Φωτογραφία: Unhcr / s. Baltagiannis: Πρόσφυγες από το Αφγανιστάν φθάνουν στη Λέσβο....η ανακούφιση ζωγραφισμένη στο πρόσωπό τους
Η βελτίωση του καιρού, φέρνει εκατοντάδες πρόσφυγες, τουλάχιστον πεντακόσιους ανθρώπους καθημερινά, στο νησί της Λέσβου - με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ να μιλάει για τουλάχιστον 19.000 αφίξεις από την αρχή της χρονιάς. Κυνηγημένοι από το ζόφο του πολέμου στη Συρία και τη βαρβαρότητα του Ισλαμικού Κράτους, κατευθύνονται στη Δυτική Ευρώπη αναζητώντας άσυλο. Η ριψοκίνδυνη μεταφορά τους με βαρκάκια από τα τουρκικά παράλια, που βρίσκονται σε απόσταση μόλις λίγων χιλιομέτρων από το νησί, δεν αποτελεί για αυτούς παρά μόνο ένα ελάχιστο κομμάτι ενός τεράστιου ταξιδιού. Η άφιξη τους όμως στη Λέσβο και η σύντομη παραμονή τους εκεί, δημιουργεί μια σειρά ζητημάτων, που η Ελληνική Πολιτεία καλείται να επιλύσει σχεδόν εκ του μηδενός, αφού η εγκληματική πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων απέναντι στο μεταναστευτικό θέμα, δεν έχει αφήσει καμία θετική παρακαταθήκη.
Η άφιξη
Καθώς το Λιμενικό δε θα μπορούσε να παίζει πινγκ πονγκ με τις τουρκικές Αρχές, έχοντας ως μπαλάκι καρυδότσουφλα γεμάτα ανθρώπους - πρακτική που όταν και όπου δοκιμάστηκε οδήγησε σε τραγωδίες με εκατοντάδες πνιγμένους στα νερά της Μεσογείου, καθημερινά διασώζονται κάποιες εκατοντάδες πρόσφυγες από τα σκάφη του. Οι άνθρωποι αυτοί έπειτα μεταφέρονται στο λιμάνι της Μυτιλήνης, στο γραφείο του Λιμενικού Σώματος, όπου και καταγράφονται. Στη συνέχεια οδηγούνται με λεωφορεία είτε του Λιμενικού ή του Δήμου σε έναν από τους χώρους φιλοξενίας (στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής Μόριας ή στο Κέντρο Προσωρινής Φιλοξενίας, που δημιούργησε πρόσφατα ο Δήμος Λέσβου, στην περιοχή «Καρά Τεπέ» ) μέχρι να εκδοθούν τα απαραίτητα για να αναχωρήσουν ταξιδιωτικά έγγραφα.
Πέραν των προσφύγων που διασώζονται από σκάφη του Λιμενικού, υπάρχουν και αυτοί που φτάνουν τελικά ως τις ακτές του νησιού, κυρίως στη βόρεια πλευρά του. Εκεί παρουσιάζεται το πρώτο ζήτημα, αφού οι άνθρωποι, μεταξύ των οποίων πλήθος ανηλίκων και ευάλωτων ατόμων, όπως έγκυοι και υπέργηροι, είναι αναγκασμένοι να περπατήσουν δεκάδες χιλιόμετρα μέχρι την πόλη της Μυτιλήνης, καθώς τα διαθέσιμα μέσα μεταφοράς δεν επαρκούν, ενώ και η εθελοντική μεταφορά τους από πολίτες απαγορεύεται στα πλαίσια του νόμου, ζήτημα που διευθετείται με τροπολογία που υπάρχει στο νομοσχέδιο για την ιθαγένεια. Πάντως, η μέχρι στιγμής απαγόρευση δεν εμπόδισε τους ντόπιους να συμμετάσχουν μαζικά στην κινητοποίηση για τη μεταφορά εξουθενωμένων μεταναστών–προσφύγων από το βόρειο τμήμα του νησιού στη Μυτιλήνη την Κυριακή 14/6.
Η παραμονή
Οι πρόσφυγες παραμένουν στο νησί από 3 έως 7 ημέρες περίπου. Λόγω του μεγάλου αριθμού αφίξεων, της ανεπάρκειας δομών φιλοξενίας και στήριξης, αλλά και την υποστελέχωση των αρμόδιων κρατικών υπηρεσιών, που «κληρονόμησε» η κυβέρνηση από τους προηγούμενους, η παραμονή στο νησί δεν είναι ούτε γρήγορη, ούτε εύκολη. Στους δύο προσωρινούς χώρους φιλοξενίας σε Μόρια και Καρά Τεπέ, διαμένουν πολύ περισσότεροι άνθρωποι από την επίσημη χωρητικότητά τους. Άλλωστε, η μετατροπή του χώρου του πάρκου κυκλοφοριακής αγωγής στο Καρά Τεπέ σε κέντρο πρώτης υποδοχής, μπορεί να βοήθησε στην αποσυμφόρηση του λιμανιού της Μυτιλήνης, προσφέροντας ένα στοιχειώδες κατάλυμα στους πρόσφυγες, δεν παύει όμως να αποτελεί μια προσωρινή λύση, με ελάχιστες διευκολύνσεις για όσους ανθρώπους φιλοξενούνται εκεί.
