to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Το νεοφασιστικό άγος και το αρχείο Λούκατς

Αλλά, στην Ευρώπη του 21ου αιώνα, με τον σιχαμερό πολιτισμό των κλειστών συνόρων, η ουγγρική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να κλείσει το Αρχείο Λούκατς. Κυνηγώντας ψυχροπολεμικά φαντάσματα, μια ευρωπαϊκή χώρα, δίχως την παραμικρή αντίδραση, ποινικοποιεί ανερυθρίαστα μια από τις σημαντικότερες διάνοιες του 20ου αιώνα


Στο ζοφερό καιρό μας, όταν «η καπιταλιστική εκμετάλλευση της ίδιας της ζωής αγκαλιάζει κάθε τι, από τη χαρτοβιομηχανία ως τη λυρική ευαισθησία του ποιητή» και όταν η πολιτισμένη Δύση κοστολογεί λιγότερο από μια πεντάρα τον Άνθρωπο - ανέκαθεν πρόσφυγα, να μιλούμε για τα ελλείμματα –δημοκρατίας, ανθρωπισμού κ.ο.κ.- της περιώνυμης αστικής δημοκρατίας καταντά κοινοτοπία αφόρητη. 

«Το ερώτημα που θα έθετε ο φιλόσοφος της ιστορίας θα ήταν: ο δρόμος του σημερινού πολιτισμού, μας τραβάει προς τα κάτω ή προς τα πάνω;» Όταν «η σκέψη των μεγάλων μαζών βασανίζεται από την καταχνιά των αντιδραστικών ιδεών, που τις εμποδίζουν να δουν καθαρά» κι όταν τούτος ο αντιδραστικός σκοταδισμός εύκολα μπορεί να λάβει ξανά –ορισμένως έλαβε ήδη - «τη διαβολική γκριμάτσα του φασιστικού άγους», η χειραφέτηση  των κοινωνιών από τη δουλεία της διανοητικής αλλοτρίωσης ανάγεται ξανά και ξανά σε υπόθεση που απαιτεί νέες επαναστάσεις.

«Ο πολιτισμός μας έχει περάσει, και περνάει ακόμα, μέσα από σκοτεινές εποχές (…) Υπάρχει  πολύ σκοτάδι γύρω μας, ακριβώς όπως υπήρχε και στο μεσοπόλεμο. Αυτοί που έχουν την επιθυμία να απελπίζονται μπορούν να βρουν γι’ αυτό αρκετές, και κάτι περισσότερο από αρκετές, αιτίες στην καθημερινή μας ζωή». Διότι δεν είναι μοναχά οι ζωές που συντρίβονται εκεί όπου λαμβάνουν χώρα οι πολεμικές συγκρούσεις. Είναι κι εκείνες  που χάνονται με την αγωνία του επιούσιου και την ανασφάλεια της επαύριον, χωρίς σταθερή βιοαφήγηση, και με την απειλή μιας διαρκούς έκπτωσης στην απύθμενη δίνη της φτώχειας και της ανέχειας.

Στην ιστορία της ανθρωπότητας, οι σκοτεινές σελίδες είναι πάμπολλες. Περισσότερες από τις φωτεινές. Είναι, όμως, ο δικός μας αιώνας, που και τούτος βρίσκεται στον αντίποδα του αιώνα των Φώτων, αυτός ο οποίος θα σηματοδοτήσει την ολοκληρωτική κατάντια του ανθρώπινου είδους; Η απάντηση θα δοθεί στο μέλλον: «Η φιλοσοφία της ιστορίας θα είναι εκείνη που θα αποφασίσει αν αυτό το σκοτείνιασμα του ορίζοντα- που για πρώτη φορά εκφράστηκε με επάρκεια στην «Αισθηματική Αγωγή» του Φλωμπέρ- είναι μια τελική, μια μοιραία έκλειψη ή είναι μονάχα μια σήραγγα, στην οποία, όσο μεγάλη κι αν είναι, υπάρχει ένας δρόμος που οδηγεί και πάλι στο φως».

Η ιστορία, το ξέρουμε άλλωστε, κινείται βίαια, συχνά ως φάρσα ή τραγωδία, πάντα στη σύγκρουση δύο αναγκαιοτήτων: του κεφαλαίου, που επιθυμεί να επεκταθεί καταστρέφοντας ζωές, και του ανθρώπου - προλετάριου, που επαναστατεί για να σπάσει, μια και καλή, τις αλυσίδες του.

Ο ρόλος των μαρξιστών είναι σημαντικός ακριβώς εδώ: «εκεί όπου η φιλοσοφία της απελπισίας θρηνεί για την κατάρρευση ενός κόσμου και την καταστροφή του πολιτισμού, οι μαρξιστές διαβλέπουν τις ωδίνες του τοκετού ενός καινούργιου κόσμου και συμπαραστέκονται πραΰνοντας τους πόνους της γέννας».  

Έτσι, ο ρόλος, της αριστεράς, και όσων αυτοπροσδιορίζονται αριστεροί, είναι, όταν από τα πράγματα δεν τους επιτρέπεται να πράττουν, να δείχνουν: «ο μαρξισμός δεν παρηγορεί  κανέναν, παραμερίζοντας τις δυσκολίες ή σμικρύνοντας το υλικό και ηθικό σκοτάδι που περιβάλλει εμάς τα ανθρώπινα όντα σήμερα». Η Αριστερά, οι αριστεροί, δείχνουν με το δάχτυλο, καταγγελτικά, τον φταίχτη για την εξαχρείωση των λαών, δείχνουν ταυτόχρονα και τον ορθό δρόμο, κι ας μην μπορούν πάντοτε να τον περπατήσουν.  Αλλά δεν παραιτούνται. Κάνουν ό,τι μπορούν.

Αλλά, στην Ευρώπη του 21ου αιώνα,  με τον σιχαμερό πολιτισμό των κλειστών συνόρων, η ουγγρική Ακαδημία Επιστημών αποφάσισε να κλείσει το Αρχείο Λούκατς. Κυνηγώντας ψυχροπολεμικά φαντάσματα, μια ευρωπαϊκή χώρα, δίχως την παραμικρή αντίδραση, ποινικοποιεί ανερυθρίαστα μια από τις σημαντικότερες διάνοιες του 20ου αιώνα.

Οι «Μελετές για τον Ευρωπαϊκό Ρεαλισμό -Μπαλζάκ, Σταντάλ, Τολστόι, Ντοστογέφσκι, Γκόργκι», του Γκεόργκ Λούκατς, εξαντλημένο στην Ελλάδα σήμερα, αποτελεί μνημειώδη μελέτη για τον ιστορικό της λογοτεχνίας (τα πλάγια γράμματα, αποστροφές του συγγραφέα από τον πρόλογο του έργου).

Ο δε στοχασμός του καθίσταται απολύτως απαραίτητος για να κατανοήσει κανείς την ντροπιαστική εποχή μας. Στην οποία, εννοείται, θριαμβεύει η καταχνιά.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)