Αναδημοσίευση από το RedNotebook

Μα πόσο πρέπει να ματώνουν για μάς! Το 2012 οι 100 πλουσιότεροι άνθρωποι έγιναν κατά 241 δισεκατομμύρια δολάρια πλουσιότεροι. Τώρα αξίζουν 1,9 τρισεκατομμύρια δολλάρια, δηλαδή λίγο λιγότερο από ολόκληρο το παραγόμενο προϊόν του Ηνωμένου Βασιλείου. 

Αυτό δεν είναι αποτέλεσμα τύχης. Η αύξηση των περιουσιών των υπερ-πλουσίων είναι ευθύ αποτέλεσμα πολιτικών. Ορίστε μερικές:  η μείωση των συντελεστών φορολογίας και της συλλογής των φόρων, η άρνηση των κυβερνήσεων να ανακτήσουν ένα αξιοπρεπές μερίδιο από τα εισοδήματα που προκύπτουν από τα ορυκτά και τη γη, η ιδιωτικοποίηση δημόσιων κεφαλαίων και η δημιουργία μιας   οικονομίας όπου θα πληρώνουμε «διόδια» για τα πάντα, η φιλελευθεροποίηση των μισθών και η καταστροφή των συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Οι πολιτικές που έκαναν τους παγκόσμιους μονάρχες τόσο πλούσιους είναι οι πολιτικές που πιέζουν όλους τους άλλους. Δεν είναι αυτό που προέβλεψε η θεωρία. Ο Φρίντριχ Χάγιεκ, ο Μίλτον Φριντμαν και οι οπαδοί τους – σε χιλιάδες σχολές διοίκησης επιχειρήσεων, στο ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα, τον ΟΟΣΑ και σχεδόν σε κάθε σύγχρονη κυβέρνηση-  έχουν υποστηρίξει  πως όσο λιγότερο η κυβέρνηση φορολογεί τους πλούσιους, και όσο λιγότερο αναδιανέμει τον πλούτο, τόσο περισσότερο θα ευημερούν όλοι. Κάθε απόπειρα για μείωσης της ανισότητας θα κατέστρεφε την αποτελεσματικότητα της αγοράς, παρεμποδίζοντας την πλημμυρίδα που σηκώνει όλες τις βάρκες. Οι ιεραπόστολοι έχουν διεξάγει ένα τριακονταετές παγκόσμιο πείραμα-  και ιδού τα αποτελέσματα.  Απόλυτη αποτυχία.  

Πριν συνεχίσω  θα πρέπει να επισημάνω πως η συνεχής οικονομικής μεγέθυνση δεν είναι ούτε βιώσιμη ούτε επιθυμητή. Αλλά,  αν η μεγέθυνση είναι ο στόχος σου -ένας στόχος που κάθε κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι ασπάζεται- δεν θα μπορούσες να τα κάνεις πιο χάλια απ το να απαλλάσεις τους υπερ-πλούσιους από τους περιορισμούς της δημοκρατίας.

Η ετήσια έκθεση του Συνεδρίου του ΟΗΕ για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη, κατά την περασμένη χρονιά, θα’ πρεπε να’ χε γίνει η νεκρολογία για το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που αναπτύχτηκε απ τον Χάγιεκ, τον Φρίντμαν και τους οπαδούς τους. Δείχνει ξεκάθαρα πως οι πολιτικές τους έχουν παράγει αποτελέσματα αντίθετα από αυτά που προέβλεπαν. Καθώς οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές (περικοπή φόρων για τους πλούσιους, ιδιωτικοποίηση κρατικών κεφαλαίων, απορρύθυμιση της εργασίας, μείωση της κοινωνικής ασφάλισης) ξεκίνησαν να εφαρμόζονται απ’ τη δεκαετία του 1980 και μετά, οι ρυθμοί μεγέθυνσης ξεκίνησαν να πέφτουν και η ανεργία να αυξάνεται.  

Η αξιοσημείωτη οικονομική μεγέθυνση στα πλούσια έθνη κατά τις δεκαετίες του 1950, του 1960 και του 1970 κατέστη δυνατή από την καταστροφή του πλούτου και της ισχύος της ελίτ, σαν αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης την δεκαετία του 1930 και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Η αμηχανία τους, έδωσε στο υπόλοιπο 99% της κοινωνίας την χωρίς προηγούμενο ευκαιρία να ζητήσουν αναδιανομή, κρατικές δαπάνες και κοινωνική ασφάλιση, και όλα αυτά τόνωσαν τη ζήτηση. 

Ο νεοφιλελευθερισμός ήταν μια προσπάθεια να  ανατραπούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις. Με γενναίες επιχορηγήσεις από τους εκατομμυριούχους, οι υποστηρικτές του ήταν φοβερά επιτυχημένοι-πολιτικά. Οικονομικά πάτωσαν.  

