Του Δημήτρη Αγγελίδη

Η«Εφ.Συν.» φέρνει στο φως εμπιστευτικό έγγραφο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Μυτιλήνης, σταλμένο στις 15 Ιουλίου 2013, που αποκαλύπτει όχι μόνο ότι το Λιμενικό δεν παίρνει υπόψη τα ανθρώπινα δικαιώματα στον επίσημο σχεδιασμό των επιχειρήσεων αποτροπής μεταναστών και προσφύγων στο Αιγαίο, με αποτέλεσμα να τους εκθέτει σε πολλαπλούς κινδύνους, αλλά και ότι είναι ιδιαιτέρως υπερήφανο γι’ αυτή του την πολιτική, φτάνοντας στο σημείο να συγχαίρει τους λιμενικούς ακριβώς επειδή ενεργούν χωρίς μέριμνα για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οπως έχουν τονίσει σε όλους τους τόνους η Ε.Ε., το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο ΟΗΕ και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το δικαίωμα ενός κράτους να φυλάσσει τα σύνορά του δεν το απαλλάσσει από την υποχρέωσή του να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών και των προσφύγων που χτυπούν την πόρτα του.

Τα δικαιώματα

Μάλιστα, στο φως της πρόσφατης απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Hirsi Jamaa κατά Ιταλίας), το Λιμενικό έχει πλήρη δικαιοδοσία ακόμα και όταν επιχειρεί εκτός των χωρικών υδάτων της χώρας του.

Αυτό πρακτικά σημαίνει πως πρέπει το Λιμενικό να παρέχει τη δυνατότητα να υποβάλλουν αίτημα ασύλου όσοι προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές ή περιοχές στις οποίες κινδυνεύει η ζωή τους, αν το επιθυμούν. Πρέπει επίσης να διασφαλίζει ότι η επαναπροώθηση αλλοδαπών, ή η αποτροπή τους σε περίπτωση επιχείρησης εκτός των χωρικών υδάτων, δεν παραβιάζει την αρχή της μη επαναπροώθησης, άμεσης ή έμμεσης: ότι δεν κινδυνεύει η ζωή του αλλοδαπού αν επιστραφεί στη χώρα καταγωγής του (άμεση επαναπροώθηση) ή αν επιστραφεί σε τρίτη χώρα που ενδέχεται να τον επαναπροωθήσει με τη σειρά της στη χώρα καταγωγής του, αν στην τελευταία κινδυνεύει η ζωή του (έμμεση επαναπροώθηση). Μάλιστα, το κράτος έχει την υποχρέωση να ερευνά το ίδιο αν η επιστροφή του αλλοδαπού τον θέτει σε ενδεχόμενο κίνδυνο.

Ομως, όπως προκύπτει από το εμπιστευτικό έγγραφο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Μυτιλήνης, πρωτοκολλημένο ως «Ημερήσια Διαταγή αριθμ. 65/2013», με θέμα «Εκφραση ικανοποίησης», τίποτα από αυτά δεν φαίνεται να απασχολεί το Λιμενικό. Η μόνη του έγνοια φαίνεται να είναι η πάση θυσία αποτροπή αλλοδαπών, τους οποίους βαφτίζει πολύ βολικά συλλήβδην «λαθρομετανάστες», ακριβώς για να ξεμπερδέψει με τις υποχρεώσεις του.

Το αποκαλυπτικό για τη νοοτροπία και τις πρακτικές του Λιμενικού έγγραφο που απευθύνει ο κεντρικός λιμενάρχης Μυτιλήνης στους άντρες του Λιμενικού (έχουν σβηστεί τα ονόματά τους στη φωτ.) που έκαναν επιχείρηση αποτροπής στις 13 Ιουλίου βορειοανατολικά της Λέσβου, με κοινοποίηση στην ηγεσία του Λιμενικού, έχει ως εξής:

«Δια της παρούσης, σας εκφράζω την ικανοποίησή μου και σας συγχαίρω, διότι την 13-07-2013 κατά την διάρκεια περιπολίας στα πλαίσια της επιχείρησης “ΠΟΣΕΙΔΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΣΥΝΟΡΑ 2013” στη θαλάσσια περιοχή Νησίδων “ΤΟΜΑΡΙΑ” (ΒΑ Νήσου Λέσβου) κατορθώσατε συνεργαζόμενοι και συνεπικουρούμενοι μεταξύ σας να εντοπίσετε έγκαιρα και να αποτρέψετε την είσοδο στα ελληνικά χωρικά ύδατα μίας (01) μηχανοκίνητης φουσκωτής λέμβου με επιβαίνοντες μεγάλο αριθμό λαθρομεταναστών (περί τους 60).