Φωτογραφία από επίσκεψη της αναπληρώτριας υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής, Τασίας Χριστοδουλοπούλου το Μάιο, όταν ακόμα οι πρόσφυγες βρίσκανε απάγκιο... στο λιμάνι
Οι ανάγκες των προσφύγων σε ρουχισμό, φαγητό και άλλα είδη πρώτης ανάγκης καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό τόσο από διεθνείς και εγχώριες οργανώσεις (όπως η ΥΑ του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες) και ΜΚΟ όσο και από τη συγκινητική κινητοποίηση ντόπιων συλλογικοτήτων και αλληλέγγυων, με τον Δήμο Λέσβου να συνδράμει επίσης στο μέτρο του δυνατού. Οι καθυστερήσεις όμως στις προβλεπόμενες διαδικασίες καταγραφής (που πραγματοποιεί το λιμενικό) και έκδοσης ταξιδιωτικών εγγράφων (που πραγματοποιεί η αστυνομία), λόγω είτε ελλείψεων σε προσωπικό ή σε ελλείψεις υλικοτεχνικών υποδομών, καθυστερεί την αναχώρηση των προσφύγων από το νησί, με αποτέλεσμα το συνωστισμό τους στα κέντρα υποδοχής.
Το Κέντρο Πρώτης Υποδοχής Μόριας
Το κέντρο φιλοξενίας μεταναστών στον Καρά–Τεπέ
Όλα τα είχαμε, μας έλειπε ο… ρατσισμός
Αποτέλεσμα του συνωστισμού ήταν και η ένταση μεταξύ των προσφύγων, που σημειώθηκε το απόγευμα της Δευτέρας 15/6 για ασήμαντη αφορμή. Ένταση μεταξύ σύρων και αφγανών, η οποία δεν πήρε μεγάλη έκταση, χάρη στη ψύχραιμη αντίδραση ανθρώπων του Λιμενικού και αλληλέγγυων, με τους σύρους πρόσφυγες να αποχωρούν τελικά από το χώρο του Κάρα Τεπέ και μετά από ειρηνική διαδήλωση να μεταφέρονται στο κέντρο της Μόρια. Τα γεγονότα (όπως συνέβησαν και κατέγραψε η ΕΡΑ Αιγαίου) δεν εμπόδισαν βέβαια πολλά ΜΜΕ, για μια ακόμα φορά, να επενδύσουν στην ξενοφοβία και το εκφοβισμό των πολιτών, μεταδίδοντας «άγριες συμπλοκές» και ύπαρξη «εξεγερμένων προσφύγων και μεταναστών κοντά σε κατοικημένες περιοχές» (από την «κάλυψη» του ΑΠΕ-ΜΠΕ).
Η εικονιζόμενη ειρηνική πορεία ονομάστηκε από πολλά ΜΜΕ εξέγερση...
Είχαν προηγηθεί τον τελευταίο μήνα δημοσιεύματα ντόπιων και πανελλαδικών ιστοσελίδων, αλλά και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γνωστών για τις ρατσιστικές τους αντιλήψεις πολιτών, που «εφευρίσκοντας» γεγονότα προσπαθούν να υποδαυλίσουν ξενοφοβικά πάθη στους κατοίκους της Λέσβου. Ενδεικτική η «είδηση» που διέδωσε την προηγούμενη εβδομάδα τοπική ιστοσελίδα, ότι πρόσφυγες κάνουν «ουρές» έξω από οίκο ανοχής, την οποία έσπευσαν αμέσως να διαδώσουν όλες οι ρατσιστικές ιστοσελίδες και μεγάλα «ειδησεογραφικά» sites, ενώ φαίνεται ότι βρέθηκε ήδη και το επόμενο ξενοφοβικό hoax στη φήμη για «βεβήλωση εκκλησίας από πρόσφυγες στο Μόλυβο».
