Μιλήσαμε με τον εκπρόσωπο του Συντονιστικού Οργάνου Διαχείρισης Προσφυγικής Κρίσης, Γιώργο Κυρίτση, ο οποίος μας ανέφερε ότι η ενημέρωση σε ένα τέτοιο πρόβλημα είναι δύσκολη και πολύπλευρη. Ο χρόνος βεβαίως μετασχηματίζει το περιεχόμενο σε μια κρίση, η οποία φαίνεται να μην τελειώνει εδώ. Κι όλοι ελπίζουν στο αίσιο των εξελίξεων για όλους, μα προπάντων για όσους ζουν μήνες πολλούς στο δρόμο, παλεύουν με τα κύματα, περιμένουν την ελπίδα να γίνει πράξη…

Οι συμφωνίες που έγιναν στη Σύνοδο Κορυφής αφορούν τη διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος από την Ελλάδα ή σε ελληνικό έδαφος υπό την πρόνοια των ευρωπαϊκών θεσμών;

Είναι μια Συμφωνία της Ε.Ε. με την Τουρκία, η οποία εφαρμόζεται σε μεγάλο βαθμό σε ελληνικό έδαφος. Το πνεύμα της συμφωνίας είναι να λειτουργήσει ως αντικίνητρο για τη διέλευση του Αιγαίου. Η λογική είναι ότι λέει στους ανθρώπους οι οποίοι είναι στα τουρκικά παράλια και θέλουν να περάσουν στα ελληνικά νησιά, «μην μπείτε σε κίνδυνο και σε έξοδα». Διότι η κανονική οδός για να βρεθούν στην Ευρώπη είναι μέσω του Settlement, κατευθείαν από την Τουρκία. Υπάρχει δέσμευση να τραβήξουν 72.000 ανθρώπους από τη Συρία σε ευρωπαϊκές χώρες. Αρα, ένα κομμάτι συμφωνίας, στην ουσία λέει ότι όποιος κάνει την προσπάθεια να περάσει στα ελληνικά νησιά και μετά μεταφερθεί στην Τουρκία, κατά κάποιο τρόπο χάνει τη σειρά του. Η συμφωνία αναφέρει ρητά ότι είναι φτιαγμένη, ούτως ώστε να αποτελέσει αντικίνητρο και χτύπημα στα κυκλώματα μεταφοράς ανθρώπων σημειακά στο Αιγαίο σε ό,τι αφορά τη δική μας περίπτωση. Αυτή είναι η φιλοσοφία της Συμφωνίας Ε.Ε. και Τουρκίας. Μένει να δούμε στην πράξη αν θα λειτουργήσει.

Ποιος είναι ο ρόλος της Υπηρεσίας Ασύλου; Ποια μορφή μέλλει να αποκτήσει;

Ψηφίσαμε ένα νομοσχέδιο, το οποίο αναβαθμίζει την Υπηρεσία Ασύλου και τις δυνατότητες που έχει. Δηλαδή προικοδοτείται με θεσμούς, με προσωπικό, με διάφορες ρυθμίσεις, οι οποίες χρειάζονται για να λειτουργεί πιο εύρυθμα, γιατί ξέρουμε ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια η Υπηρεσία Ασύλου στην Ελλάδα ήταν σε τέτοιο βαθμό δυσλειτουργική και υποστελεχωμένη με αποτέλεσμα να είναι σε θέση να διεκπεραιώνει ελάχιστα αιτήματα. Αρα ένα πράγμα το οποίο προβλέπεται από το νομοσχέδιο -το οποίο ήδη υπήρχε, ήταν υπό επεξεργασία και τώρα εμπλουτίστηκε- είναι ακριβώς να φτιαχτεί στο πλαίσιο του Υπουργείου μια καλύτερη δομή που να μπορεί να ασχολείται με το άσυλο.

Η μόνη ρύθμιση η οποία γίνεται και αφορά τη Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας είναι η σύντμηση της διαδικασίας ασύλου όταν αυτή γίνεται στα σύνορα, εν προκειμένω στα νησιά. Και η σύντμηση αυτή προβλέπει δύο εβδομάδες από την αρχή ως το τέλος της διαδικασίας. Από κει και πέρα δεν αλλάζει κάτι όσον αφορά το άσυλο, ενσωματώνεται όμως η κοινοτική οδηγία 32/2013 -μια κοινή οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου- που προβλέπει κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Αρα βελτιώνονται οι δυνατότητες των ελληνικών υπηρεσιών και εμπλουτίζεται το νομικό καθεστώς με την υιοθέτηση αυτής της ευρωπαϊκής οδηγίας.

