Συνέντευξη στο Νίκο Παπαδημητρίου - ΑΥΓΗ
* Είναι δύσκολο, ίσως, να το συνειδητοποιήσει κανείς, αλλά ένα παλιό όνειρο των αριστερών και ευρύτερα προοδευτικών πολιτικών, η απλή αναλογική, θα γίνει πραγματικότητα τις επόμενες ημέρες.
Ένα παλιό όνειρο και, θα πρόσθετα, ένα σύγχρονο αίτημα της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών, περίπου 60-70% σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι μέσα στην κρίση, το «κίνημα των πλατειών» προέταξε το αίτημα για πραγματική Δημοκρατία… Είναι ιστορική η στιγμή της ψηφοφορίας στη Βουλή το βράδυ της Τετάρτης.
* Το θέμα με το κατώφλι του 3% έχει κλείσει; Με ποιο σκεπτικό η κυβέρνηση λέει «όχι» στην κοινοβουλευτική εκπροσώπηση κομμάτων που έχουν 2%;
Η κυβέρνηση, κατ' αρχάς, δεν λέει «όχι» στην εκπροσώπηση και των μικρότερων κομμάτων. Ως γνωστόν, η Αριστερά είναι γονιδιακά ταυτισμένη με την «απλή και άδολη» αναλογική. Η διατήρηση του ορίου του 3% προκρίθηκε, με δεδομένες τις απόψεις που κατέθεσαν οι πολιτικοί αρχηγοί στις επαφές που είχε μαζί τους ο πρωθυπουργός, ως ελάχιστο πεδίο συμφωνίας. Θα παρακολουθούσα όμως με ενδιαφέρον την επιχειρηματολογία για μικρή μείωση του ορίου.
* Από τους αντιπάλους σας ακούγεται η κριτική ότι η κυβέρνηση κάνει διάφορες... εκπτώσεις στην προσπάθειά της να βρει 200 βουλευτές. Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα;
Θα ήταν εύκολο να καταθέσουμε έναν εκλογικό νόμο που θα απηχούσε απόλυτα τις απόψεις μας και θα ικανοποιούσε τη συνείδηση και την Ιστορία μας. Μόνο που ένας τέτοιος νόμος, θα έπαιρνε -αν έπαιρνε- απλή πλειοψηφία και, σίγουρα, κάτω από τους 200 βουλευτές που απαιτεί το Σύνταγμα για να ισχύσει από τις αμέσως επόμενες εκλογές. Επιλέξαμε να κάνουμε το κυριότερο βήμα, την κατάργηση του απαράδεκτου μπόνους και την κατανομή του συνόλου των εδρών μεταξύ των κομμάτων με βάση την απλή αναλογική. Απέναντι στη λογική του «όλα ή τίποτα», επιλέξαμε, λοιπόν, να κάνουμε αυτό που μπορούμε με βάση τους συσχετισμούς. Όχι όμως κάτι αντίθετο στις αρχές μας, ώστε να ισχυριστεί κανείς πως «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα». Το αν πράξαμε σωστά ή όχι, θα το κρίνουν οι πολίτες το βράδυ των επόμενων εκλογών, τον Σεπτέμβριο του 2019. Και να είστε σίγουρος ότι θα το κρίνουν θετικά.
* Πού αποδίδετε όμως την άρνηση κομμάτων που τοποθετούνται στο πολιτικό Κέντρο να ψηφίσουν την κυβερνητική πρόταση;
Αδυνατώ να κατανοήσω τη στάση των κομμάτων αυτών και κυρίως του ΠΑΣΟΚ, το οποίο ακριβώς έναν χρόνο πριν και με την υπογραφή όλης της σημερινής Κοινοβουλευτικής του Ομάδας κατέθεσε πρόταση νόμου με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο. Τι άλλαξε σε λίγους μήνες; Δυστυχώς, η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ επιλέγει σε μια σειρά ζητήματα να ταυτιστεί με τον κ. Μητσοτάκη, υποτασσόμενη στη στρατηγική του κ. Βενιζέλου. Πρόκειται όμως για μια επιλογή που φέρνει το ΠΑΣΟΚ απέναντι στην Ιστορία του και, κυρίως, στην κοινωνική του βάση.
* Με δεδομένο ότι υπάρχει ένα κόμμα που δεν θέλει τη συνεργασία με οποιοδήποτε άλλο (ΚΚΕ), ένα κόμμα με το οποίο ουδείς θέλει να συνεργαστεί (Χρυσή Αυγή), δεν φοβάστε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να συνεργαστείτε με κόμματα που είναι ταυτισμένα με τη διαπλοκή; Ή, ακόμη χειρότερα, να υποχρεωθείτε να συναινέσετε στον μεγάλο συνασπισμό;
Κατ' αρχάς, δεν συμφωνώ με την παραδοχή πως το κομματικό σκηνικό θα παραμείνει ως έχει σήμερα, αφού η απλή αναλογική απελευθερώνει τους πολίτες από εκβιαστικά διλήμματα πάνω από την κάλπη. Το σενάριο, λοιπόν, του λεγόμενου μεγάλου συνασπισμού είναι τελείως υποθετικό. Για να απαντήσω όμως ευθέως, αν ποτέ και τα δύο μεγαλύτερα κόμματα πάρουν τόσο χαμηλά ποσοστά που να μη σχηματίζεται κυβέρνηση με πυρήνα ένα από τα δύο, θα μιλάμε για κατάρρευση του πολιτικού συστήματος. Ας μην φορτώνουμε, επομένως, στο εκλογικό σύστημα προβλήματα που αφορούν την ουσία της πολιτικής. Όσο για τις κυβερνητικές συμπράξεις, αυτές, υπό οποιοδήποτε εκλογικό σύστημα, διαμορφώνονται στη βάση συγκεκριμένων προγραμματικών συγκλίσεων.
