to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

19:25 | 30.11.2014

πηγή: Αυγή

Πολιτισμός

Ο Ζαχαριάδης "παππούς" του ευρωκομμουνισμού;

Συνέντευξη του Ά. Τσέκερη στην Αυγή και την Πόλυ Κρημνιώτη


"Το βιβλίο δεν αναζητά πολιτική δικαίωση" σπεύδει να διευκρινίσει ο Άγγλεος Τσέκερης. Γνωρίζει, άλλωστε, καλά ότι η θέση που προβάλλει στις φρεσκοτυπωμένες σελίδες του "Μια ιστορία αλλιώς... Ο Νίκος Ζαχαριάδης, η Σοβιετική Ένωση και οι κομμουνιστές της Τασκένδης" (εκδ. Παπαδόπουλος) έχει ήδη πυροδοτήσει τις πρώτες συζητήσεις στους κύκλους των αριστερών. Τοποθετώντας τον Νίκο Ζαχαριάδη στο επίκεντρο και θέτοντας στο μικροσκόπιο τα γεγονότα της Τασκένδης που συνέβαλαν στην αποκαθήλωση, την απομόνωση και την αυτοχειρία του παντοδύναμου έως τότε ηγέτη του ΚΚΕ, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι, υπό διαφορετικές συνθήκες, θα είχε μείνει στην Ιστορία "ως πρωτοπόρος μεταρρυθμιστής του κομμουνιστικού κινήματος με εμβέλεια αντίστοιχη του Παλμίρο Τολιάτι". Ανεξάρτητα από το πόσοι μπορούν να ανιχνεύσουν πίσω από τη δράση, τις θέσεις, τη γοητεία, τα λάθη και τα πάθη του Ζαχαριάδη έναν "παππού" του ευρωκομμουνισμού, ο Άγγελος Τσέκερης επαναφέρει μια... παλιά ιστορία στο προσκήνιο ρίχνει την προσωπική του ματιά πάνω της και υπογραμμίζοντας ότι "είμαστε αριστεροί, διψάμε για Ιστορία και κριτική σκέψη, γιατί έχουμε το σαράκι να επανεξετάζουμε συνεχώς την πολιτική μας ταυτότητα".

Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη

* Γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες του κομμουνιστικού κινήματος;

Αυτό το βιβλίο προέκυψε από τον προβληματισμό που γεννήθηκε μέσα μου διαβάζοντας για τα γεγονότα της Τασκένδης. Αν ασχοληθείς με αυτό, αναγκαστικά θα ασχοληθείς και με τον Ζαχαριάδη. Δεν είναι τυχαίο ότι εξακολουθεί ακόμα να τραβάει το ενδιαφέρον. Ανεξάρτητα από τα μύρια όσα τον βαραίνουν, είχε κάποια μοναδικά χαρακτηριστικά, όπως η χαρισματική του αμεσότητα και η μοναδική του σχέση με την κομματική βάση. Επίσης, κινεί το ενδιαφέρον η αίσθηση ότι ο Ζαχαριάδης θα είχε μείνει αλλιώς στην Ιστορία αν το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης δεν είχε συντριβεί και αν η Ελλάδα είχε αποφύγει τον Εμφύλιο. Τέλος, είναι ο τρόπος που εξοντώθηκε. Του στέρησαν την ιδιότητα του πολιτικού πρόσφυγα και επί της ουσίας τον έθαψαν ζωντανό δεκαεφτά χρόνια. Και μάλιστα εν ονόματι της αποσταλινοποίησης

* Αναφέρεις στο βιβλίο ότι υπό διαφορετικές συνθήκες ο Ζαχαριάδης θα είχε μείνει στην Ιιστορία ως ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο, ως πρωτοπόρος μεταρρυθμιστής του κομμουνιστικού κινήματος με εμβέλεια αντίστοιχη του Παλμίρο Τολιάτι. Όμως η Ιστορία δεν γράφεται με υποθέσεις. Ελάχιστοι, υποθέτω, σήμερα μπορούν να φανταστούν τον Ζαχαριάδη ως "παππού" του ευρωκομμουνισμού.