Η επιτυχία σας αυτή αναδεικνύει υπηρεσιακό ζήλο, αποφασιστικότητα, ναυτοσύνη και ικανότητα πλήρους εφαρμογής του επιχειρησιακού σχεδιασμού της Υπηρεσίας μας».

Τα στοιχεία αυτά γεννούν πολύ σημαντικά ερωτήματα για τις πρακτικές της φύλαξης των ελληνικών και ευρωπαϊκών συνόρων, τόσο από το ελληνικό Λιμενικό όσο και από τη FRONTEX. Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του Λιμενικού περιλαμβάνει τη διερεύνηση της προέλευσης των ανθρώπων και του κινδύνου από τον οποίο πιθανότατα προσπαθούν να ξεφύγουν, δεδομένου μάλιστα ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ίδιου του κράτους, οι άνθρωποι που προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα είναι σε μεγάλο ποσοστό Σύροι και Αφγανοί; Διασφάλισε το Λιμενικό ότι ανάμεσα στους 60 επιβαίνοντες δεν περιλαμβάνονταν ανήλικα παιδιά και άλλες ευάλωτες ομάδες; Διασφάλισε ότι, με την αποτροπή τους προς την Τουρκία, δεν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή και η ασφάλεια κάποιων από τους επιβαίνοντες; Υπήρχε στην επιχείρηση αξιωματούχος της FRONTEX; Αν υπήρχε, πώς διασφάλισε την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την επιχείρηση;

Ο Βαρβιτσιώτης

Θυμίζουμε πως, εκτός από την αποτροπή μεταναστών και προσφύγων πριν εισέλθουν στα ελληνικά ύδατα, ο υπουργός Ναυτιλίας Μ. Βαρβιτσιώτης έχει παραδεχτεί δημοσίως ότι το Λιμενικό εφαρμόζει πρακτικές επαναπροώθησής τους, αφού έχουν ήδη εισέλθει στην Ελλάδα.

«Το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να λέμε στις τουρκικές αρχές ελάτε και πάρτε τους. Αν δεν έχουν περάσει τα σύνορα ή, τέλος πάντων, με έναν τρόπο να τους ξαναβάλουμε στην τουρκική πλευρά» είχε πει σε εκπομπή του Αντώνη Σρόιτερ στον ALPHA. Θυμίζουμε επίσης τις μαρτυρίες των επιζώντων από το Φαρμακονήσι, που περιγράφουν μια άτυπη επιχείρηση εξαιρετικά βίαιης επαναπροώθησης, όπως αυτές που καταγράφονται σε εκθέσεις διεθνών οργανώσεων, για τις οποίες δεν έχει γίνει γνωστή κάποια έρευνα από τη Δικαιοσύνη και το Λιμενικό.

----------------------

 

Η Frontex «βγάζει λάδι» το Λιμενικό για το Φαρμακονήσι

Υπεύθυνα για τον ίδιο τους τον πνιγμό βγάζει τα θύματα της τραγωδίας στο Φαρμακονήσι η FRONTEX, βασισμένη στις πληροφορίες του Λιμενικού και αναπαράγοντας την επίσημη ενημέρωσή  του, χωρίς καμία αναφορά στις μαρτυρίες των επιζώντων, που τη διαψεύδουν πλήρως. 