Όλα τα είχαμε, μας έλειπε ο ρατσισμός της… ΝΔ
Αλγεινή εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι βουλευτές και στελέχη της ΝΔ, επισκεπτόμενα το νησί την Κυριακή, επέμειναν στην υπεράσπιση της πολιτικής καταστολής που εφάρμοσαν και ευθύνεται για αυτήν την κατάσταση. Κατά την επίσκεψή τους στη Μυτιλήνη οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας Γιάννης Πλακιωτάκης, Κώστας Καραγκούνης, Χαράλαμπος Αθανασίου και ο γραμματέας της Κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος, Γιώργος Κουμουτσάκος, κατήγγειλαν την κυβέρνηση ότι μετατρέπει την Ελλάδα «σε χώρα-κράχτη προς τους κάθε λογής παράνομους μετανάστες από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής». «Παντού» είπε ο Κώστας Καραγκούνης «διαπιστώσαμε μια δραματική πραγματικά κατάσταση. Οι άνθρωποι αυτοί ζουν χωρίς σίτιση, χωρίς στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής, χωρίς την παραμικρή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Εικόνες ντροπής για τη σύγχρονη Ελλάδα που δε μου θυμίζουν και πολύ αριστερά» είπε ο εκπρόσωπος τύπου της Νέας Δημοκρατίας, ξεχνώντας τις σχεδόν αποκλειστικές ευθύνες της συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ στη δημιουργία αυτής της συνθήκης.
«Φαίνεται πως η ηγεσία της ΝΔ δεν θέλει να αντιληφθεί πως η πολιτική της καταστολής στο ζήτημα της αντιμετώπισης του προσφυγικού, όχι μόνο δεν έλυσε κανένα θέμα, αλλά δημιούργησε καταστάσεις που δυσφήμησαν τη χώρα και το φιλόξενο λαό της», ήταν η άμεση απάντηση του ΣΥΡΙΖΑ Λέσβου, ενώ και ντόπια ειδησεογραφικά μέσα έκαναν λόγο για «επικίνδυνες» δηλώσεις στελεχών της ΝΔ: «Ότι η Κυβέρνηση στέλνει μήνυμα στους πρόσφυγες να εισβάλουν στη Λέσβο ενώ επί Πρωθυπουργίας Σαμαρά είχαν μειωθεί. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση για να αποδείξεις το λανθασμένο ισχυρισμό της Νέας Δημοκρατίας. Οι ροές των προσφύγων έχουν αυξηθεί σε ΟΛΕΣ τις ευρωπαϊκές χώρες! Ιδιαίτερα σε Ιταλία και Γαλλία. Η αντιπαράθεση της Γαλλίας με την Ιταλία δείχνει καθαρά ότι το πρόβλημα είναι Ευρωπαϊκό και οι λύσεις διαρκείας θα δοθούν ουσιαστικά μόνο από την Ε.Ε. Παράλληλα η Τουρκία έχει ανοίξει ξανά τα σύνορά της να περάσουν οι πρόσφυγες από τη Συρία που κινδυνεύει η ζωή τους. Επομένως ας θεωρήσουμε δεδομένο ότι τους επόμενους μήνες θα υπάρχει αυξημένη ροή προσφύγων είτε Πρωθυπουργός είναι ο Τσίπρας, ή είναι κάποιος άλλος. Η λύση πρέπει να δοθεί από την Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χρειάζονται νέες δομές, ευέλικτοι μηχανισμοί και γρήγορες διαδικασίες», τονίζεται στην τοπική ιστοσελίδα lesvosnews.net
Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής: «Υπάρχει κρίση μέσα στην κρίση»
Σε επικοινωνία με στελέχη του υπουργείου επισημάνθηκαν οι προβληματισμοί αλλά και οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται προκειμένου να δοθεί λύση στο ζήτημα. Περιγράφοντας την κατάσταση, κάνουν λόγο για πρωτόγνωρη συνθήκη που, ακόμα και αν οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν υλοποιήσει τις δεσμεύσεις τους για δημιουργία χώρων φιλοξενίας και στελέχωση των υπηρεσιών ασύλου, θα ήταν δύσκολη στη διαχείρισή της. «Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι» τονίζουν, αφού μέσα σε πέντε μήνες έχουν φτάσει στη χώρα περισσότεροι πρόσφυγες από το 2014. Εδώ τονίζεται και μια διαφορά με την κατάσταση στην Ιταλία, αφού στη γείτονα χώρα μεγάλο ποσοστό των αφίξεων είναι οικονομικοί μετανάστες της Υποσαχάριας Αφρικής, ενώ στην Ελλάδα το 80% είναι πρόσφυγες πολέμου.
Όπως σημειώνεται, «πέραν του ότι πληρώνουμε χρόνια απραξίας των προηγούμενων έχουμε πέσει πάνω σε χρηματοδοτικό κενό το οποίο προσπαθούμε να το καλύψουμε με την σύσταση διαχειριστικής αρχής των ευρωπαϊκών ταμείων. Η αρχή αυτή συγκροτείται για πρώτη φορά».
