Κλειστά σύνορα, κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ανάθεση της ασφάλειας της πρωτεύουσας στον στρατό. Αν όλα αυτά τοποθετούνταν σε άλλες χρονικές ή γεωγραφικές συντεταγμένες θα μιλούσαμε αυθορμήτως για εικόνα πραξικοπήματος. Πρόκειται όμως για το Παρίσι του 2015 –και το γεγονός ότι η εν λόγω εικόνα προκύπτει από την απόφαση της νόμιμης πολιτικής εξουσίας να ενεργοποιήσει προβλεπόμενες διαδικασίες σε απάντηση προς μια πρωτοφανή σε αριθμό αθώων θυμάτων τρομοκρατική επίθεση, δεν αφήνει γεύση λιγότερο πικρή. Πόσω μάλλον που η κινητοποίηση των αρχών ασφαλείας χρονολογείται από τον περασμένο Ιανουάριο, οπότε και οι επιθέσεις στο Charlie Hebdo και το εβραϊκό παντοπωλείο κόσερ, χωρίς παρόλα αυτά να έχει αποτρέψει την επιστροφή του εφιάλτη και μάλιστα σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Σε κάθε περίπτωση, η πολιτική εξουσία (και κατεξοχήν ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας που αποτέλεσε και ο ίδιος στόχο των τρομοκρατών) μένει έκθετη, αποδεικνύοντας ότι δεν μπορεί να υπερασπισθεί την "κανονικότητα” και να εξασφαλίσει τα στοιχειώδη ως προς την ασφάλεια των πολιτών.
Θα το επιτύχει άραγε σε συνθήκες "εξαίρεσης” από την κανονικότητα; O Francois Hollande υποστηρίζει ότι αυτό είναι εφικτό –εξ ού και ζητά την τροποποίηση της νομοθεσίας από το κοινοβούλιο, ώστε η κατάσταση έκτακτης ανάγκης να μπορεί να παραταθεί επί τρίμηνο. Ειρωνεία της ιστορίας: η ισχύουσα νομοθεσία θεσπίστηκε πριν από εξήντα χρόνια, όταν, στο φόντο του Πολέμου της Αλγερίας, ένα πραγματικό πραξικόπημα υπήρξε η γενέθλια πράξη της Ε' Γαλλικής Δημοκρατίας, η οποία τώρα ζει τη μεγαλύτερή της δοκιμασία.
Η εθνική συσπείρωση γύρω από την υπάρχουσα πολιτική ηγεσία, σε συνθήκες μείζονος απειλής, είχε ίσως νόημα τον Ιανουάριο, οπότε και οι αβυσσαλέες δημοσκοπικές επιδόσεις του Francois Hollande γνώρισαν προσωρινή ανάκαμψη. Όμως το "δις εξαμαρτείν” αλλάζει τα δεδομένα. Ήδη ο Nicholas Sarkozy της κεντροδεξιάς και η Marine Le Pen της (αναμορφωμένης) ακροδεξιάς διαγκωνίζονται, ερήμην του Προέδρου, πλειοδοτώντας σε εξαγγελίες επιβολής του νόμου και της τάξης.
Παριστάνοντας ότι αγνοεί το πανευρωπαϊκό κεκτημένο επί του θέματος, ο Sarkozy ζητά την επαναφορά της θανατικής ποινής, ειδικά για τους τρομοκράτες, και καταγγέλλει την χαλαρή πολιτική επιβολής ποινών, με αφορμή το ότι ένας από τους ταυτοποιημένους δράστες της σφαγής της Παρασκευής είχε καταδικασθεί οκτώ φορές για διάφορα κοινά αδικήματα την περίοδο 2004-2010, χωρίς να μείνει στη φυλακή ούτε για μία μέρα. Υποσημείωση: την εν λόγω περίοδο ο ίδιος ο Sarkozy ήταν υπουργός Εσωτερικών και κατόπιν Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ήταν η δική του κυβέρνηση που νομοθέτησε τη δυνατότητα αναστολής ποινών μικρότερων των δύο ετών φυλάκισης...
Για την Le Pen τα πράγματα είναι πιο απλά. Η πρόεδρος του Εθνικού Μετώπου δήλωσε μεταξύ άλλων ότι "η Γαλλία είναι ευάλωτη και πρέπει να επανοπλισθεί”, και ότι οι συνοριακοί έλεγχοι πρέπει να καταστούν μόνιμοι. Το ερώτημα είναι αν το κλίμα των ημερών έφερε ή όχι την Le Pen πιο κοντά στο να ξεπεράσει το μέχρι τώρα ανυπέρβλητο πρόβλημά της: ενώ όλες οι δημοσκοπήσεις τής εγγυώνται την πρώτη θέση στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2017, ο προβλεπόμενος "πανδημοκρατικός συναγερμός” όλων των αντιπάλων της στον δεύτερο γύρο (όπως συνέβη και με τον πατέρα της το 2002) αποκλείει την είσοδό της στο Μέγαρο των Ηλυσίων.
