της Αναστασίας Γιάμαλη 

Η επίθεση της Δευτέρας σε προσφυγικό καταυλισμό στη μεθόριο από πυρά του στρατού του Άσαντ προκάλεσε την άρον άρον επιστροφή του Αχμέτ Νταβούτογλου και προανήγγειλε μια νέα φάση προστριβών στο ήδη ταραγμένο ιστορικό στις σχέσεις των δύο χωρών. «Πυροβολεί ανθρώπους, αλλά προσποιείται ότι αποσύρει στρατεύματα. Δεν αποσύρει στρατεύματα, εξαπατά τη διεθνή κοινότητα» είπε ο Τούρκος πρόεδρος για τον Άσαντ την περασμένη εβδομάδα, ενώ τον Νοέμβριο είχε προδικάσει πως οι "μέρες του είναι μετρημένες".

Μια εξέγερση που μετράει ήδη έναν χρόνο

Στις 15 Μαρτίου του 2011, τότε που όλοι μιλούσαν για τις επαναστάσεις της Αραβικής Άνοιξης, οι Σύροι έβγαιναν στους δρόμους ξεκινώντας το δικό τους κίνημα αμφισβήτησης του καθεστώτος Άσαντ. Η εξέγερση ξεκίνησε από τον Νότο, που εδώ και πολύ καιρό δοκιμάζεται από τη ξηρασία. Ο διά βίου πρόεδρός τους, Μπασάρ Αλ Άσαντ, που διαδέχθηκε τον πατέρα του Χάφεζ, βρέθηκε μπροστά σε μια άνευ προηγουμένου κατάσταση, σε μία Συρία που επί 50 χρόνια τελούσε υπό τον νόμο εκτάκτου ανάγκης, περιορίζοντας έτσι δικαιώματα συνάθροισης, μετακινήσεων, επικοινωνιών, λογοκρίνοντας τα ΜΜΕ, συλλαμβάνοντας και φυλακίζοντας «υπόπτους» και απαγορεύοντας βέβαια την ύπαρξη πολιτικών κομμάτων.

Η σέχτα των αλαουιτών της δυναστείας των Άσαντ κατάφερνε επί χρόνια να κυβερνά την πλειονότητα των σουνιτών μουσουλμάνων της χώρας. Η υποχώρηση του αραβικού μπααθικού εθνικισμού, που κυριάρχησε ως κοσμική ιδεολογία, διέλυσε κάθε επίφαση κοινού πεπρωμένου τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στο εσωτερικό των χωρών στις οποίες είχε επικρατήσει, με αποτέλεσμα οι θρησκευτικές διαφορές και οι εσωτερικές φυλετικές διαιρέσεις να θέσουν σε κίνηση φυγόκεντρες και διαλυτικές τάσεις.

Αυτό που παραμένει όμως γεγονός είναι πως στη Συρία συντελείται για διάστημα μεγαλύτερο του ενός χρόνου μία ανθρωπιστική καταστροφή που έχει στοιχίσει τη ζωή, σύμφωνα με σχετική έκθεση του ΟΗΕ, σε περισσότερους από 9.000 ανθρώπους. Άλλη έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα τονίζει πως το καθεστώς Άσαντ επιλέγει να συλλαμβάνει και να βασανίζει παιδιά. Συγκεκριμένα η πόλη Χομς, που αποτελεί μαζί με τη Χάμα το προπύργιο της «εξέγερσης», συγκεντρώνει το 44,1% του συνολικού αριθμού θανάτων με 2.500 νεκρούς αφού τον Φεβρουάριο αποτέλεσε πεδίο μάχης και ανελέητου σφυροκοπήματος από τις καθεστωτικές δυνάμεις.

Ωστόσο τα δυτικά ΜΜΕ, όταν μιλάνε για Σύρους νεκρούς, αναφέρονται απλώς σε αύξοντες αριθμούς, ενώ, όταν σκοτώθηκαν οι δύο δημοσιογράφοι, η Αμερικανίδα και ο Βρετανός, όταν βομβαρδίστηκε το κτίριο στο οποίο διέμεναν, τα πρωτοσέλιδα και τα αφιερώματα έδιναν και έπαιρναν ενώ οι εκατόμβες των θυμάτων περνούν απαρατήρητες από τα δυτικά ΜΜΕ.

Διαφωνίες στο εσωτερικό της αντιπολίτευσης

Μέχρι και πέρυσι τον Μάιο, οπότε άρθηκε ο νόμος εκτάκτου ανάγκης στη Συρία, η όποια αντιπολίτευση δρούσε από το εξωτερικό, κυρίως από την Τουρκία, δίχως οργάνωση και σε καθεστώς παρανομίας. Μέχρι και πριν από δύο μήνες το Συριακό Μεταβατικό Συμβούλιο, που αποτελεί και τον βασικό συνασπισμό των δυνάμεων της αντιπολίτευσης, είχε μία κοινή διεκδίκηση, την ανατροπή του καθεστώτος και του προέδρου Άσαντ. Πλέον όμως υπάρχουν διαφωνίες και εντός αντιπολίτευσης καθώς διαμορφώνονται οι αντιθέσεις. Μάλιστα ο πρόεδρος Άσαντ, συγκροτεί μια νέα τακτική συμμαχία με τους Κούρδους, που είναι δυνητικά επικίνδυνη και για τις επιδιώξεις της Τουρκίας.