Οταν ο πρόσφυγας φτάσει στα σύνορα πια Ελλάδας – Τουρκίας ποιες επιλογές έχει; Να περάσει παράνομα στα ελληνικά νησιά; Να αναζητήσει τη μέριμνα των υπηρεσιών του τουρκικού κράτους ή να ψάξει κάποιον τρίτο δρόμο παράνομης εισδοχής του στην Ευρώπη;

Η λογική της Συμφωνίας είναι ότι για κάποιον ο οποίος θέλει τελικά να βρεθεί στην Ευρώπη, ο συντομότερος δρόμος είναι μέσω Τουρκίας κι όχι μέσω Ελλάδας. Για να απαντήσω πρέπει να ξέρω από ποια πλευρά των συνόρων βρίσκεται. Εάν είναι από την τουρκική πλευρά των συνόρων δεν ξέρω τι κάνει, αλλά ξέρω ότι υπάρχει μια συμφωνία η οποία λέει ότι μην μπεις σε κόπο, κίνδυνο και έξοδα για να περάσεις το Αιγαίο. Είναι φτιαγμένη έτσι ώστε να αποτρέπει, διότι το Αιγαίο δεν είναι ο συντομότερος δρόμος για να βρεθείς στην Ευρώπη. Στην τουρκική πλευρά των συνόρων, εάν κλείσει ο ελληνικός δρόμος, δηλαδή ο δρόμος μέσα από τα νησιά, έχουμε πληροφορίες ότι επ’ αμοιβή διακινούν ανθρώπους. Ενδεχομένως να ψάξουν να βρουν άλλους δρόμους. Οι Ιταλοί ανησυχούν για τη Λιβύη για παράδειγμα, αυτό όμως είναι εκτός των ζητημάτων που ρυθμίζει αυτή η Συμφωνία.

Η Ειδομένη θα αδειάσει τις επόμενες μέρες. 35.000 νέες θέσεις σε δομές φιλοξενίας δημιουργούνται. Για τους πρόσφυγες που είναι ήδη στην Ελλάδα ποια πρόνοια υπάρχει;

Η Ειδομένη είναι ένας άτυπος καταυλισμός τον οποίο επιτηρεί το ελληνικό κράτος, αλλά δεν είναι οργανωμένος από το ελληνικό κράτος. Το ελληνικό κράτος αναλαμβάνει τη φιλοξενία στους χώρους, οι οποίοι είναι υπό την αιγίδα και την ευθύνη του. Η Συμφωνία δεν έχει να κάνει με τον κόσμο που είναι στην Ελλάδα με το καθεστώς προ της 20ής Μαρτίου. Ο κόσμος ο οποίος είναι εδώ σήμερα βρίσκεται σε δομές προσωρινής φιλοξενίας. Υπάγεται λοιπόν στο καθεστώς των δεσμεύσεων της Ε.Ε. να προχωρήσει σε μετεγκατάσταση των προσφύγων από την Ιταλία και την Ελλάδα σε άλλες χώρες. Κάποιοι λοιπόν από τους ανθρώπους που είναι τώρα στην Ελλάδα θα μπουν και σε αυτό το καθεστώς.

Με ποιον τρόπο έχουν δεσμευτεί οι χώρες της Ε.Ε. έναντι του προβλήματος;

Υπάρχουν δεσμεύσεις τις οποίες έχουν αναλάβει και σε ό,τι αφορά την Ελλάδα. Δηλαδή η μετεγκατάσταση από την Ελλάδα 66.000 ανθρώπων. Και υπάρχει και η πολιτική πραγματικότητα η οποία δεν είναι στατική, είναι δυναμική, δηλαδή ανάλογα με την πολιτική κατάσταση στις διάφορες χώρες βλέπουμε μεγαλύτερη ή μικρότερη προθυμία ή ταχύτητα στη μετεγκατάσταση των προσφύγων στις χώρες τους. Εμείς ως Ελλάδα θεωρούμε ότι οι αποφάσεις οι οποίες έχουν ληφθεί είναι αποφάσεις οι οποίες ισχύουν και όπως δεσμευόμαστε εμείς έτσι θεωρούμε ότι δεσμεύονται και οι άλλοι.