Με επίσημο έγγραφό της, που κοινοποιήθηκε στη Γερμανίδα ευρωβουλευτή (του δεξιού κόμματος CSU της Βαυαρίας) Μόνικα Χοχλμάιερ -η επίκαιρη ερώτηση της οποίας συζητείται σήμερα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- η FRONTEX «βγάζει λάδι» τόσο τον εαυτό της όσο και το ελληνικό Λιμενικό Σώμα για τον χαμό των μεταναστών στο Φαρμακονήσι. 

Ωστόσο, το έγγραφο, που έστειλε τη Δευτέρα στην κ. Χοχλμάιερ ο Ερβέ Ιβ Κανιάρ, επικεφαλής νομικός σύμβουλος της FRONTEX, αφενός περιέχει λάθη που μαρτυρούν, αν μη τι άλλο, προχειρότητα (τη μια αναφέρεται σε 12 αγνοούμενους, την άλλη σε 10), αφετέρου δημιουργεί περισσότερα ερωτήματα από όσα υποτίθεται ότι απαντά. Σε τίνος την ενημέρωση βασίζει την έκθεσή της, με δεδομένο ότι, όπως παραδέχεται, δεν είχε δικές της δυνάμεις αναπτυγμένες στην περιοχή ούτε άνθρωπο πάνω στο σκάφος του Λιμενικού; Πότε ακριβώς πήρε το σήμα για την επιχείρηση «διάσωσης»; Οταν, σύμφωνα με την εκδοχή του Λιμενικού, ξεκινούσε η «ρυμούλκηση διάσωσης προς το Φαρμακονήσι» ή όταν άρχισε να βυθίζεται το σκάφος των μεταναστών, δηλαδή πολύ αργά;

Τα ερωτήματα αυτά μπαίνουν στην καρδιά του επιχειρησιακού ρόλου της FRONTEX στο Αιγαίο, τη στιγμή που ο ρόλος της τίθεται σε αμφισβήτηση στα όργανα της Ε.Ε. και καλείται να αναλάβει η ίδια συνευθύνη για όσα σημειώνονται στις περιοχές που επιβλέπει. Μάλιστα, στην πρόσφατη έκθεσή της για τις «συστηματικές άτυπες βίαιες επαναπροωθήσεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα», η διεθνής οργάνωση ProAsyl θέτει στο στόχαστρο τη FRONTEX και ζητά να σταματήσει η επιχείρηση «Poseidon». Παρόμοια έκκληση έχει απευθύνει και η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., Σεσίλια Μάλμστρομ, σε περίπτωση που αποδειχτεί ευθύνη της FRONTEX.

Στο πόρισμα της FRONTEX («Αναφορά Σοβαρού Γεγονότος») της 20/1/2014, με «πληροφοριοδότη» τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Oι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις ενημέρωσαν το ελληνικό Λιμενικό Σώμα για έναν ύποπτο στόχο 1,5 ναυτικό μίλι ΝΑ από το Φαρμακονήσι. Το περιπολικό σκάφος 136 του Λιμενικού Σώματος κατέφτασε στο σημείο και εντόπισε αλιευτικό σκάφος με το όνομα Cunzuru, υπό τουρκική σημαία, που μετέφερε μετανάστες. Για λόγους ασφαλείας (λόγω έντονης θαλασσοταραχής) το σκάφος του Λιμενικού άρχισε να ρυμουλκεί το αλιευτικό με τους μετανάστες προς το Φαρμακονήσι. Κατά τη ρυμούλκηση, οι μετανάστες υποστηρίζουν πως δύο εξ αυτών έπεσαν στη θάλασσα, και όλοι οι μετανάστες κινήθηκαν προς τη δεξιά πλευρά του σκάφους. Αποτέλεσμα, το αλιευτικό ανετράπη και βυθίστηκε αμέσως. Ολοι οι επιβαίνοντες μετανάστες βρέθηκαν στη θάλασσα. Το Λιμενικό ξεκίνησε επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, και 16 άτομα διασώθηκαν. Οι διασωθέντες υποστήριξαν πως άλλοι 12 μετανάστες παγιδεύτηκαν στην καμπίνα του σκάφους».

Βασίλης Ασβεστόπουλος, Δημήτρης Αγγελίδης, Ντίνα Δασκαλοπούλου