to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Πρόσφυγες: «Εμείς» και οι «άλλοι»

Εκατοντάδες σακούλες με τρόφιμα, εθελοντές στους κάθε λογής καταυλισμούς, χρήματα από εράνους και εκδηλώσεις. Σκέφτομαι πως αν αύριο ο ιστορικός του μέλλοντος προσπαθούσε να αποτυπώσει την εικόνα της υποδοχής των προσφύγων στη χώρα, σ’ αυτές τις εικόνες θα έμενε, όπως αναπαράγονται συνεχώς από τα ΜΜΕ.


Αντίθετα, οι γουρουνοκεφαλές, οι πορείες όσων διαμαρτύρονται για την εγκατάστασή προσφύγων στην περιοχή τους, οι ξενοφοβικές δηλώσεις θα μοιάζουν μάλλον περιθωριακές, αντιδράσεις που δεν μπόρεσαν να μεταστρέψουν τη θετική κατά κύριο λόγο διάθεση και στάση της κοινής γνώμης.

Αναλογίζομαι τους πρόσφυγες και όλο αυτό τον κόσμο –κόσμο απλό, κόσμο με τα δικά του οικονομικά προβλήματα–,  που τόσο καιρό, σε πείσμα κάθε πρόβλεψης, τους συμπαραστέκεται. Τι είναι αυτό άραγε που τον ωθεί σε μια τέτοια συμπεριφορά; Αρκεί η μνήμη της οικείας προσφυγιάς, η προγονική προσφυγική εμπειρία σε τόπους όπως η Μυτιλήνη ή η Μακεδονία; Δεν είμαι διόλου σίγουρος· η ιστορική μνήμη δεν φτάνει για να γεννήσει σημερινές στάσεις και συμπεριφορές. Τι είναι λοιπόν εκείνο που σε στιγμές κρίσης και οικονομικής εξαθλίωσης, αντί να προκαλεί αισθήματα αποστροφής και επιθετικότητας, γεννά συμπάθεια και ένα αίσθημα αλληλεγγύης; Μιλώ για το σήμερα. Δεν μπορώ να προβλέψω το μέλλον, αν  όλο αυτό το κίνημα διαλυθεί, αν ο φόβος και η άρνηση κυριαρχήσουν, μπροστά σε νέες πραγματικότητες.

Σκέφτομαι πως αυτή καθαυτή η κρίση  είναι εκείνη που τελικά συνέβαλε σε αυτή τη στάση συμπαράστασης.  Γιατί αυτή συνδέεται με τις τεράστιες αλλαγές που συμβαίνουν στην ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια και δεν τις έχουμε ακόμη συνειδητοποιήσει. Εννοώ τη δημιουργία ενός μεγάλου κύματος αλληλεγγύης, τα τελευταία χρόνια,  απέναντι στους συμπολίτες μας που πλήττονται από την ανέχεια. Ενός κύματος αλληλεγγύης που δεν απορρέει από μια λογική φιλανθρωπίας, αλλά από την πικρή γνώση της εργασιακής επισφάλειας, τη ζοφερή πιθανότητα να βρεθείς στη θέση που τώρα είναι ο άλλος. Ενός κύματος αλληλεγγύης που μας διαπαιδαγωγεί σε νέους τρόπους συμπεριφοράς, σε νέες λογικές για τον τρόπο που ορίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Σε αυτή την κατεύθυνση, η παρουσία των προσφύγων λειτουργεί καταλυτικά, επανασυγκροτεί την έννοια του «εμείς», μια έννοια που τον τελευταίο καιρό έχει δεχτεί μια σειρά από αναπροσδιορισμούς. «Εμείς» απέναντι στους «άλλους», είμαστε εκείνοι που ακόμη, παρά τα όσα έχουμε υποστεί, βρισκόμαστε στην πατρίδα μας και απολαμβάνουμε μια σειρά από αγαθά που για τους «άλλους» είναι παρελθόν. «Εμείς», που όσα λίγα κι αν μας μένουν, έχουμε ακόμη την πολυτέλεια να προσφέρουμε σ’ εκείνους που μοιάζει να τα έχουν χάσει όλα.

Γράφω αυτές τις λίγες σκέψεις στο λιμάνι της Χίου, βλέποντας απέναντί μου τα τουρκικά παράλια και αναλογιζόμενος, άλλη μια φορά, αυτή την αέναη μετακίνηση ανθρώπων από χώρα σε χώρα, από ήπειρο σε ήπειρο. Αναλογίζομαι τις προσφυγικές ροές και τα όσα, όπως το λένε οι στατιστικές και οι προβλέψεις, έρχονται, μιλώ με ανθρώπους που τους τελευταίους μήνες αφιερώνουν ένα κομμάτι της ζωής τους προσπαθώντας να βοηθήσουν τους άλλους, τους ξένους. Κάποιοι από αυτούς από οικογένειες που γνώρισαν την προσφυγική εμπειρία, βρέθηκαν ξένοι σε τόπους που έπειτα έγιναν οικείοι. Ξαναβρίσκω το εμείς, οριοθετημένο στο σήμερα και στο χτες, στην  υπενθύμιση σε εμάς και στους άλλους της ρίζας μας: εκεί από όπου ξεκινήσαμε και εκεί όπου με του κύκλου τα γυρίσματα, μπορεί να καταλήξουμε ξανά. Στον φόβο του τι μπορεί το αύριο να φέρει, στην επίγνωση της δυσκολίας. Ελπίζω.

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης είναι ιστορικός (Πανεπιστήμιο Αθηνών-ΑΣΚΙ).

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)