Το καταλαβαίνω και είναι η θέση του βιβλίου που έχει προκαλέσει τις μεγαλύτερες αντιδράσεις. Ο Ζαχαριάδης, μετά τη Βάρκιζα, εισάγει το ΚΚΕ σε μια νέα στρατηγική. Τα χαρακτηριστικά της είναι ο ειρηνικός δρόμος για τον σοσιαλισμό και η ουδετερότητα της Ελλάδας απέναντι στη βρετανική και τη σοβιετική σφαίρα επιρροής. Δεν θεωρώ ότι αυτό ήταν αποτέλεσμα κάποιας πρωτοποριακής σκέψης. Αυτή ήταν η στρατηγική του σταλινισμού ώστε να μην απομονωθούν πολιτικά τα Κ.Κ. της Δυτικής Ευρώπης. Άραγε, μπούμε να ισχυριστούμε ότι ο Τολιάτι, ή ο Σαντιάγο Καρίγιο που είπαν τα ίδια, ήταν λιγότερο σταλινικοί από τον Ζαχαριάδη; Ή ότι έχουν στην πλάτη τους λιγότερες αμαρτίες; Τους σεβόμαστε όμως. Η υπόθεση που διατυπώνω είναι ότι αν δεν είχε συμβεί ο Εμφύλιος και η γραμμή που χάραξε το ΚΚΕ το '45 είχε προχωρήσει, το ίδιο θα σεβόμασταν και τον Ζαχαριάδη.

* Η ιστορία είναι ζώσα ακόμα. Και δεν έχει καταγράψει τον Ζαχαριάδη ως ένα θετικό ηγέτη. Θεωρείς ότι υπάρχουν μύθοι που η ιστοριογραφία ερευνά και πρέπει να καταρριφθούν;

Θεωρώ ότι χρειάζεται απομυθοποίηση. Για όσα βρήκαν τον Πλουμπίδη, τον Καραγιώργη, τον Γιαννούλη και τον Γεωργιάδη και τους άλλους στον Γράμμο, ο Ζαχαριάδης έχει καταδικαστεί τελεσίδικα. Κανένα βιβλίο δεν θα τον απαλλάξει. Όμως αξίζει να αναφέρονται και κάποια άλλα χαρακτηριστικά του. Αντιμετώπισε το ΚΚΣΕ με όρους ισοτιμίας. Και μίλησε επικριτικά για ζητήματα που ακόμα και σήμερα διστάζουμε να μιλήσουμε, όπως οι παρεκτροπές της ΟΠΛΑ στα Δεκεμβριανά, η εξόντωση αγωνιστών ή αυτά που έγιναν στο Μπούλκες.

* Ο αυταρχισμός και ο συγκεντρωτισμός του τον οδηγούν σε καταστροφικά λάθη, όπως η διαχείριση της προεμφυλιακής περιόδου ή ο τρόπος που λειτούργησε εσωκομματικά. Τέτοια λάθη σκιαγραφούν προσωπικότητες που, όπως αναφέρεις θα μπορούσαν να αναδειχτούν σε ενθικής και όχι μόνο εμβέλειας ηγέτες;

Εθνικής εμβέλειας κίνηση είναι το γράμμα του '40. Είναι ο δημοκρατικός δρόμος και η ουδετερότητα που εισηγήθηκε το 1945. Όσο για την αποχή του '46, ήταν επιλογή ενός ευρύτερου δημοκρατικού τόξου απέναντι στη μεταβαρκιζιανή τρομοκρατία. Δεν ήταν μόνο ο Ζαχαριάδης που απείχε. Απείχαν ο Καρτάλης, ο Τσουδερός, ο Καφαντάρης, ο Σοφιανόπουλος και άλλοι. Και στον Εμφύλιο, η γραμμή όλο το '47 ήταν να αποφευχθεί η κλιμάκωση και να πάμε σε εθνική συνεννόηση. Έλεγε τότε το ΚΚΕ ότι το αντάρτικο είναι αποτέλεσμα της τρομοκρατίας, σταματήστε να σταματήσουμε. Και το πλήρωσε με την τελική έκβαση του Εμφυλίου, γιατί αυτός που ήταν πραγματικά αποφασισμένος να χυθεί αίμα ήταν η αντίδραση. Από την άλλη βέβαια, η στάση του Ζαχαριάδη στα εσωκομματικά μετά την ήττα, το ότι έριξε τις ευθύνες του στον Σιάντο και στον Μάρκο και κατάπνιξε κάθε κριτική φωνή, είναι ένα εντελώς διαφορετικό κεφάλαιο. Είναι οι αντιφάσεις που λέγαμε.

*Γιατί επιμένεις στα γεγονότα της Τασκένδης; Σε τι βοηθούν στην κατανόηση της περιόδου, δεδομένου ότι εκτυλίχθηκαν εκτός Ελλάδας, δηλαδή εκτός της διακεκαυμένης ιστορικής ζώνης του τόπου;

Με την ανατροπή του Ζαχαριάδη ξεριζώθηκε διά της βίας από τον κομματικό κορμό ένα ολόκληρο κομμάτι του κομμουνιστικού κινήματος. Δεν είχαν δικαίωμα να το κάνουν αυτό σε τόσες χιλιάδες εξόριστους αγωνιστές. Οι ζαχαριαδικοί της Τασκένδης υπερασπίστηκαν τρία πράγματα: την εσωκομματική δημοκρατία, την αυτονομία του ΚΚΕ απέναντι στο ΚΚΣΕ και την αντίσταση στον εκφυλισμό της σοσιαλιστικής εξουσίας, στον οποίο είχε υποκύψει η αντιζαχαριαδική ηγεσία της οργάνωσής τους. Είχαν το κουράγιο να κάνουν αυτή τη ρήξη σε σοβιετικό έδαφος και το κυνήγι που υπέστησαν θυμίζει την Ελλάδα του '61. Θεωρώ ότι, με βάση τις ιστορικές αξίες της κομμουνιστικής ανανέωσης, τους αξίζει κάθε αναγνώριση, ανεξάρτητα αν διαφωνεί κάποιος με τις θέσεις τους.

