Ο μήνας έχει δεκατέσσερις, βρισκόμαστε λοιπόν στα μισά του Μάη, δεν είναι κακή ιδέα να ονοματίσουμε έτσι το σημερινό μας άρθρο -κατά σύμπτωση, πριν από έξι μήνες, το αντίστοιχο άρθρο είχε τίτλο «Μεσονοεμβριανά μεζεδάκια» και είχα τότε σχολιάσει ότι ήταν τόσο γλυκός ο καιρός εκείνες τις μέρες που θα μπορούσα να τα έχω πει και «μεσομαγιάτικα».

* Η μαργαριταλιευτική εβδομάδα ξεκίνησε με την κατεπείγουσα συνεδρίαση της Βουλής το περασμένο σαββατοκύριακο για ψήφιση του ασφαλιστικού νομοσχεδίου (γι’ αυτό και τα προηγούμενα μεζεδάκια μας τα είχα πει «ασφαλιστικά»), αλλά η ψαριά δεν ήταν πολύ σπουδαία.

* Πρόσεξα πάντως ένα διασκεδαστικό λαθάκι που δείχνει τι γίνεται όταν κονταροχτυπιέται το απολιθωμένο κλισέ με τη ζωντανή γλώσσα.

Μιλάει ο βουλευτής των Κεντρώων Μάριος Γεωργιάδης και κατηγορεί την κυβέρνηση για την αύξηση των συντελεστών φορολογίας: «Μέσα σε μία νυκτή κάνατε το 26% 29%» -υβρίδιο του «μέσα σε μία νύκτα/νύχτα» και του «εν μια/μιά νυκτί». (Νυκτή θα το γράψουμε με αυτή τη σύνταξη).

Οι παλιοί βεβαίως του ιστολογίου θα θυμηθούν και τους νύκτορες του Γκιουλέκα.

* Κατά τα άλλα, ο βουλευτής Μπουκώρος της ΝΔ είπε για κάποιους που «υποθάλπΤουν», λαθάκι που δεν είναι καν πρωτότυπο.

* Για να μη λέτε ότι κρύβω τα συριζέικα μαργαριτάρια, η βουλευτίνα (έτσι αυτοπροσδιορίστηκε στην ομιλία της και μπράβο της) του ΣΥΡΙΖΑ Ελισάβετ Σκούφα ανέφερε ότι «δινόντουσαν αφειδώλως υπέρογκα εφάπαξ».

Λέξη «αφειδώλως» δεν υπάρχει στα λεξικά ή στη γραμματεία, προφανώς έχουμε υποσυνείδητη διασταύρωση του «αφειδώς» και του «ασυστόλως». (Οπότε ίσως να τη γράφαμε αφειδόλως; ) Βέβαια, βρίσκω ότι σε κάποιον αρχαίο κώδικα υπάρχει ο τύπος «αφειδώλως» αλλά οι εκδότες το διορθώνουν σε «αφειδώς».

* Όταν μίλησε η βουλευτίνα του ΣΥΡΙΖΑ, το σουπεράκι που ανέφερε το όνομά της στην τηλεόραση της βουλής την έγραψε «Ελισσάβετ». Δεν υπάρχει λόγος για δεύτερο σίγμα, εκτός αν θέλουμε να δείξουμε αρχοντιά, κιμπαριλίκι ορθογραφικό. Με ένα σίγμα γράφεται η Ελισάβετ, που είναι όνομα εβραϊκής αρχής.

* Μπορεί να μην ήταν πλούσια η συγκομιδή σε μεζεδάκια, αλλά η συνεδρίαση της Βουλής είχε φιλολογικό ενδιαφέρον, καθώς αρκετοί πολιτικοί αρχηγοί και υπουργοί αισθάνθηκαν την ανάγκη να παραθέσουν στίχους ποιητών -εκτός από τον Κούλη Μητσοτάκη, που παρέθεσε ατάκα του Αρκά. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον το είχε η αντιπαράθεση για τους στίχους του Παλαμά για τους λύκους και τους μπολσεβίκους και την απάντηση του Βάρναλη -το θέμα αυτό αξίζει να μας απασχολήσει κάποια Κυριακή σε φιλολογικό άρθρο, αλλά επειδή το έναυσμα προχτές το έδωσε ο χρυσαβγίτης αρχηγός δεν έχω ιδιαίτερη όρεξη να ασχοληθώ τώρα με το θέμα. Άλλη φορά.

* Και συνεχίζουμε με ένα μεζεδάκι ανεπίκαιρο -δηλαδή που περιλαμβάνεται σε παλιότερο κείμενο αλλά που τώρα το είδα, επειδή το ανέφερε κάποιος φίλος στο Φέισμπουκ.