* Απλή αναλογική μπορεί εν τέλει να σημαίνει ακυβερνησία; Και στην περίπτωση αυτή, μήπως πρέπει να προβλεφθεί ένας ισχυρότερος Πρόεδρος της Δημοκρατίας;
Η χώρα κυβερνάται σε δύσκολες συνθήκες, εδώ και πέντε χρόνια, με κυβερνήσεις συνεργασίας. Κι όπως έχει αποδειχθεί, η κυβερνητική αστάθεια προκύπτει από την κοινωνική δυσαρέσκεια και αναταραχή, είτε κυβερνά ένα είτε περισσότερα κόμματα. Άρα, το δίλημμα Δημοκρατία ή σταθερότητα είναι κατά τη γνώμη μου πλαστό. Όσο για την ενίσχυση του ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας, γνωρίζω ότι υπάρχουν σχετικές σκέψεις. Προσωπικά, είμαι αρκετά προβληματισμένος λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική διαδρομή του θεσμού και τον τρόπο που λειτούργησε στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Ειδικά αν οι υπερεξουσίες του Προέδρου προκύψουν μέσα από μία πατερναλιστική προσέγγιση, ως αντίβαρο δηλαδή στην καθιέρωση της απλής αναλογικής ή άλλων θεσμών που διευρύνουν τη Δημοκρατία. Έχουμε όμως χρόνο για να συζητήσουμε σε βάθος όλα τα θέματα της συνταγματικής αναθεώρησης.
Αποτελεσματικότερη Αυτοδιοίκηση με κοινωνικό έλεγχο
* Να έρθουμε και σε άλλες αρμοδιότητες που έχετε... Τι αλλαγές πρέπει να περιμένουμε στην Αυτοδιοίκηση;
Πρόσφατα έγινε η πανηγυρική εναρκτήρια συνεδρίαση της Επιτροπής για την αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Αυτοδιοίκησης, με τη συμμετοχή υπηρεσιακών παραγόντων, ειδικών επιστημόνων, αλλά και εκπροσώπων των αιρετών και των εργαζομένων στους ΟΤΑ, στην οποία έχω την τιμή να προεδρεύω. Τις αμέσως επόμενες μέρες ξεκινάμε ουσιαστική δουλειά. Ήδη έχουμε καταθέσει τις βασικές μας προτεραιότητες, που συγκροτούν το όραμά μας. Κεντρικός στόχος είναι η διεύρυνση της Δημοκρατίας και της πλουραλιστικής λειτουργίας των ΟΤΑ, καθώς και της ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής και ελέγχου. Και, παράλληλα, η αναβάθμιση της διοικητικής αποτελεσματικότητας των ΟΤΑ, να ξεκαθαρίσουμε δηλαδή τις αρμοδιότητες και να φτιάξουμε πρότυπες διαδικασίες, που θα βελτιώσουν τη λειτουργία των ΟΤΑ, με απτά αποτελέσματα στην καθημερινότητα των πολιτών. Ως προς την ουσία, δίνουμε το προβάδισμα στην έμπρακτη υλοποίηση του στόχου της δίκαιης ανάπτυξης, αφενός με τον «από τα κάτω» δημοκρατικό αναπτυξιακό σχεδιασμό σε περιφερειακό επίπεδο, αφετέρου με την ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής και της αλληλεγγύης σε τοπικό επίπεδο.
* Και με τη διαφθορά στους ΟΤΑ, που ταλαιπωρεί τους πολίτες, η κυβέρνηση τι θα κάνει;
Ανοίγετε ένα τεράστιο θέμα. Κατ' αρχάς, να ξεκαθαρίσουμε ότι η διαφθορά και, ευρύτερα, η κακοδιοίκηση στους ΟΤΑ είναι αλληλένδετες με τις γενικότερες παθογένειες του πολιτικού συστήματος. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, για να μη γενικεύω άδικα, τα προβλήματα και οι στρεβλώσεις συγκαλύπτονταν με την πολιτική ανοχή ή σύμπραξη της εκάστοτε κυβέρνησης και των μέχρι πρότινος διορισμένων γενικών γραμματέων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Ήδη, με την αντικατάσταση των πολιτικών προσώπων από στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της νομιμότητας και της αντικειμενικότητας. Ταυτόχρονα, είμαστε σε διαρκή συνεργασία με τη Δικαιοσύνη, τις ανεξάρτητες αρχές και τα ελεγκτικά σώματα, για να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται πλήρως τα περιστατικά διαφθοράς ή και απλής κακοδιοίκησης. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά βήματα να γίνουν, όχι μόνο σε θεσμικό επίπεδο, αλλά κυρίως σε επίπεδο πολιτικής κουλτούρας, που αφορούν και τον δικό μας χώρο. Θα πρέπει να τελειώσουμε οριστικά με οιονεί πελατειακές λογικές και να συνομολογήσουμε το αυτονόητο: Ότι η αυτοτέλεια των ΟΤΑ σημαίνει και ανάληψη εκ μέρους των τοπικών αρχών της νομικής και πολιτικής ευθύνης για τις επιλογές τους.
