Είτε λεκτικά είναι αυτά (συνθήματα που πιστεύεται ότι συνιστούν την επιτομή της παρουσίας κάθε λαού στο χρόνο και στο χώρο) είτε εικονογραφικά, σχετιζόμενα με τη διεθνώς αναγνωρίσιμη αναπαράσταση ενός λαού για τον εαυτό του. Η αναπαράσταση αυτή χρησιμοποιεί σαν πρώτη ύλη ιστορικά στοιχεία που με τον καιρό και την κατάχρηση υποβαθμίζονται σε φολκλορικά σουβενίρ, προορισμένα για την τουριστική κατανάλωση.

Καθόλου παράξενο λοιπόν που οι Μεξικανοί ποντάρουν ταυτόχρονα στο σομπρέρο και στους Αζτέκους, οι Αυστραλοί στο καγκουρό, οι Ιβοριανοί στον ελέφαντα, οι Ιταλοί σε κάτι από Κολοσσαίο και Καίσαρα, οι Ιάπωνες στους σαμουράι, οι Σκανδιναβοί στα κράνη των Βίκινγκς, οι Ελβετοί σε τεράστια πλαστικά τυριά όλο τρύπες, σαν εκείνα που έκανε διάσημα η γκρίνια του αχόρταγου Οβελίξ. Εμείς; Εμείς μισό μισό, ή μάλλον δύο σε ένα: χλαμύδα και φουστανέλα· περικεφαλαία και φεσάκι. Ωρες ώρες η περιθρύλητη γιορτή του ποδοσφαίρου μοιάζει με οικουμενικό πάρτι μεταμφιεσμένων, όπου οι αναγνωρίσιμες στολές παίζουν τον ρόλο μιας εσπεράντο βασισμένης σε απλοϊκά σύμβολα.

Τα επικοινωνιακά κενά αναλαμβάνουν να τα καλύψουν τα εμβληματικά σλόγκαν πάνω στο πούλμαν των ομάδων. «Σαμουράι, ήρθε η ώρα να πολεμήσετε» στο γιαπωνέζικο. «Οι ήρωες παίζουν σαν Ελληνες» στο ελληνικό – ένα σύνθημα, ας μου επιτραπεί, καταφανώς ανόητο μέσα στην ελληνοκοπική αυταρέσκειά του. Ποιοι ακριβώς είναι αυτοί οι αλλοεθνείς «ήρωες» που «παίζουν σαν Ελληνες»; Η παρέα του Νεϊμάρ; Ή του Μέσι; Και οι του ’40 τι θα είχαν να πουν;

Αλλά το ’χουν αυτό τα κλισέ: Επειδή θέλουν να τα πουν όλα με λίγες λέξεις, καταντούν να μη λένε τίποτα ή και να αυτοϋπονομεύονται. Αίφνης, το σλόγκαν περί ελληνικής ψυχής. Οταν στη νίκη (ή στην τιμητική ισοπαλία, όπως το 0-0 με την Ιαπωνία) καμαρώνουμε λέγοντας πως «η ελληνική ψυχή έκανε πάλι το θαύμα της», τι ακριβώς εννοούμε; Οτι στα ματς που χάνουμε, όχι και σπάνια, η ελληνική ψυχή απουσιάζει ή έχει πέσει σε λήθαργο; Δηλαδή, επί Ελλήνων παικτών, δεν είναι δεδομένη και μόνιμη η ελληνική ψυχή; Δουλεύει τάχα με ωράριο ή μια στο τόσο; Χωρίς να το θέλουν, κάτι τέτοιο εννοούν οι ψυχο-λόγοι μας.