου

«Υπάρχει μία επιστημονική διένεξη για το θέμα του εμφυλίου που κρατά δεκαετίες. Από τη διένεξη αυτή έχει παραχθεί ικανό ιστορικό κεφάλαιο, το οποίο δυστυχώς δεν έχει μπορέσει να γίνει κοινό κτήμα όλων των μορφωμένων Ελλήνων» υποστηρίζει ο καθηγητής της Ιστορίας και της Διδακτικής της Ιστορίας στο Παιδαγωγικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου Γιώργος Κόκκινος.

Επισημαίνει πως ενώ «σε επίπεδο καθαρής ιστορικής γνώσης όσο και σε επίπεδο μεταφοράς της στο σχολείο σε όλες τις βαθμίδες με τους κατάλληλους παιδαγωγικούς χειρισμούς οι συνθήκες έχουν ωριμάσει, δεν συμβαίνει το ίδιο στην κοινωνία των πολιτών όπου παρατηρείται μία αδυναμία κατανόησης και ψύχραιμης αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας των ιστορικών γεγονότων».

Το χάσμα μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας των πολιτών, προσθέτει, γίνεται μεγαλύτερο λόγω της ιδεολογικής πόλωσης που δημιουργεί το πολιτικό σύστημα της χώρας. «Υπάρχει διάθεση εκ μέρους ενός μεγάλου τμήματος της εκπαιδευτικής κοινότητας να αναλυθούν αυτά τα γεγονότα και να τα προσεγγίσουμε στο μάθημα της Ιστορίας. Ταυτόχρονα υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας και των πολιτικών που λειτουργεί φοβικά απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο».

Μάλιστα, ο κ. Κόκκινος θεωρεί ότι «αν δεν υπάρχει συναίνεση σε πολιτικό επίπεδο, για το άνοιγμα αυτών των θεμάτων της Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας θα είναι πολύ δύσκολο για την εκπαιδευτική κοινότητα να επιχειρήσει ένα τέτοιο άλμα».
 

«Η Ιστορία δεν είναι μόνο κατορθώματα»
Πολυμέρης Βόγλης αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

«Εκτιμώ ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε να αφηγηθούμε στους μαθητές τα γεγονότα του εμφυλίου» τονίζει ο αναπληρωτής καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυμέρης Βόγλης, προσθέτοντας ότι έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες από τη λήξη του πολέμου και τα βιώματα πλέον δεν είναι τόσο έντονα.

Ο κ. Βόγλης υποστηρίζει ότι υπάρχουν πολλές μελέτες για τον εμφύλιο που μας επιτρέπουν να δούμε τα γεγονότα με μεγαλύτερη νηφαλιότητα και πιο ουσιαστική γνώση, ώστε να τα αφηγηθούμε στους μαθητές. «Είναι πολύ σημαντικό να διδαχθεί ο εμφύλιος στα σχολεία ώστε να μάθουν οι νέοι άνθρωποι ένα κεφάλαιο της Σύγχρονης Ιστορίας», αναφέρει ο κ. Βόγλης για να προσθέσει: «Είναι λάθος να λέμε ότι ένα θέμα που μας διαίρεσε στο παρελθόν δεν πρέπει να το αγγίζουμε. Η Ιστορία δεν είναι μόνο κατορθώματα. Εχει και σκοτεινές πλευρές που πρέπει να τις γνωρίζουμε. Ετσι αποκτούμε ιστορική αυτογνωσία ως κοινωνία. Αν αποσιωπήσουμε αυτά τα γεγονότα, δημιουργούνται διαστρεβλώσεις, μύθοι, καλλιεργούνται λανθασμένες απόψεις για το τι πραγματικά συνέβη».

Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι δυνατόν να υπάρχει μία μικρή αναφορά μισής περίπου σελίδας στο βιβλίο Ιστορίας της Γ΄ Λυκείου για αυτά τα δραματικά γεγονότα. Σε κάθε περίπτωση, συμπληρώνει, εάν η Πολιτεία αποφασίσει να δημιουργήσει καινούργια σχολικά εγχειρίδια στην Ιστορία ή να εμπλουτίσει ορισμένα κεφάλαια, θα πρέπει να προσφέρει ουσιαστική γνώση στους μαθητές, και να μην παραθέτει μόνο δύο ημερομηνίες και ορισμένα ονόματα.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)