Στις χώρες του ΟΟΣΑ η φορολογία έχει γίνει πιο συντηρητική: οι πλούσιοι πληρώνουν λιγότερο, οι φτωχοί περισσότερο. Το αποτέλεσμα, ισχυρίστηκαν οι νεοφιλελεύθεροι, θα ήταν, δήθεν,   η οικονομική αποτελεσματικότητα και οι επενδύσεις να αυξάνονταν, πλουτίζοντας του πάντες. Έγινε το αντίθετο.  Καθώς οι φόροι στους πλουσίους και τις επιχειρήσεις μειώθηκαν, η  αγοραστική δύναμη του κράτους και των φτωχότερον έπεσε και η ζήτηση έπεσε. Το αποτέλεσμα ήταν πως οι ρυθμοί επενδύσεων μειώθηκαν, ακολουθώντας τις προσδοκίες των επιχειρήσεων για μεγέθυνση.  

Οι νεοφιλελεύθεροι επέμεναν, επίσης, πως η απεριόριστη ανισότητα στα εισοδήματα και οι ευέλικτοι μισθοί θα μείωναν την ανεργία. Αλλά, σε όλον τον πλούσιο κόσμο, τόσο η ανισότητα όσο και η ανεργία έχουν απογειωθεί. Η πρόσφατη ραγδαία άνοδος της ανεργίας στις πλέον αναπτυγμένες χώρες – χειρότερη από κάθε προηγούμενης ύφεσης τις τελευταίες τρεις δεκαετίες- είχε σαν προηγούμενο το χαμηλότερο επίπεδο μισθών ως μερίδιο του ΑΕΠ από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η θεωρία ανατινάχθηκε. Απέτυχε για τον ίδιο προφανή λόγο: οι χαμηλοί μισθοί πίεσαν τη ζήτηση, που πίεσε την εργασία. 

 

Καθώς οι μισθοί καθηλώνονταν, οι άνθρωποι συμπλήρωναν το εισόδημά τους με χρέος. Το αυξανόμενο χρέος τάιζε τις αρρύθμιστες τράπεζες, με τις συνέπειες που όλοι μας ξέρουμε. Όσο μεγαλώνει η ανισότητα, καταλήγει η έρευνα του ΟΗΕ, τόσο λιγότερο σταθερή γίνεται η οικονομία, και τόσο μικραίνουν οι ρυθμοί μεγέθυνσης. Οι πολιτικές με τις οποίες οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις επιδιώκουν να μειώσουν το έλλειμμά τους και να τονώσουν τις οικονομίες τους είναι αντι-παραγωγικές. 

Η προωθούμενη μείωση του ανώτατου συντελεστή φορολογίας εισοδήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο (από 50% σε 45%) δεν θα δώσει ώθηση στα έσοδα της κυβέρνησης ή στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, θα πλουτίσει όμως τους κερδοσκόπους που βούλιαξαν την οικονομία. Η Goldman Sachs και άλλες τράπεζες σκέφτονται τώρα να καθυστερήσουν την πληρωμή των μπόνους τους για να την εκμεταλλευτούν.    Ο νόμος για την κοινωνική πρόνοια που ψηφίστηκε απ το κοινοβούλιο την περασμένη βδομάδα δεν θα βοηθήσει να ξεμπερδέψουμε με το έλλειμμα  ή να τονώσουμε την απασχόληση: θα μειώσει τη ζήτηση, αποτρέποντας την οικονομική ανάκαμψη. Το ίδιο ισχύει για το ανώτατο όριο πληρωμών του δημοσίου τομέα. «Το να ξαναμάθουμε κάποια μαθήματα για τη δικαιοσύνη και τη συμμετοχή» λέει ο ΟΗΕ «είναι ο μόνος δρόμος για να ξεπεράσουμε τελικά την κρίση και να ακολουθήσουμε ένα μονοπάτι οικονομικής ανάπτυξης».  

Όπως λέω, δεν έχω ιδιαίτερο συμφέρον αναφορικά μ’ αυτή την κατάσταση, εκτός απ’ την πεποίθηση πως σ’ αυτή τη θάλασσα πλούτου κανείς δεν θα’ πρεπε να’ ναι φτωχός.  Αλλά, παρακολουθώντας άναυδος τα μαθήματα που ξεχάστηκαν στην Βρετανία, την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μου κάνει εντύπωση πώς η όλη δομή της νεοφιλελεύθερης σκέψης είναι μια απάτη. Οι απαιτήσεις των υπερ-πλουσίων μασκαρεύτηκαν σε σοβαρή οικονομική θεωρία, κι έχουν εφαρμοστεί ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Η απόλυτη αποτυχία αυτού του παγκόσμιας κλίμακας πειράματος δεν είναι εμπόδιο για την επαναληψή του. Δεν είναι ζήτημα οικονομικής θεωρίας. Είναι ζήτημα ισχύος.  

Μετάφραση: Ντίνα Τζουβάλα

Πηγή: The Guardian