Ο Πέτρος Λινάρδος Ρυλμόν είναι οικονομολόγος, επιστημονικός σύμβουλος ΙΝΕ/ΓΣΕΕ
Η Ευρώπη-Φρούριο είναι μια απλοποιημένη διατύπωση σχετικά με τη στάση των ευρωπαϊκών χωρών απέναντι στους μετανάστες και τους πρόσφυγες. Όπως συμβαίνει στην Ελλάδα τα τελευταία 20 χρόνια, οι περισσότερες χώρες που αποτελούν προορισμό μεταναστών και προσφύγων, συνδυάζουν πολιτικές ελέγχου των συνόρων με πρακτικές αξιοποίησης αυτών που περνούν τα σύνορα στη αγορά της αδήλωτης εργασίας. Σε αυτή την αγορά εργασίας αξιοποιούνται και μετανάστες απο τη μια χώρα της ΕΕ στην άλλη, χωρίς να έχει συζητηθεί το θέμα αυτό στο εσωτερικό της Ένωσης. Στην Ελλάδα ειδικότερα η μετάβαση από την αδήλωτη στη δηλωμένη εργασία είναι εξαιρετικά δύσκολη και η απώλεια της άδειας εργασίας πολύ εύκολη.
Το ευρωπαϊκό νομικό “κεκτημένο” προστατεύει τον εργαζόμενο και φροντίζει τον πρόσφυγα. Η πραγματικότητα όμως των εφαρμοζόμενων πολιτικών έχει μετατοπιστεί προς ένα μείγμα πολιτικών και πρακτικών που γνωρίζουμε καλά στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 90: η αποθάρρυνση της μετανάστευσης, σημαίνει και αποθάρρυνση της νόμιμης παραμονής, και επομένως ο μετανάστης βρίσκεται μόνιμα στη γκρίζα ζώνη όπου προσπαθεί να αποκτήσει δικαιώματα, αν και μπορεί εύκολα να τα χάσει, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της παραμονής και εργασίας του. Οι αρχές δεν διευκολύνουν την απόκτηση δικαιωμάτων, αλλά αντίθετα την παρεμποδίζουν με πολλούς τρόπους και επομένως ο εργαζόμενος μετανάστης ανήκει μόνιμα στην κατηγορία των υποψήφιων παρανόμων και άρα ανεπιθύμητων.
Η πολύ περιορισμένη εξασφάλιση ασύλου στους πρόσφυγες, υπηρετεί το δίδυμο “αποθάρρυνση – εκμετάλλευση”, και εμποδίζει και τη μαζική μετάβαση προσφύγων στη Δ.Ευρώπη. Η άρνηση όμως της προστασίας μεταναστών και προσφύγων από τις αρχές, και η επιδείνωση των κοινωνικών συνθηκών λόγω κρίσης, οδηγούν σε συγκρουσιακές καταστάσεις μεταξύ ελληνικού και αλλοδαπού πληθυσμού. Καθώς εξελίσσεται η κρίση και πραγματοποιείται μια κατάρρευση των θεσμών σε όλα τα επίπεδα, αυτές οι συγκρουσιακές καταστάσεις τροφοδοτούν έναν ρατσιστικό ριζοσπαστισμό που συνδυάζεται με έναν αντισυστημικό ριζοσπαστισμό, ακόμα και στο εσωτερικό των δημοσίων υπηρεσιών και της αστυνομίας.
Οι συνθήκες αυτές απαιτούν την ανοικοδόμηση, με κινηματικούς όρους, θεσμών και πρακτικών υπεράσπισης και προστασίας των μεταναστών και των προσφύγων. Υπάρχουν ήδη ισχυρές και αποτελεσματικές πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση που πρέπει να επεκταθούν.
