to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

15:25 | 17.06.2012

left.gr

πηγή: https://left.gr/en/101

Πολιτική

Η κυβέρνηση της Αριστεράς, η δημοκρατία και το κόμμα

του Θόδωρου Παρασκευόπουλου


 Η «κυβέρνηση της Αριστεράς» αποτέλεσε ένα από τα βασικά επίδικα της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Λόγω της σημασίας του, και καθώς εκτιμάμε ότι θα παραμείνει στο προσκήνιο (ακόμα και στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν σχηματίσει κυβέρνηση), δημοσιεύουμε σήμερα το κείμενο του Θ. Παρασκευόπουλου, συντονιστή της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο βασίζεται στην ομιλία του στην εκδήλωση των «Ενθεμάτων» και RedNotebook «Τι σημαίνει κυβέρνηση της Αριστεράς»; (1.6.2012). Η ομιλία του Κώστα Αθανασίου, στην ίδια εκδήλωση, δημοσιεύθηκε στα “Ενθέματα” την προηγούμενη Κυριακή.


Σκεφτόμουν, όσο μιλούσε ο Κώστας Αθανασίου, πόσο θα χαιρόντουσαν την κουβέντα μας, αλλά πιο πολύ την κατάσταση που δίνει αφορμή γι’ αυτή τη συζήτηση, δύο άνθρωποι που δεν ζουν πια: ο προκάτοχος του Στρατή στη διεύθυνση των «Ενθεμάτων», ο Άγγελος Ελεφάντης και ο προκάτοχος του Κώστα στη θέση του συντονιστή της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, ο Γιάννης Μπανιάς.


To ζήτημα του κόμματος, στο οποίο αναφέρθηκε και ο Κώστας, είναι το πιο κρίσιμο, κατά τη γνώμη μου, αυτή τη στιγμή. Ίσως κρισιμότερο από τις λεπτομέρειες του κυβερνητικού προγράμματος, είναι να υπάρξει γρήγορα η δομή εκείνη η οποία θα μας επιτρέψει, εάν έρθει η καλή εκείνη ώρα που θα σχηματιστεί η κυβέρνηση της Αριστεράς, να είμαστε δημοκρατικοί.  Η Θεανώ Φωτίου μας έλεγε, σε μια συζήτηση, ότι τα κόμματα φτιάχνονται όταν ο κόσμος κινείται, όταν ο κόσμος θέλει να τα φτιάξει.  Βρισκόμαστε σε αυτή τη στιγμή. Πρέπει, αμέσως μετά τις  εκλογές, να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ίδρυση του κόμματός μας.


Ένα ζήτημα που έχει συζητηθεί πολύ στο παρελθόν και πρέπει να τεθεί σε τελείως διαφορετικό πλαίσιο είναι η διάκριση μεταξύ κυβέρνησης και εξουσίας. Είχε τεθεί από το ευρωκομμουνιστικό ρεύμα — με σωστό, αλλά ανεπαρκή τρόπο. Αν επιμένουμε ότι θέλουμε δημοκρατία, δηλαδή ότι όλες μας οι πράξεις, οι κυβερνητικές πράξεις, πρέπει να μπαίνουν στην κρίση του λαού, αυτό σημαίνει ότι η εξουσία με το νόημα που της έδινε το εργατικό και  κομμουνιστικό κίνημα στο παρελθόν είναι πολύ μακριά. Όχι ότι δεν την επιδιώκουμε, όμως για κάθε βήμα που θα οικοδομεί αυτό το μεροληπτικό κράτος (μεροληπτικό υπέρ των λαϊκών συμφερόντων), χρειάζεται πλειοψηφίες. Πλειοψηφίες κοινοβουλευτικές, αλλά και λαϊκές.


Η Αριστερά, από τη στιγμή που αποκτά τέτοια μαζικότητα, απήχηση και εκλογική δύναμη ώστε να κυβερνά ή να συγκυβερνά, οφείλει να διαμορφώνει  θεσμούς οι οποίοι οικοδομούν, προστατεύουν και αναπαράγουν αυτό το μεροληπτικό κράτος. Στο εκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται ότι με τη νίκη μας θα αποτρέψουμε την αντιδημοκρατική συνταγματική αναθεώρηση που ετοιμάζεται, τη «συνταγματοποίηση του Μνημονίου», ξεκινώντας ένα λαϊκό κίνημα για μια δημοκρατική συνταγματική μεταρρύθμιση. Και πρέπει να σκεφτούμε  πολύ τι θεσμούς χρειαζόμαστε, τι θα είναι αυτό που θα προστατεύει και θα αναπαράγει τη μεροληπτικότητα – και, αύριο, τον σοσιαλισμό.


