to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

7:47 | 22.09.2014

Κοινωνία

Κάμερα - μάτι

Φωτογραφία-κείμενο: Άγγελος Καλοδούκας


Τη φωτογραφία την τράβηξα νύχτα κάτω από ένα σκληρό φωτισμό σ’ ένα στενό δρομάκι. Από την αρχή μου έφερε στο νου τον Τζίγκα Βερτόφ (1896-1954).

Πρόκειται φυσικά για τον σπουδαίο Σοβιετικό θεωρητικό και κινηματογραφιστή και εκ των θεμελιωτών του ντοκιμαντέρ. Μεγάλος διανοούμενος και καλλιτέχνης, από τις ηγετικές φυσιογνωμίες της “σοβιετικής πρωτοπορίας” της δεκαετίας του 1920, ο Βερτόφ έθεσε ως στόχο τη δημιουργία μιας παγκόσμιας γλώσσας του κινηματογράφου.

Έβλεπε την κάμερα ως προέκταση του ματιού και από κει πήρε το όνομά της η ομάδα που συνέστησε “Κινοκί” (κινηματογράφος-βλέμμα/μάτι). Ήθελε η κάμερα να λειτουργεί ως οπτικό νυστέρι που αποκαλύπτει την πραγματικότητα στις λιγότερο ορατές, αλλά υπαρκτές, πλευρές της. Η κάμερα καταγράφει αυτά που το μάτι βλέπει, αλλά και αναδεικνύει όσα παραμένουν κάτω από την επιφάνεια.

Έκτοτε, εκτός από το θαυμασμό για το έργο του Τζίγκα Βερτόφ (το αριστούργημα του “Ο Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή” του 1929 μπορείτε να το “κατεβάσετε” από το διαδίκτυο), υπήρξαν και πολλές ενστάσεις:

Πως μπορεί ο κινηματογραφικός (ή φωτογραφικός) φακός πραγματικά να εκφράσει την “πραγματικότητα”; Και αυτήν την “πραγματικότητα” που κατέγραψε ο φωτογραφικός (ή κινηματογραφικός φακός) τι σημαίνει για όσους την βλέπουν στο πέρασμα του χρόνου;

Τα ερωτήματα αυτά μου ήρθαν στο νου καθώς διάβαζα για ένα πλειστηριασμό από φωτογραφίες του Yosuke Yamahata.

Ο Yosuke Yamahata, Ιάπωνας φωτογράφος, βρισκόταν κοντά στο Ναγκασάκι όταν έπεσε η ατομική βόμβα στις 9 Αυγούστου του 1945. Όταν άκουσε την είδηση πήρε το τρένο για την πόλη και έφτασε εκεί το πρωί της επόμενης ημέρας. Εργάστηκε από το πρωί έως το βράδυ και τράβηξε περίπου 119 φωτογραφίες με δυο διαφορετικές κάμερες.

 Ο Yamahata πέθανε από καρκίνο το 1966, σε ηλικία μόλις 48 ετών. Η ασθένεια ήταν απόρροια της έκθεσής του στην ακτινοβολία του Ναγκασάκι.

Το 1952 έγραψε:

«Η ανθρώπινη μνήμη έχει την τάση να γλιστράει μακριά και η κριτική σκέψη να ξεθωριάζει με τα χρόνια και με τις αλλαγές που επέρχονται στον τρόπο ζωής. Αλλά η φωτογραφική μηχανή φέρνει τα θλιβερά γεγονότα που συνέβησαν πριν από επτά χρόνια μπροστά στα μάτια μας, χωρίς το παραμικρό διακοσμητικό στοιχείο. Σήμερα, με την αξιοσημείωτη ανάκαμψη τόσο στο Ναγκασάκι όσο και στη Χιροσίμα μπορεί να είναι δύσκολο να θυμηθεί κανείς το παρελθόν αλλά οι φωτογραφίες θα συνεχίσουν να μας προσφέρουν μια ακλόνητη μαρτυρία για την πραγματικότητα της εποχής εκείνης».

Τώρα…

… “θλιβερά γεγονότα… χωρίς το παραμικρό διακοσμητικό στοιχείο… ακλόνητη μαρτυρία για την πραγματικότητα της εποχής εκείνης…” είναι μεγάλες κουβέντες.

Καμιά φωτογραφική ή κινηματογραφική αποτύπωση του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου δεν μπόρεσε να αποτρέψει την αναγέννηση φασιστικών και εθνικιστικών ιδεών και πρακτικών που βιώνουμε στην σημερινή Ευρώπη. Όταν οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες το επιτρέψουν ακόμα και οι “θλιβερότερες εικόνες” μπορούν να δικαιολογηθούν στα μυαλά ανθρώπων που ζουν δεκαετίες μετά.

Επομένως, χρειάζονται πολιτικοί και κοινωνικοί αγώνες για να ξαναγίνουν οι εικόνες “θλιβερές”. Από μόνη της η δημόσια ανάρτηση τους δεν αρκεί…

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)