Σε ιστότοπο με το κάπως βαρύγδουπο όνομα Lectures Bureau υπάρχει άρθρο για τον Σόλωνα, το οποίο ξεκινάει ως εξής:

Η αρπαγή της γης ήταν συνηθισμένο φαινόμενο στην Αθήνα του έβδομου π.Χ. αιώνα. Στα δικαστήρια, κέρδιζε όποιος είχε χρήματα να δωροδοκήσει τους δικαστές. Η προμήθεια έδινε κι έπαιρνε κι είχε ημιεπίσημα οριστεί στο 10%. Γι’ αυτό και τους δικαστές που δε δέχονταν να δωροδοκηθούν, τους έλεγαν αδέκαστους: Χωρίς το ένα δέκατο, χωρίς το 10%.

Όχι, όχι, όχι! Ο αδέκαστος δεν έχει καμιά ετυμολογική σχέση με τον αριθμό δέκα. Προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «δεκάζω», που σήμαινε «δωροδοκώ» και το οποίο αποτελεί μάλλον δραστικό τύπο του «δέχομαι/δέκομαι».

* Κι ενώ κοντεύει να ξεχαστεί το τραγικό περιστατικό της Κοζάνης που τόσο μας είχε συνταράξει (κάθε θάμα τρεις ημέρες), εννοώ με το παιδάκι που το κατασπάραξαν τα ροτβάιλερ, την περασμένη βδομάδα είχαμε ένα ακόμα περιστατικό, ευτυχώς πολύ λιγότερο σοβαρό, αν και από τον τίτλο δεν είναι σαφές ποιος επιτέθηκε, σκύλος ή άνθρωπος.

Όπως έγραψαν διάφοροι ιστότοποι, «Συνελήφθη στην Πάτρα ιδιοκτήτρια πιτ-μπουλ για επίθεση σε άνθρωπο». Έτσι που είναι διατυπωμένο, η ιδιοκτήτρια επιτέθηκε σε κάποιον. Αλλά βέβαια δεν συνέβη αυτό, ο σκύλος της δάγκωσε μια άλλη γυναίκα. Φταίει βέβαια και η ανάγκη για συντομία στους τίτλους, φταίει και η ονοματική σύνταξη (αλλιώς: Συνελήφθη στην Πάτρα ιδιοκτήτρια πιτ-μπουλ επειδή ο σκύλος της δάγκωσε άνθρωπο).

* Κι άλλος ένας μπερδεμένος τίτλος, πάλι σχετικός με ζώα, από το Χάφιποστ: Σπάνια καταδίωξη «ψεύτικων φαλαινών δολοφόνων» σε καρχαρία κατέγραψε drones στην Αυστραλία

Έχει πολλά κουσούρια ο τίτλος, ξεκινώντας από το όνομα του ζώου μέσα στα εισαγωγικά και τελειώνοντας στον άχρηστο πληθυντικό στον δρόνο, ή αν επιμένετε, το drone. Αλλά ποιος κυνηγάει ποιον; Οι ψευτοφάλαινες τον καρχαρία, αν διαβάσουμε το άρθρο.

Οπότε, το βασικό: Σπάνια καταδίωξη καρχαρία από ψεύτικες φάλαινες δολοφόνους -για να αποφύγουμε και τις άγαρμπες συνεχόμενες γενικές.

Έπειτα, η απόδοση του false killer whale ως «ψεύτικη φάλαινα δολοφόνος» πάσχει. Αν κοίταζε την ΙΑΤΕ (ή τo ψαρολεξικό της Κομισιόν) ο συντάκτης θα έβρισκε ότι η απόδοση στα ελληνικά είναι «ψευτόρκα» ή «μαύρη όρκα». (Όχι ψευδόρκα για να μη μας πάνε για ψευδορκία!)

* Στο ρεπορτάζ του Μέγκα για μια εγκληματική οργάνωση που εξαπάτησε επιχειρηματίες, που πρέπει να είναι η ίδια υπόθεση με τον πρόξενο της Ουκρανίας, που μας απασχόλησε ήδη σε κάποια σχόλια στο προηγούμενο μεζεδοάρθρο μας, γίνεται λόγος για διάφορους φορολογικούς παραδείσους, ανάμεσα στους οποίους και το… Κουρακάο.

Εύστοχα σχολιάζει ο Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία: Και καλά, η υπογεγραμμένη του Curaçao φαίνεται ότι δεν μετράει, αλλά το λικέρ Κουρασάο δεν το έχουν ακούσει;

* Καλός φίλος του ιστολογίου μού έστειλε συνέντευξη του συγγραφέα Γιάννη Καλπούζου, που δόθηκε με την ευκαιρία του νέου του μυθιστορήματος. Ο φίλος με ρωτάει αν είναι σωστή η σύνταξη «διαφεύγουν των υποχρεώσεών τους», που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας:

Πώς στεκόμαστε απέναντι σε όλα τούτα; Με φωνές, συνθήματα, θρήνους, τυχοδιωκτισμούς, διάλυση της κοινωνικής συνοχής, με τους επιτήδειους να αμέλγουν το κράτος ή να συνεχίζουν να διαφεύγουν των υποχρεώσεών τους προς αυτό και ούτω καθεξής.

Σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη, είναι λάθος, διότι το σωστό είναι «διαφεύγουν τις υποχρεώσεις τους».  Το ΛΚΝ, από την άλλη, δέχεται ως λόγια χρήση τη σύνταξη του διαφεύγω με γενική (δίνει τη φράση «διαφεύγει της προσοχής μου»). Το Χρηστικό Λεξικό, πάλι, συντάσσεται με τον Μπαμπινιώτη, δηλαδή θεωρεί σωστό τον τύπο «διαφεύγει την προσοχή μου» και εσφαλμένο το «διαφεύγει της προσοχής μου».

Προσωπικά, θεωρώ ότι η σύνταξη του διαφεύγω με απρόθετη αιτιατική, δηλαδή «διαφεύγω την προσοχή του φύλακα» είναι ταιριαστή με την αρχαία ελληνική αλλά με ξενίζει στα νέα ελληνικά. Ούτε όμως είναι στρωτή η γενική. Θα έλεγα, «να διαφύγουν από τις υποχρεώσεις τους» ή «ξέφυγε από την προσοχή μου».

Πάντως, όταν οι γνώμες των μεγάλων λεξικών μας είναι μοιρασμένες, δεν θα θεωρήσω λάθος (και γενικομανία, κατά την ορολογία μας) το «διαφεύγουν των υποχρεώσεων», αλλά θα με ενοχλήσει γιατί είναι άσκοπος λογιοτατισμός.

Επίσης, στην ίδια παράγραφο με ενοχλεί το ευπρεπιστικό «να αμέλγουν το κράτος». Φαίνεται πως το «να αρμέγουν» το θεώρησε πολύ χυδαίο ο συγγραφέας, ότι φέρνει στο νου εικόνες με στάβλους και γελάδια, κι έτσι ξέθαψε το αρχαίο «αμέλγω», που δεν υπάρχει σε κανένα σύγχρονο λεξικό της ελληνικής, πιστεύοντας πως δεν έχει τέτοιες δύσοσμες συνδηλώσεις.

Τι να πω, δεν τον έχω διαβάσει καθόλου τον άνθρωπο, αλλά από κάτι τέτοια η συνέντευξή του μου έδωσε μιαν εντύπωση ανειλικρίνειας. Χώρια που το να βγάζει κανείς, εν έτει 2016, οτιδήποτε έχει σχέση με τους Πόντιους, δημιουργεί (σε μένα) τη βάσιμη εντύπωση πως αποβλέπει στην εμπορική επιτυχία.

* Σε άρθρο για τα εξήντα χρόνια από τον απαγχονισμό του Καραολή και του Δημητρίου διαβάζουμε ότι οι δυο ήρωες «αχνίστηκαν ηρωικά για την απελευθέρωση της Κύπρου».

Αγωνίστηκαν, θα έλεγα. Αλλά πώς έγινε το λάθος; Μήπως ο συντάκτης χρησιμοποίησε λογισμικό αναγνώρισης φωνής και υπαγόρεψε το κείμενό του αντί να το πληκτρολογήσει;

* Και κάτι αξιοπερίεργο. Στον πλανήτη μας υπάρχει πλέον ένα μόνο πρόσωπο που να έχει γεννηθεί πριν από το 1900, η Ιταλίδα Έμμα Μοράνο, γεννημένη τον Νοέμβριο του 1899. Τρώει δυο ωμά αυγά κάθε μέρα και χώρισε τον άντρα της, που ήταν βίαιος, πριν από καμιά ογδονταριά χρόνια. Ποιο από τα δύο να είναι το μυστικό της μακροζωίας της;

* Και τελειώνω με ένα χοντρούτσικο μεταφραστικό λάθος, που δεν γράφτηκε αλλά ειπώθηκε σε δελτίο ειδήσεων. Όπως μου λέει αξιόπιστος φίλος, την Πέμπτη το μεσημέρι στις ειδήσεις της ΕΡΤ, οι δημοσιογράφοι Αλαφογιώργος και Απόκης μετέδωσαν μια είδηση από τις ΗΠΑ, όπου κάποιος Αμερικανός κέρδισε σε ένα είδος ξυστού λαχείου και «έγραψε το εισιτήριο στο όνομα του γιου του».

Ποιο εισιτήριο; Μα, στα αγγλικά έχουν lottery ticket αλλά εμείς έχουμε λαχεία ή λαχνούς, όχι εισιτήρια!

Να προσέξουν οι αγαπητοί δημοσιογράφοι, τώρα που θα γίνουν εκλογές στην Αμερική, να μη μας πουν για το «εισιτήριο» των ρεπουμπλικάνων, αυτό το ticket το λέμε ψηφοδέλτιο εντώ στο Ελλάντα!