Διαλεκτή Αγγελή - Εφημερίδα των Συντακτών

H βία και η κακοποίηση είναι ίδιον των κοινωνιών που δοκιμάζονται από την οικονομική κρίση. Τα παιδιά είναι τα πλέον ευάλωτα σε τέτοιες συμπεριφορές και συχνά πέφτουν θύματα κακοποίησης ή παραμέλησης όταν στερούνται βασικών αναγκών τους, όπως η εκπαίδευση, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και η σωστή διατροφή.

Παρά το γεγονός ότι δεν μπορεί να καταμετρηθεί ο ακριβής αριθμός των κακοποιημένων παιδιών, τόσο λόγω του ευρέος φάσματος που καλύπτει ο όρος «κακοποίηση» όσο και λόγω της δυσκολίας εντοπισμού των θυμάτων, οι ειδικοί κάνουν λόγο για αύξηση των ποσοστών, καθώς συνδέουν άρρηκτα την οικονομική κρίση με την κακοποίηση των παιδιών (ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη) και την αύξηση των δυσλειτουργικών οικογενειών.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει ως κακοποίηση «όλες τις μορφές σωματικής ή συναισθηματικής κακής μεταχείρισης, σεξουαλικής παραβίασης, παραμέλησης ή παραμελημένης θεραπευτικής αντιμετώπισης ή εκμετάλλευσης για εμπορικούς σκοπούς, η οποία καταλήγει σε συγκεκριμένη ή εν δυνάμει βλάβη που αφορά τη ζωή και την ανάπτυξη του παιδιού, στο πλαίσιο μιας σχέσης ευθύνης, εμπιστοσύνης και δύναμης».

Εξαιρετικά ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα της διαβαλκανικής έρευνας (σε εννέα χώρες), διάρκειας 40 μηνών, με τίτλο «Βαλκανική Επιδημιολογική Ερευνα της Παιδικής Κακοποίησης και Παραμέλησης».

Ειδικά σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, τα στοιχεία της έρευνας που διενεργήθηκε από τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού σε δείγμα 15.320 παιδιών ηλικίας 11, 13 και 16 ετών και διήρκεσε από τον Δεκέμβριο του 2010 έως και τον Μάιο του 2012, δείχνουν ότι σχεδόν τα μισά παιδιά είχαν τουλάχιστον μία εμπειρία σωματικής βίας, ένα στα έξι παιδιά εκτέθηκε σε κάποια μορφή ανεπιθύμητης σεξουαλικής εμπειρίας, ενώ η ψυχολογική κακοποίηση φαίνεται ότι αποτελεί πλέον τον κανόνα.

Οι ειδικοί στην «Εφ.Συν.»

■ Οι ειδικοί κάνουν λόγο για «σκοτεινά» νούμερα και δυσκολία καταμέτρησης του φαινομένου ειδικά, όταν αυτό εκδηλώνεται συστηματικά και σε χαμηλό επίπεδο. «Η κακοποίηση στην Ελλάδα είναι δύσκολο να καταμετρηθεί. Μιλάμε για ‘‘σκοτεινούς’’ αριθμούς, ωστόσο όλα δείχνουν μια συνεχώς ανοδική τάση.

Τα ποσοστά κακοποίησης στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση, όμως υπολογίζεται περίπου στο 10%-20% του γενικού πληθυσμού», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» η Αρτεμις Τσίτσικα, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής, επιστημονική υπεύθυνη Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) στη Β΄Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π&Α Κυριακού».

■ Η Τίνια Απέργη, καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας, επιστημονική συνεργάτιδα του ΕΛΙΖΑ -Εταιρεία κατά της Κακοποίησης του Παιδιού και υπεύθυνη του μεταπτυχιακού προγράμματος Συμβουλευτικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας στο DEREE, μας εξηγεί το εύρος της κακοποίησης, αλλά και τα «σημάδια» που θα πρέπει να μας αφυπνίσουν:

«Υπάρχουν πολλά είδη κακοποίησης: η σωματική, η ψυχολογική, η παραμέληση σε ό,τι αφορά τη διατροφή, τη στέγαση, τη σχολική φοίτηση ή την ιατρική φροντίδα καθώς και η σεξουαλική κακοποίηση, η οποία είναι πολύ συχνότερη απ’ ό,τι πιστεύουμε.

»Το βασικότερο σύμπτωμα ενός κακοποιημένου παιδιού είναι η απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του, ενώ άλλες συμπεριφορές που πρέπει να μας προβληματίζουν είναι οι εκρήξεις βίας, η εκδήλωση κάποιας φοβίας, το έντονο άγχος, οι μεταβολές στη διατροφή και τον ύπνο, η κακή σωματική υγιεινή, ο αυτοτραυματισμός και η παραμέληση του εαυτού τους».