Η δημιουργία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, που απαρτίζεται από λιποτάκτες του καθεστωτικού στρατού οι οποίοι αυτομόλησαν και προσαρτήθηκαν στο αντίπαλο στρατόπεδο, οδηγεί πολλούς, ανάμεσα στους οποίους και τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, να κάνουν λόγο για εμφύλιο πόλεμο. Ακόμη το γεγονός πως η Σαουδική Αραβία με την υποστήριξη των Μοναρχιών του Κόλπου σκοπεύει να εξοπλίσει με όπλα τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό χωρίς το Συμβούλιο Ασφαλείας και το Αραβικό Συμβούλιο να εκφράζουν ουσιαστικές αντιρρήσεις, αυξάνει τις πιθανότητες ενός εμφυλίου.

Διπλωματική κινητικότητα άνευ αποτελέσματος

Από πέρυσι οι αλλαγές υπήρξαν ραγδαίες σε διπλωματικό επίπεδο αλλά και στο εσωτερικό της χώρας. Η Συρία -να μην το ξεχνάμε- είναι στην καρδιά της Μέσης Ανατολής, άρα είναι κομμάτι της σκακιέρας στην οποία παίζεται το γεωπολιτικό παίγνιο με τη μεγαλύτερη διάρκεια από τον 19ο αι. έως σήμερα.

Σε διπλωματικό επίπεδο όμως τα παιχνίδι εξελίσσεται δύσκολα. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να ηγηθούν του παιχνιδιού καταγγέλλοντας τον Άσαντ και επιβάλλοντας κυρώσεις. Οι ΗΠΑ όμως δεν είναι μόνες στο Συμβούλιο Ασφαλείας και, παρά το ότι υποστηρίζονται και από τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις (Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία) και από τον Αραβικό Σύνδεσμο, η Ρωσία και η Κίνα, έχοντας ασκήσει δύο φορές βέτο σε σχέδια απόφασης για τον τερματισμό της κρίσης στη Συρία, δυσκολεύουν την κατάσταση και δυσχεραίνουν τις επιδιώξεις των ΗΠΑ. Στις 4 Φεβρουαρίου απορρίφθηκε με 13 υπέρ και 2 κατά το σχέδιο απόφασης που είχε προτείνει ο Αραβικός Σύνδεσμος, με το Συμβούλιο Ασφαλείας να περιορίζεται σε μία μη δεσμευτική "δήλωση".

Βέβαια, κάθε άλλο παρά αγνά είναι τα κίνητρα των ΗΠΑ να επιλυθεί η κρίση στη Συρία. Βασικός σύμμαχος της Συρίας είναι το Ιράν και βασικός μακροπρόθεσμος στόχος των ΗΠΑ είναι ο περιορισμός του Ιράν, έτσι αποδυναμώνοντας και επιβάλλοντας κυρώσεις στη χώρα που αποτελεί βασικό σύμμαχο του εχθρού, με μια λογική "διαίρει και βασίλευε", θα λειτουργήσει θετικά για τις αμερικανικές επιδιώξεις. Η απομάκρυνση του Άσαντ θα αποσταθεροποιούσε τον Αχμαντινετζάντ.

«Ο περιορισμός της δύναμης του Ιράν αποτελεί τον κεντρικό στόχο στη Μέση Ανατολή. Κάθε απόφαση -από τη Λιβύη στην Υεμένη και από το Μπαχρέιν στη Συρία- είναι υπό έλεγχο κάτω από το πρίσμα του πώς θα επηρεάσει αυτό που μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου ήταν ο κυρίαρχος συλλογισμός της τοπικής διοικητικής στρατηγικής του Ομπάμα: πώς θα επιβραδυνθεί η πυρηνική πρόοδος του Ιράν και θα επιταχυνθεί η άφιξη των ευκαιριών για μία επιτυχημένη εξέγερση εκεί» είχε γράψει πριν από λίγους μήνες ο πολιτικός αναλυτής Ντέιβιντ Ε. Σάντζερ.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ΗΠΑ δεν επιδιώκουν να εμποδίσουν τη Σαουδική Αραβία, που επίσης θέλει τον έλεγχο της περιοχής, να εξοπλίσει τους αντάρτες. Ο Αραβικός Σύνδεσμος από την πλευρά του λειτουργεί ως πατερίτσα για το Συμβούλιο Ασφαλείας, με μεσοβέζικες λύσεις, προτείνοντας σχέδια απόφασης που περιορίζονται στην αποστολή παρατηρητών.

Την ώρα λοιπόν που το Ιράν επιχειρεί να ηγεμονεύσει στην περιοχή, οι ΗΠΑ, η Τουρκία, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία χρησιμοποιούν τη Συρία για να του κόψουν τον δρόμο. Στο μεταξύ η Κίνα δράττεται της ευκαιρίας να μην επιτρέψει στις ΗΠΑ να διαμορφώσουν το μεσανατολικό παζλ, ενώ την ίδια στιγμή προασπίζει και τη σημαντική της συμμαχία με το Ιράν, ενώ η Ρωσία εξοπλίζει το καθεστώς για να διασφαλίσει το έρεισμά της στην περιοχή.

πηγή: avgi.gr