Σχετικά με τη μετακίνηση των προσφύγων από τα νησιά προς την Αθήνα, υπογραμμίζεται ότι μέριμνα δεν είναι μόνο τα νησιά, αλλά και η Αθήνα. Διότι αν είναι να φεύγουν οι άνθρωποι από τα νησιά για να φτάσουν στο κέντρο της Αθήνας τότε το πρόβλημα θα το μετατοπιστεί στην πρωτεύουσα και το υπουργείο οφείλει μια μέριμνα στο αίσθημα ασφάλειας των Αθηναίων όσο οφείλει σεβασμό στη διατήρηση του τουριστικού προφίλ των νησιών. «Αυτή είναι πολιτικά και επιχειρησιακά δύσκολη στάθμιση», επισημαίνεται. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτό το ζήτημα το υπουργείο προσπαθεί να επιτύχει την αναλογική φιλοξενία των προσφύγων σε όλη τη χώρα – παράλληλα με τις προσπάθειες για ευρωπαϊκή λύση και καταμερισμό των ανθρώπων, ώστε να μη δημιουργούνται συνθήκες συμφόρησης ανθρώπων πουθενά στην επικράτεια.
Αναφορικά με την στάση της ΝΔ τονίζεται ότι «πέρα από ατεκμηρίωτη είναι και ανεύθυνη, διότι αυτήν τη στιγμή προσπαθούμε να πετύχουμε ένα καλύτερο και πιο αναλογικό καταμερισμό των ανθρώπων εντός ΕΕ».
Υπόδειγμα η στάση των νησιωτών, αλλά χρειάζονται και βοήθεια…
Με εξαίρεση τους λίγους ξενοφοβικούς, η ανταπόκριση του Δήμου, των φορέων, της πλειοψηφίας των κατοίκων, αλλά και των Λιμενικών και Αστυνομικών Αρχών του νησιού στην έκτακτη αυτή κατάσταση, έχει υπάρξει υποδειγματική.
Ο Δήμαρχος Σπύρος Γαληνός (εξελέγη με την στήριξη των Ανεξαρτήτων Ελλήνων), σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία, δημιούργησαν έναν χώρο υποδοχής προσφύγων εκ του μηδενός στο Κάρα Τεπέ, επέκτειναν το υπάρχον κέντρο της Μόριας, παρέχοντας και λεωφορεία για τη μετακίνηση των ανθρώπων. Στις πρωτοβουλίες του Δήμου καταγράφεται μεταξύ άλλων το αίτημα ενίσχυσης σε πόρους από την ΚΕΔΕ, η ενημέρωση των Martin Schultz και Jean–Claude Junker για το προσφυγικό ζήτημα, η ενημέρωση του Πρωθυπουργού, των αρμόδιων υπουργείων και των αρχηγών των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ενώ ειδική μνεία πρέπει να γίνει στη ψύχραιμη στάση του Δήμου απέναντι στην πίεση από τα… δεξιά.
Καθημερινός είναι και ο μόχθος αντιρατσιστικών συλλογικοτήτων, οργανώσεων υποστήριξης προσφύγων και ΜΚΟ, του τοπικού ΣΥΡΙΖΑ και μεμονωμένων αλληλέγγυων πολιτών, ώστε να δίνονται άμεσα λύσεις στα όποια διαχειριστικά προβλήματα προκύπτουν.
Αντίστοιχο μόχθο έχουν επιδείξει και τα σώματα ασφαλείας, Λιμενικό και Αστυνομία. Παρά την προβληματική κατασταλτική αντίληψη, που εύλογα ακόμα συναντάται μετά από τόσα χρόνια εφαρμογής πολιτικής με τέτοιο προσανατολισμό, οι άνθρωποι των Αρχών υπερβάλλουν καθημερινά εαυτούς, δουλεύοντας πολλές φορές 12 και 13 ώρες την ημέρα και έχοντας να διαχειριστούν μια σειρά πρωτόγνωρων σε αυτούς ζητημάτων.
Επιθυμία και αίτημα όλων των εμπλεκομένων στο ζήτημα είναι, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, η κινητοποίηση του κράτους και των αρμόδιων υπουργείων στην κατεύθυνση ενίσχυσης των δομών φιλοξενίας και του προσωπικού των Αρχών, και ειδικά της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και να συντομεύσει η περίοδος διαμονής των αφιχθέντων στις 2 με 3 ημέρες. Είναι σημαντικό τα αιτήματά τους να εισακουστούν από την κυβέρνηση, παρά τις όποιες αντικειμενικές δυσκολίες, για να μην αφεθεί πεδίο δράσης στη μισαλλοδοξία και το ρατσισμό…
