Άλλες δύο καταδίκες για εξευτελιστική και απάνθρωπη μεταχείριση κρατουμένων (ενός ιταλικής υπηκοότητας κρατουμένου στις φυλακές Πατρών και Κορυδαλλού και ενός άνδρα από το Μπαγκλαντές που κρατείτο στο Τμήμα Αλλοδαπών στη Θεσσαλονίκη), κατά παράβαση του Άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, έβαλε στη συλλογή της η Ελλάδα στις 13 Νοεμβρίου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου βεβαίωσε, για ακόμη μια φορά, ότι η χώρα μας υστερεί στο να παράσχει κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης σε όσους κρατούνται σε φυλακές ή τμήματα, παραβιάζοντας έτσι μια από τις θεμελιώδεις αξίες των δημοκρατικών κοινωνιών.
Κανείς δεν εκπλήσσεται πια. Οι καταδίκες από το Στρασβούργο είναι πολλές, οι εκθέσεις ξένων παρατηρητηρίων και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων περισσότερες και οι μαρτυρίες κλιμακίων που επισκέπτονται τις φυλακές συντριπτικές: οι συνθήκες των ελληνικών φυλακών είναι τριτοκοσμικές.
Παράλληλα, οι φωτογραφίες που συνεχώς δημοσιεύουν οι κρατούμενοι, ως μια μορφή έκκλησης, από το εσωτερικό των φυλακών, με πιο πρόσφατες αυτές από το πειθαρχείο της Δ' πτέρυγας των φυλακών Κορυδαλλού προστίθενται στα ατράνταχτα στοιχεία για τη σημερινή κατάσταση στα σωφρονιστικά καταστήματα. Στοιβαγμένοι άνθρωποι, ακατάλληλα κτήρια, ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής. Εικόνες που δεν γίνεται να αφήνουν αδιάφορο όποιον τις βλέπει.
Η κυβέρνηση, βέβαια, έχει άλλες προτεραιότητες: τις φυλακές τύπου Γ. Στη μοναδική της αναφορά στο ζήτημα των φυλακών, η κυβέρνηση αποφασίζει να φτιάξει νέου τύπου φυλακές, στις οποίες η απάνθρωπη μεταχείριση είναι πλέον νομοθετημένη. Ξεκινώντας, προφανώς, από την πεποίθηση ότι οι υπάρχουσες συνθήκες είναι πολύ χαλαρές και ευνοϊκές για μερίδα κρατουμένων, προωθεί τη δημιουργία καταστημάτων κράτησης στα οποία βασικά δικαιώματα, όπως οι άδειες, κρίνονται περιττά.
Την απάντηση σε όλα αυτά τη βρίσκουμε στις βασικές αρχές ποινικού σωφρονισμού: η μόνη ποινή του κρατουμένου είναι η αποστέρηση της ελευθερίας του. Όλα τα υπόλοιπα δικαιώματά του πρέπει να διατηρούνται στο ακέραιο. Η εξαθλίωση και η ταπείνωση ως παρελκόμενα της ποινής δεν προβλέπονται από πουθενά και είναι απολύτως αντίθετα με κάθε έννοια δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όμως, σε αυτήν την περίοδο, που το κοινωνικό κράτος διαλύεται και επικρατεί ο κρατικός αυταρχισμός, είναι φυσικό επακόλουθο οι αδύναμες κοινωνικές ομάδες να πλήττονται πρώτες και περισσότερο. Οι έγκλειστοι των φυλακών, η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση αφανών ανθρώπων, έχουν ανάγκη να δείξουν την ταπείνωση που υφίστανται. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε εμείς είναι να φροντίσουμε να ακουστούν σε αυτούς που κάνουν ότι δεν βλέπουν. Να φροντίσουμε η καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων να μην περνάει απαρατήρητη και ατιμώρητη.
Έχουμε χρέος να βελτιώσουμε τις συνθήκες που επικρατούν στις φυλακές. Έχουμε χρέος να διασφαλίσουμε ότι ο φυλακισμένος στερείται μόνο την ελευθερία του και όχι και την αξιοπρέπειά του. Έχουμε χρέος να προστατεύουμε τις ευάλωτες ομάδες. Έχουμε χρέος να θυμόμαστε τους ξεχασμένους του συστήματος. Όχι λόγω των αλλεπάλληλων καταδικαστικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Όχι λόγω της διεθνούς κατακραυγής. Αλλά πρωτίστως γιατί οι κρατούμενοι είναι κάποιοι από εμάς. Γιατί είναι ίσως οι πρώτοι στην αλυσίδα της κοινωνικής εξαθλίωσης, αλλά δεν είναι οι μόνοι.
Ο δρόμος για την αναμόρφωση των φυλακών είναι μακρύς και πολύ δύσκολος. Όμως, η αρχή πρέπει να γίνει άμεσα. Οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν να ζουν άλλο κάτω από αυτές τις συνθήκες. Και εμείς δεν μπορούμε πλέον να το ανεχόμαστε άλλο αυτό. Η αξιοπρεπής διαβίωση των κρατουμένων δεν είναι προνόμιο. Είναι αναπαλλοτρίωτο δικαίωμά τους.
* Η Δανάη Παπαχριστοπούλου είναι νομικός