Η Τίνια Απέργη υποστηρίζει επίσης ότι υπάρχει σαφέστατη σύνδεση μεταξύ οικονομικής κρίσης και φαινομένων κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας:

«Η κρίση ανεβάζει το στρες στην οικογένεια, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι ανοχές τόσο των γονέων όσο και των παιδιών και να οξύνονται όλες οι τυχόν καλυμμένες παθογένειες και όλα αυτά τη στιγμή που καταρρέουν όλες οι κοινωνικές δομές υποστήριξης.

»Η ελληνική κουλτούρα δυστυχώς υποστηρίζει τη σωματική κακοποίηση ως τιμωρία, καθώς δεν υπάρχει ενημέρωση του κόσμου, προκειμένου να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν τέτοιες συμπεριφορές».

■ Η προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας, προκύπτει από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ν. 2101/92, άρθρο 19) και σήμερα είναι πιο επιβεβλημένη παρά ποτέ.

Ο Γιώργος Μόσχος, Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, μας λέει ότι ειδικότερες μορφές κακοποίησης καλύπτονται από επιμέρους Συμβάσεις, όπως η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία των Παιδιών κατά της Γενετήσιας Εκμετάλλευσης και Κακοποίησης (ν. 3727/08), ενώ στο Ποινικό Δίκαιο υπάρχουν πολλές ακόμη διατάξεις που ρυθμίζουν τις προβλεπόμενες κυρώσεις για διάφορες μορφές κακοποίησης.

«Ειδικότερα για την ενδοοικογενειακή βία, υπάρχει ο νόμος 3500/2006, που καθιερώνει ως αυτεπαγγέλτως διωκόμενα όλα τα αδικήματα που λαμβάνουν χώρα ανάμεσα σε μέλη της οικογένειας, δηλαδή δεν χρειάζεται καταγγελία από το θύμα, αλλά αρκεί η απλή γνωστοποίηση στην εισαγγελία, για να ασκηθεί η ποινική δίωξη.

»Στον νόμο αυτό επισημαίνεται η υποχρέωση των εκπαιδευτικών να αναφέρονται στις διωκτικές αρχές όταν πληροφορούνται ή διαπιστώνουν την τέλεση σχετικού αδικήματος σε βάρος μαθητών τους. Εκτός από την ποινική δίωξη σε βάρος του δράστη, ο νόμος προβλέπει και μέτρα προστασίας του παιδιού, που μπορεί να περιλαμβάνουν την απομάκρυνση του γονέα που ασκεί βία ή την απομάκρυνση του παιδιού και τοποθέτησή του σε ανάδοχη οικογένεια ή σε ίδρυμα παιδικής προστασίας», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο Γ. Μόσχος.

Πληροφορίες-Εκδηλώσεις

Τα ίδια τα παιδιά μπορούν να απευθύνονται στον Συνήγορο, υποβάλλοντας γραπτή αναφορά με αίτημα βοήθειας (σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή), τηλεφωνώντας ή στέλνοντας ένα ερώτημα, μέσα από τη φόρμα «Ρωτάω τον Συνήγορο» που υπάρχει στον ιστότοπο www.0-18.gr .

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Κακοποίησης του Παιδιού, το σωματείο ΕΛΙΖΑ διοργανώνει σήμερα, στις 19.00, εκδήλωση στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», κατά τη διάρκεια της οποίας θα προβληθεί η ταινία μικρού μήκους «Between Black and White» του Σωκράτη Αλαφούζου, ενώ θα ακολουθήσει και ανοιχτή συζήτηση με τη συμμετοχή επιστημονικών συνεργατών του ΕΛΙΖΑ σχετικά με το ζήτημα των παιδιών/θυμάτων κακοποίησης ή παραμέλησης, με σκοπό να «εμπλέξει» το κοινό με αυτό το εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα.

Η διοικητική διευθύντρια του Σωματείου, Αφροδίτη Στάθη, μας μίλησε για τα ενημερωτικά προγράμματα και συνέδρια που υλοποιούνται μέχρι στιγμής και μας ενημέρωσε σχετικά με την προοπτική να ξεκινήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολεία μέσα στο 2016 σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας.

«Είναι σίγουρα πολύ θετικό που το ενδιαφέρον και η ανταπόκριση του κόσμου έχει αυξηθεί. Νιώθω ότι η κοινωνία είναι πλέον έτοιμη να έρθει αντιμέτωπη με τα ταμπού περασμένων εποχών και να δεχθεί να επιμορφωθεί, όμως χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά», μας λέει η Α. Στάθη.

■ Για περισσότερες πληροφορίες: http://www.icmec.org/, http://www.who.int/en/,http://www.becan.eu/