Είναι δύσκολο. Γιατί πρέπει να το κάνουμε έτσι ώστε να είναι δύσκολο να ανατραπεί. Ένα παράδειγμα. Λέγαμε ανέκαθεν ότι οι τράπεζες πρέπει να είναι δημόσιες, αφού, στη δικιά μας αντίληψη, τα μέσα παραγωγής πρέπει να είναι δημόσια. Τώρα όμως έχουμε μια  νέα δυνατότητα να γίνουν δημόσιες: οι τράπεζες θέλουν λεφτά· τα λεφτά είναι περίπου το δεκαπλάσιο της χρηματιστηριακής τους αξίας· από αυτά, σύμφωνα με την εκτίμηση του ΔΝΤ, το δημόσιο μπορεί να ανακτήσει το πολύ το ένα τρίτο, αν τις ξαναπουλήσει. Επομένως πρέπει να τις πάρει. Δεν είναι δυνατόν να δίνεις το δεκαπλάσιο της χρηματιστηριακής αξίας μιας επιχείρησης και να μην την πάρεις· στον καπιταλισμό ζούμε. Ο τραπεζίτης  που θα έκανε κάτι τέτοιο θα πήγαινε φυλακή. Σε πολλές  χώρες, οι τράπεζες είναι δημόσιες, λ.χ. οι μεγαλύτερες βρετανικές τράπεζες, με σκοπό όμως να ιδιωτικοποιηθούν. Αρχίζει λοιπόν μια μεγάλη σύγκρουση. Θα πρέπει να αποδείξεις ότι μπορείς τις  τράπεζες, που απέκτησες  συγκυριακά επειδή ήταν χρεοκοπημένες, να τις  μετατρέψεις σε εργαλείο το οποίο ο κόσμος αναγνωρίζει ότι τον βοηθάει στη ζωή του, δημιουργεί ανάπτυξη (πρέπει  βέβαια να κουβεντιάσουμε και τι λογής ανάπτυξη). Και αυτό πρέπει να γίνει, ώστε αργότερα, που δεν θα έχεις την πλειοψηφία, αλλά άλλος, κι εκείνος πάει να ξαναδώσει τις τράπεζες, να μπει μπροστά ο κόσμος και να πει όχι. Και να το πει, όχι μόνο επειδή οι τράπεζες χρησιμοποιούνται για τις πολύ καλές δουλειές που τις έβαλε να κάνουν η Αριστερά, αλλά επειδή σ’ αυτές υπάρχουν εκλεγμένοι  θεσμοί ελέγχου και διοίκησης. Αλλά επίσης και επειδή τη δημόσια ιδιοκτησία θα την προστατεύουν το Σύνταγμα, οι νόμοι, τα δικαστήρια.


Το ίδιο ισχύει και για άλλες δημόσιες επιχειρήσεις, που, όπως λέμε, θέλουμε να ανακτήσουμε ή να εμποδίσουμε την ιδιωτικοποίησή τους, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο. Γιατί θα γίνει σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον, όπου πληρώνεις για να πάρεις. Δεν μπορείς να πάρεις τον ΟΤΕ από την Deutsche Telecom, επειδή παρακολουθεί τα τηλέφωνα των συνεργατών της  (το κάνει στη Γερμανία, και την πάνε στα δικαστήρια)· πρέπει να την πληρώσεις. Ή πρέπει να βρεις άλλους λόγους, να τσακωθείς με τους ιδιοκτήτες της, που είναι εν μέρει το γερμανικό κράτος. Για να γίνουν όλα αυτά, πρέπει να έχεις τον κόσμο μαζί σου.  Και για να τον έχεις, πρέπει να τον πείσεις  ότι  ένας δημόσιος ΟΤΕ βελτιώνει τη ζωή του.


Συμφωνώ με το σύνθημα «Ούτε βήμα πίσω». Όμως, στη δημοκρατία, που όπως είπαμε θέλουμε, όλα αυτά είναι ζήτημα πλειοψηφιών, συζητήσεων, διαπραγματεύσεων, υποχωρήσεων, συμμαχιών, νέων προσπαθειών. (Οι υποχωρήσεις, οι συναλλαγές, τα μπρος  και τα πίσω μπορεί να αλλοιώσουν τη φυσιογνωμία σου. Αυτούς  που κυβερνάνε τους  κάνουν να σκέφτονται αλλιώς, καμιά φορά πιο ρεαλιστικά, αλλά καμιά φορά και στραβά. Τους  κάνουν, με καλούς σκοπούς,  να εκτιμούν την εξουσία που έχουν περισσότερο από όσο πρέπει. Γι’ αυτό  χρειαζόμαστε το κόμμα, το οποίο ιδεολογικά πρέπει να κοιτάζει προς την άλλη πλευρά).