* Τα γεγονότα της Τασκένδης ανατρέπουν το πορτρέτο του Ζαχαριάδη που επιχειρείς να φιλοτεχνήσεις. Οι αντιζαχαριαδικοί αντιδρούν απέναντι στους καταναγκασμούς του εσωκομματικού μηχανισμού. Ο Ζαχαριάδης χρησιμοποίησε τους μηχανισμούς και μάλιστα πολύ σκληρά. Πώς διαχειρίζεσαι αυτή την αντίφαση;

Η ανάγνωση αυτή είναι λάθος. Εξουσία στην Τασκένδη ήταν οι αντιζαχαριαδικοί, με τη στήριξη των σοβιετικών. Από εκεί ξεκινάει η αμφισβήτηση του Ζαχαριάδη. Λένε σωστά πράγματα κατά τη γνώμη μου για τη γραμμή του ΚΚΕ, έχουν ένα εξαιρετικό μυαλό στην ηγεσία τους, τον Πάνο Δημητρίου, αλλά παράλληλα εμφανίζουν και τις χειρότερες εκδηλώσεις της απολυταρχικής σοβιετικής εξουσίας μέσα στους πρόσφυγες. Το ιστορικό κείμενο - έκκληση των στελεχών της Τασκένδης, πάνω στο οποίο πάτησαν οι Σοβιετικοί για να ανατρέψουν τον Ζαχαριάδη, το υπογράφει και κάποιος που σύμφωνα με Δημητρίου ήταν ο σταθμάρχης της KGB στην ελληνική κοινότητα της Τασκένδης. Νομίζω ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε το ποιος ήταν ο μηχανισμός εκεί.

* Οι εσωκομματικές διχογνωμίες, που με τόσες λεπτομέρειες περιγράφεις, έχουν κάτι να μας διδάξουν;

Η πρόθεση του βιβλίου είναι να αναδείξει τις αντιφάσεις της κομματικής εξουσίας στις τότε συνθήκες. Αυτό αφορά τόσο την εξουσία του Ζαχαριάδη, όσο και την εξουσία των επιγόνων του. Σήμερα η Αριστερά λειτουργεί πολύ πιο ανοιχτά. Το δομικό της πρόβλημα είναι ο παραγοντισμός, όχι η εσωκομματική καταστολή. Ωστόσο, διαβάζοντας και γράφοντας, συνειδητοποίησα ότι οι προκαταλήψεις, ο δογματισμός, η απολυτοποίηση της αντίθετης άποψης, η παρέκκλιση από τις δημοκρατικές αρχές είναι πάντα εύκολοι τρόποι να λύνουμε σύνθετα πολιτικά και κομματικά προβλήματα. Ανεξάρτητα από τις εκάστοτε συνθήκες.

* Γιατί θεωρείς ότι πρέπει να διαβαστεί το βιβλίο σου, σήμερα ειδικά;

Θεώρησα ότι αν αυτά που με κέντρισαν διαβάζοντας, τα έβαζα σε μια σειρά και τα έγραφα, θα μπορούσαν να κεντρίσουν και άλλους. Είμαστε αριστεροί, διψάμε για Ιστορία και κριτική σκέψη, γιατί έχουμε το σαράκι να επανεξετάζουμε συνεχώς την πολιτική μας ταυτότητα. Το βιβλίο δεν αναζητά πολιτική δικαίωση. Η μεγαλύτερη δικαίωση είναι να μου πουν ότι διαβάζεται ευχάριστα.

Ο Ζαχαριάδης "παππούς" του ευρωκομμουνισμού;

Το βιβλίο "Μια ιστορία αλλιώς" του Άγγελου Τσέκερη παρουσιάζεται την Παρασκευή 5 Δεκεμβρίου, στις 7 μ.μ., στο αμφιθέατρο του Αθήνα 9,84 (Τεχνόπολη, Γκάζι, Πειραιώς 100). Μιλούν ο Χριστόφορος Βερναρδάκης, επίκουρος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και ο Στέφανος Δημητρίου, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Διαβάζει ο ηθοποιός Γιώργος Κοτανίδης. Συντονίζει ο εκδότης Κώστας Παπαδόπουλος.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)