Η πρότασή της πάντως για την μονιμοποίηση των συνοριακών ελέγχων, σε πλήρη αρμονία με την γενικότερη αντίληψή της για επανεθνικοποίηση πολιτικών που έχουν εκχωρηθεί στο ευρωπαϊκό επίπεδο, θα συναντήσει ευήκοα ώτα και εκτός Γαλλίας. Ήδη οι Βαυαροί Χριστιανοδημοκράτες, που δυσφορούν με τις επιλογές της καγκελαρίου Merkel στην προσφυγική κρίση, διαμηνύουν ότι οι επιθέσεις στο Παρίσι "τα αλλάζουν όλα” - λίγες ημέρες αφότου ο γερμανικός κυβερνητικός συνασπισμός πέτυχε έναν λεπτό συμβιβασμό των συνιστωσών του επί του θέματος. Η δε νέα λαϊκιστική δεξιά κυβέρνηση της Πολωνίας σπεύδει να διαμηνύσει ότι δεν δεσμεύεται πλέον από τη συμφωνία για μετεγκατάσταση προσφύγων βάσει ποσοστώσεων. Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Robert Fico δήλωσε: "Το λέγαμε ότι η μετανάστευση συνοδεύεται από τεράστια ρίσκα ασφαλείας. Ελπίζουμε ότι κάποιοι θα ανοίξουν τα μάτια τους τώρα”.
Η συνάρτηση της προσφυγικής κρίσης με την τρομοκρατική απειλή βέβαια πάσχει, καθώς η δεύτερη αποδεικνύεται ότι στη Γαλλία είναι κατεξοχήν εγχώρια. Κυρίως όμως οι συσχετισμοί των καλοθελητών δεν πρόκειται να μείνουν αναπάντητοι, στον βαθμό που διαταράσσουν τις ευρωπαϊκές ισορροπίες και τους επίπονους συμβιβασμούς που τις συνέχουν.
Από την Σύνοδο της G20 στην Αττάλεια ο Jean-Claude Juncker καταφέρθηκε εναντίον όσων "επιχειρούν να αλλάξουν τη μεταναστευτική ατζέντα που υιοθετήσαμε”. Υπενθύμισε μάλιστα ότι οι υπεύθυνοι για τη σφαγή στο Παρίσι είναι εγκληματίες και όχι πρόσφυγες – οι δεύτεροι είναι ακριβώς όσοι προσπαθούν να ξεφύγουν από τους πρώτους”. Αλλά και ο Πολωνός πρώην πρόεδρος Lech Walesa σε συνάντηση των νομπελιστών Ειρήνης στη Βαρκελώνη επέκρινε την στάση της νέας κυβέρνησης της χώρας του στο προσφυγικό ζήτημα.
Εάν πάλι ο λόγος είναι για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην μεσανατολική "πηγή” του οι αποκλίσεις είναι ακόμη εμφανέστερες – στον βαθμό π.χ. που η Γερμανία επιδεικτικά κρατιέται εκτός στρατιωτικών περιπετειών και παράλληλα φλερτάρει με τη Μόσχα και την (δικαιωμένη πλέον) προσέγγισή της στη συριακή κρίση. Ο βομβαρδισμός της Ράκκα, οιονεί πρωτεύουσας των τζιχαντιστών, από γαλλικά αεροσκάφη την Κυριακή, δεν απαντά ακόμα στο ερώτημα κατά πόσον το Παρίσι έχει αποφασίσει να ενταχθεί σε μιαν ευρεία διεθνή συναίνεση για τη σταθεροποίηση της περιοχής ή συνεχίζει με άλλα μέσα την προηγούμενη μοιραία πολιτική του υπέρ της πάση θυσία "αλλαγής καθεστώτος” στη Δαμασκό και του εκ των πραγμάτων κατακερματισμού της Συρίας.
Στο φόντο της συγκίνησης, βέβαια, οι δηλώσεις πανευρωπαϊκής ενότητας και αλληλεγγύης περισσεύουν. Όμως δεν ανατρέπουν το γεγονός ότι η Ε.Ε. είναι ήδη αρκούντως διαιρεμένη και αποδυναμωμένη. Ίσως δε οι τρομοκρατικές επιθέσεις να ενισχύσουν, αντί να αναστρέψουν, την τάση αυτή – ιδίως στον βαθμό που ο φόβος θα γεννά εθνικιστικές αναδιπλώσεις.