Οι αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων είναι πολιτικές αποφάσεις. Είναι πολιτικές -είναι δεσμευτικές στο μέτρο που γίνεται σε κορυφαίο επίπεδο. Οι αρχηγοί των κυβερνήσεων αποφασίζουν και μετά μπαίνει ένα θέμα ότι για να υπάρχει η Ε.Ε. και να συλλειτουργούμε, πρέπει όταν υπογράφουμε κάτι να το τηρούμε.

Οι πρόσφυγες στην πλειοψηφία τους προσδοκούν στην εγκατάστασή τους σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, αναπτυγμένες χώρες δηλαδή με βιομηχανική και αγροτική παραγωγή. Αυτό θα συμβεί άνευ όρων για αυτούς; Θα υπάρξουν ειδικοί νόμοι ενσωμάτωσής τους;

Αυτό αφορά άλλες έννομες τάξεις και άλλες Συμφωνίες, και όχι τη Συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας η οποία είναι πολύ συγκεκριμένη και αφορά την πολύ συγκεκριμένη διαδικασία.

Εμείς θεωρούμε ότι οι αποφάσεις οι οποίες έχουν ληφθεί για τον ευρωπαϊκό χειρισμό του προσφυγικού είναι αποφάσεις οι οποίες έχουν ληφθεί μέσα σε έναν δεδομένο συσχετισμό δυνάμεων στην Ευρώπη, ο οποίος περιλαμβάνει την αύξηση της ξενοφοβικής ακροδεξιάς. Αρα απέχουν από αυτό που εμείς ως ελληνική κυβέρνηση θα θεωρούσαμε σωστή και ιδανική αντιμετώπιση. Σκοπός ήταν και παραμένει να αποκρούονται οι αντιλήψεις Frontex – Europe. Ωστόσο αποφάσεις οι οποίες συλλαμβάνονται σε όργανα με τους δεδομένους συσχετισμούς είναι προφανές ότι θα επηρεάσουν την τελική απόφαση.

Πότε προβλέπεται να ξεκινήσουν οι μετεγκαταστάσεις των προσφύγων προς τις χώρες της Ε.Ε.; Οταν συμβεί αυτό θα ενεργοποιηθούν νέες προσφυγικές ροές; Τι έχει προβλεφθεί γι’ αυτό;

Υπάρχουν διάφορα χρονοδιαγράμματα, τα οποία κατά καιρούς έχουν τεθεί. Κάποια από αυτά τέμνονται μεταξύ τους, κάποια απέχουν. Ολα αυτά έχουν να κάνουν με τις εξελίξεις που έχουμε το τελευταίο διάστημα. Σε κάθε περίπτωση η Κομισιόν έλεγε ότι θα πρέπει μέσα στον Απρίλιο να έχουν φτάσει στις 6.000 οι μετεγκαταστάσεις και μέχρι τα μέσα Μαΐου να φτάσουν τις 20.000. Δεν ξέρω εάν θα πάει τελικά με αυτό το ρυθμό, ξέρω όμως ότι η ελληνική κυβέρνηση εννοεί, όταν υπάρχει μια συμφωνία η οποία προβλέπει έναν χειρισμό του προσφυγικού με μετεγκαταστάσεις, η συμφωνία αυτή να τηρηθεί.

Υποτίθεται ότι η Συμφωνία ΕΕ και Τουρκίας έχει φτιαχτεί εις τρόπον ώστε να κόψει τη ροή μέσω του Αιγαίου. Νομίζω ότι έχουν καταστήσει σαφές οι Ευρωπαίοι ότι δεν είναι ιδιαίτερα ανοιχτοί στο να δεχθούν μεγάλους αριθμούς προσφύγων και μεταναστών. Αλλά αυτά είναι ζητήματα πολιτικής διαπραγμάτευσης περισσότερο παρά θέματα που αφορούν τη Συμφωνία ΕΕ- Τουρκίας.

Πώς περιγράφεται η περίπτωση της επανεισδοχής των προσφύγων στην Τουρκία;

Κάποιος ο οποίος θα φτάνει στα ελληνικά νησιά και εντοπίζεται από τις αρχές έχει δύο επιλογές: ή να κάνει αίτηση ασύλου ή να μην κάνει. Εάν δεν κάνει αίτηση ασύλου ξαναπερνάει, με ευθύνη της Frontex, από τα νησιά στα απέναντι παράλια άμεσα. Εάν κάνει αίτηση ασύλου, μέσα σε 15 μέρες η αίτηση αυτή ή γίνεται δεκτή ή δεν γίνεται. Αν γίνει δεκτή περνάει στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Εάν δεν γίνει δεκτή πάλι με μέριμνα της Frontex περνάει στην Τουρκία.