Tο Facebook είναι μια πολυεθνική εταιρεία με έδρα την Καλιφόρνια. Δραστηριοποιείται όμως σε όλο τον κόσμο και είναι ενδεικτικό ότι διατίθεται σε 70 γλώσσες. Καθώς η υπηρεσία διατίθεται δωρεάν, τα έσοδα της εταιρείας (που ξεπέρασαν πέρυσι τα 12,4 δισ. δολάρια) προέρχονται στην συντριπτική του πλειοψηφία από διαφημίσεις και άλλες ενέργειες marketing. Τα καθαρά κέρδη της εταιρείας ανήλθαν σε 2,935 δισ. δολάρια.

Εύκολα μπορεί κανείς να καταλάβει ότι τα έσοδα της δεν προέρχονται μόνο από την αμερικάνικη αγορά όπου είναι και η έδρα της επιχείρησης.

Στην Ελλάδα για παράδειγμα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ένωσης Εκδοτών Διαδικτύου, οι μεγάλοι παίκτες της on-line αγοράς (μιλάμε κυρίως για το facebook και τον όμιλο Google), απορροφούν πλέον ποσοστό μεγαλύτερο του 70% της διαφημιστικής πίτας. Με άλλα λόγια, για κάθε 10 ευρώ που ξοδεύονται στην Ελλάδα για διαφήμιση, τα 7 “φεύγουν” από τη χώρα και κυρίως δεν φορολογούνται.

Ακόμη και σε συνθήκες παρατεταμένης ύφεσης, η συνολική διαφημιστική δαπάνη στη χώρα μας ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ ετησίως και η on-line δαπάνη ξεπερνά με συντηρητικές εκτιμήσεις τα 200.000 εκατ. ευρώ. Αν τα 140 εξ αυτών δεν φορολογούνται, το δημόσιο δεν εισπράττει μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.

Η ατυχής διατύπωση του Νάσου Αθανασίου, προκάλεσε τη χλεύη πολλών on-line σχολιαστών. Επαγγελματιών και μή. Άλλωστε πλέον και τα social media αποτελούν μέρος του χώρου της ενημέρωσης, με τις ιδιομορφίες, τα προβλήματα και τα πλεονεκτήματά τους.

Θα θυμάστε βέβαια παλαιότερα να έχει γίνει ντόρος για μια πρακτική που ονομάζεται transfer pricing. Διάφορες πολυεθνικές εταιρείες τιμολογούν ακριβά την εδώ θυγατρική τους, ώστε να “μεταφέρουν” με τον τρόπο αυτό κέρδη σε χώρες με χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές ή ακόμη και φορολογικούς παραδείσους. Το facebook, αλλά και οι περισσότερες πολυεθνικές on-line εταιρείες μεταφέρουν επίσης στο εξωτερικό, μέρος ή το σύνολο των κερδών τους που παράγονται στην Ελλάδα. Με ελληνικές διαφημίσεις που απευθύνονται σε Έλληνες καταναλωτές, πωλούνται στην Ελλάδα αλλά τιμολογούνται αλλού. Ο νόμος τους δίνει το δικαίωμα να το κάνουν. Εννοείται ότι θα το έκαναν.

Το γεγονός αυτό, πέρα από τα χαμένα έσοδα για το κράτος, δημιουργεί παρενέργειες και στην ανάπτυξη της εγχώριας on-line αγοράς. Σκεφθείτε ότι όλα τα ελληνικά sites που επισκέπτεστε, πληρώνουν φόρους για κάθε διαφήμιση που προβάλλεται. Ο “ανταγωνιστής” τους που επίσης πουλάει διαφήμιση, δεν πληρώνει τίποτε.

Εξ αιτίας της φύσης του μέσου, δεν είναι εύκολο να επιβάλεις περιορισμούς. Η Ευρώπη όμως βλέποντας ότι μεταφέρεται ένα σημαντικό ποσό της διαφημιστικής πίτας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, χωρίς να εισπράττει τίποτε, έχει εγείρει εδώ και χρόνια αξιώσεις για το θέμα.

Ήδη από το 2013 με πρωτοβουλία της Γαλλίας, η Ε.Ε. μελετά το θέμα και επιχειρεί να θέσει ένα ρυθμιστικό και φορολογικό πλαίσιο στη λειτουργία των εταιρειών που χρησιμοποιούν τον παγκόσμιο ιστό. Ακόμη και η Ιρλανδία που παλαιότερα είχε ορθάνοιχτη την πόρτα για τέτοιες πρακτικές, την έκλεισε από φέτος για όλες τις νέες επιχειρήσεις και από το 2020 για όλες, απογοητεύοντας για μια ακόμη φορά την Apple που αφού αποκόμισε τεράστια κέρδη από την αποφυγή της υψηλότερης φορολογίας από τις ΗΠΑ, ενεπλάκη σε δικαστικές διαμάχες και πιθανόν τελικά να αναγκαστεί να αλλάξει το business plan.

Τίθεται ένα θέμα ηθικής, ως προς την αποφυγή της φορολόγησης αλλά και ένα θέμα ασφάλειας ως προς την απουσία ρυθμιστικού πλαισίου. Τίθεται και ένα θέμα κοινής λογικής. Το εξέφρασε εξαιρετικά ένας Άγγλος, ο Matthew Freud που δήλωσε στην Guardian ότι πλήρωσε 684 φορές περισσότερο φόρο από το facebook. και να σκεφθεί κανείς ότι στην Αγγλία, το facebook πληρώνει και κάποια ψίχουλα για φόρους.

Ο Νάσος Αθανασίου, έπαιξε κι έχασε. Θέλησε να λάβει δημοσιότητα μέσω της προβοκατόρικης ρητορικής που θα ενέπλεκε το δημοφιλές facebook. Το έκανε όμως άγαρμπα, πολύ άγαρμπα αν σκεφθεί κανείς ότι πρόκειται για έναν έμπειρο δημοσιογράφο. Οι περισσότεροι παρερμήνευσαν τα λεγόμενά του και θεώρησαν ότι προτείνει στον Τσακαλώτο να βάλει φόρο χρήσης facebook. Κάτι που είναι ανόητο και δεν θα το ξεστόμιζε ο έμπειρος Νάσος.

Αυτό που λέει, είναι απόλυτα λογικό. Η οικονομία αλλάζει. Γίνεται πιο περίπλοκη και πιο ελεύθερη, χωρίς σύνορα.  Η ελευθερία όμως της αγοράς, δεν σημαίνει απουσία κανόνων, αλλά σωστούς κανόνες και σωστή εφαρμογή. Πρέπει να φορολογούνται τα κέρδη που παράγονται στη χώρα και να κλείσουμε όσα παράθυρα γίνεται στην φοροαποφυγή. Για Έλληνες και αλλοδαπούς επιχειρηματίες. Το συζητούν παντού και δεν είναι βέβαιο ότι θα καταφέρει να λύσει τον γόρδιο δεσμό ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν και με τη φόρα που έχει πάρει φορολογώντας τα πάντα, ποτέ δεν ξέρεις.

*Ο Σταμάτης Ζαχαρός είναι Σύμβουλος Έκδοσης της 24 MEDIA