Έχω την πεποίθηση ότι οι επαναστάσεις γίνονται για την ομαλότητα. Ο κόσμος ξεσηκώνεται ή ψηφίζει Αριστερά για να έχει την ησυχία του – γιατί αναγνωρίζει το άλλο ως ύβριν, για να το πω με λόγιο τρόπο. Σκέφτομαι λοιπόν ότι το σύνθημά μας «Με τον κόσμο στους δρόμους»  μπορεί να μας παρασύρει σε μια  επιθυμία να  υπάρχει διαρκώς μια παλλόμενη μάζα ανθρώπων, που θα επιτίθεται  στους καπιταλιστές. Δεν είναι έτσι. Περισσότερη άδεια θέλουν οι άνθρωποι και την ησυχία τους. Και άλλες δυνατότητες πιθανόν, που  μπορεί να δημιουργήσει μια κυβέρνηση της Αριστεράς, για κοινωνικότερη ζωή.  Αλλά αυτό είναι μακριά. Γι’ αυτό το επόμενο μεγάλο, αλλά ίσως όχι κοντινό, βήμα είναι η πολιτιστική επανάσταση (και δεν εννοώ την Πολιτιστική Επανάσταση που γνωρίσαμε). Αυτό όμως θα το συζητήσουμε μια άλλη φορά.


***


Ο Παπανδρέου είχε δίκιο όταν  έλεγε «λεφτά υπάρχουν». Μόνο που τα έχουν άλλοι. Όπως  είπε ο ΣΥΡΙΖΑ, θα τα  βρούμε επιβαρύνοντας τους πλούσιους και ελαφρύνοντας τους φτωχούς. Αυτό είναι σωστό, όμως  δεν φτάνει. Δεν μπορείς να βασίζεσαι στον συσσωρευμένο πλούτο, χρειάζεται να βρεθεί ο τρόπος να παράγεται πλούτος, και στην καπιταλιστική κρίση αυτό δεν είναι αυτονόητο. Το ζήτημα είναι πώς οργανώνεις την εργασία, πώς ξαναφτιάχνεις την παραγωγή. Αλλά και τι είναι παραγωγή. Κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ πετυχημένο αυτό που λέει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ότι δεν πρέπει να σκεφτόμαστε ότι η προστασία του περιβάλλοντος, η θεραπεία των αρρώστων, η μόρφωση δεν παράγουν πλούτο, ότι πλούτος παράγεται μόνο σε πράγματα που πωλούνται και αγοράζονται. Μόνο που αυτή η στρέβλωση είναι συστημικά αναγκαία (δηλαδή: για την καπιταλιστική επιχείρηση είναι πάντα  και έχει μπει βαθιά στο μυαλό των ανθρώπων: έχει αποκτήσει υλικότητα), και ως εκ τούτου η εξάλειψή της είναι πολύ δύσκολη.


Κι έτσι ξανάρχομαι σε αυτό που έλεγα για τις τράπεζες: Μπορεί το κράτος, γιατί περί αυτού μιλάμε, να κατευθύνει την παραγωγή, τη ροή των πόρων εκεί που θέλει; Σε υπηρεσίες που παράγουν πλούτο, αλλά έναν πλούτο που στο καπιταλιστικό σύστημα όχι μόνον δεν μπορεί να αναγνωριστεί ως τέτοιος, αλλά και δεν μπορεί να αξιοποιηθεί; Πρέπει να βρούμε τρόπους να το κάνουμε, και μάλιστα έτσι που αυτό να έχει μαζική βάση.


Θα αντιμετωπίσουμε πολύ μεγάλη αντίδραση. Την αντιμετώπισαν όχι μόνο οι αριστερές κυβερνήσεις ή οι επαναστάσεις, αλλά και οι σοσιαλδημοκρατικές. Όταν στη Γερμανία λ.χ. κέρδισαν τις εκλογές οι Σοσιαλδημοκράτες, οι τράπεζες και οι προμηθευτές κόψαν τα δάνεια στο εργοστάσιο που δούλευα. Αυτά θα συμβούν, επειδή είναι πολλά τα λεφτά, είναι πολύ μεγάλο το πράγμα που παίζεται, και όχι μόνο στην Ελλάδα. Διότι αν αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα (εννοώ το πολιτικό, όχι την οικονομική κρίση), εξαπλωθεί στην Ισπανία και την Πορτογαλία, υπάρχει κίνδυνος. Γι’ αυτό η αντίδραση θα είναι λυσσαλέα.


Τι κάνεις όταν μια η επιχείρηση κλείνει όχι επειδή δεν τα βγάζει πέρα, αλλά επειδή υπάρχει αριστερή κυβέρνηση; Εδώ είναι απαραίτητο το κόμμα. Βέβαια, εκείνο που εμείς σκεφτόμαστε είναι η ελεύθερη οργάνωση των ανθρώπων σε ό,τι θέλουν. Αλίμονο αν σκεφτόμαστε το κόμμα σαν το κέντρο του κόσμου, αυτό που καθοδηγεί κυβέρνηση, συνδικάτα κλπ. Αλλά το χρειαζόμαστε. Χρειαζόμαστε την πολιτική οργάνωση του κόσμου, και μάλιστα εκείνη την πολιτική οργάνωση που παράγει πολιτική και σκέφτεται συλλογικά.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)