Κάθετος και κατηγορηματικός απέναντι στη σεναριολογία των πρόωρων εκλογών, εμφανίζεται, με συνέντευξή του στην «F&M Voice», ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών, Κώστας Πουλάκης. «Εκλογές στην ώρα τους, το φθινόπωρο του 2019» ξεκαθαρίζει ο πλέον αρμόδιος υπηρεσιακός παράγοντας, δίνοντας μία και καλή τέλος στη σχετική παραφιλολογία των τελευταίων εβδομάδων. Ο γ.γ του ΥΠ.ΕΣ., επικεφαλής του εγχειρήματος των μεταρρυθμίσεων στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μιλά για τα οικονομικά των ΟΤΑ, την αντικατάσταση του «Καλλικράτη», την καθιέρωση της απλής αναλογικής στις τοπικές εκλογές και το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Παράλληλα, ο κ. Πουλάκης, με αφορμή τον επικοινωνιακό «πόλεμο» ανάμεσα στην κυβέρνηση και τη Νέα Δημοκρατία, ασκεί δριμεία επίθεση στην αντιπολίτευση, λέγοντας ότι το μόνο που εισφέρει στον δημόσιο πολιτικό διάλογο είναι «χονδροειδή ψέματα», τα οποία στη συνέχεια αποδεικνύονται «φούσκες».
Λόγω θέσης, είστε ένα από τα πλέον αρμόδια κυβερνητικά στελέχη, για να δώσετε απάντηση: Υπάρχει υπόνοια πρόωρων εκλογών; Έχετε λάβει κάποιο «σήμα» για αυξημένη ετοιμότητα;
Δεν υπάρχει καμία τέτοια περίπτωση. Το σενάριο της «αριστερής παρένθεσης» έχει κλείσει οριστικά. Η κυβέρνηση είναι σταθερή και προσηλωμένη στο ιστορικό καθήκον που έχει αναλάβει. Έχει, δε, τρία χρόνια για να ξεδιπλώσει το όραμα και το πρόγραμμά της, αλλά και να βελτιώσει αισθητά την καθημερινότητα των πολιτών. Εκλογές, λοιπόν, στην ώρα τους, το φθινόπωρο του 2019.
Το τελευταίο διάστημα σημειώθηκαν υψηλές πολιτικές εντάσεις, στον απόηχο του ναυτικού δυστυχήματος της Αίγινας. Φήμες, υπονοούμενα, καθοδηγούμενα δημοσιεύματα. Μπορεί να οδηγήσει σε έναν γόνιμο πολιτικό διάλογο, αυτού του τύπου η αντιπολίτευση;
Η ποιότητα της ασκούμενης αντιπολίτευσης είναι καθοριστική για το επίπεδο, συνολικά, της πολιτικής και για το καλό της χώρας. Δυστυχώς, η σημερινή αντιπολίτευση αποδεικνύει, καθημερινά, ότι δεν έχει τίποτα να εισφέρει στη δημόσια συζήτηση, ει μη μόνο χονδροειδή ψέματα, θεωρώντας προφανώς αφελείς τους πολίτες. Και μάλιστα, αδιαφορώντας για το γεγονός ότι εκτίθεται διαρκώς, αφού τα δήθεν «μείζονα θέματα» που επιχειρεί να αναδείξει επικοινωνιακά, αποδεικνύονται το ένα μετά το άλλο «φούσκες».
Με δεδομένο πως ένα μεγάλο μέρος της διαβούλευσης για την αναθεώρηση του Συντάγματος θα συντελεστεί σε τοπικό επίπεδο, πόσο αισιόδοξος είστε ότι οι δήμοι θα ενισχύσουν τη συμμετοχή της κοινωνίας στη διαμόρφωση βασικών άρθρων του νέου συνταγματικού κειμένου;
Η διαδικασία, την οποία πρόσφατα πρότεινε ο πρωθυπουργός, για τη διεξαγωγή μίας μεγάλης δημοκρατικής διαβούλευσης σε όλα τα επίπεδα, με έμφαση, μάλιστα, το διάλογο στους Δήμους και τις Περιφέρειες είναι πρωτόγνωρη. Και αποδεικνύει πως η σημερινή κυβέρνηση φέρνει, πράγματι, ένα νέο δημοκρατικό ήθος στο προσκήνιο. Νομίζω ότι η διαδικασία αυτή θα αποτελέσει ένα στοίχημα και για την ίδια την Τοπική Αυτοδιοίκηση, να αποδείξει ότι έχει τη βούληση και τη δυνατότητα να διαδραματίσει ενεργό πολιτικό ρόλο, ως εκφραστής και οργανωτής των τοπικών κοινωνιών. Αυτή είναι η δική μας αντίληψη για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την οποία άλλωστε προωθούμε στο πλαίσιο της μεγάλης μεταρρύθμισης που είναι σε εξέλιξη…
Σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε τι στάδιο βρίσκεται η διαδικασία;
Από τον Ιούνιο έχει συγκροτηθεί ειδική Επιτροπή στο υπουργείο Εσωτερικών, της οποίας έχω την τιμή να προεδρεύω και στην οποία συμμετέχουν, εκτός των υπηρεσιακών στελεχών του υπουργείου που έχουν σημαντικές γνώσεις και εμπειρία, μία ομάδα εξαιρετικών ειδικών επιστημόνων και εμπειρογνωμόνων στα θέματα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και αντιπρόσωποι όλων των αυτοδιοικητικών φορέων. Το εγχείρημα είναι δύσκολο και οι χρόνοι ασφυκτικοί. Ήδη, πάντως, οι επεξεργασίες προχωρούν εντατικά και στόχος μας είναι να έχουμε παραδώσει την εισήγησή μας προς τον υπουργό στο τέλος του έτους.
Στα εισηγητικά κείμενα που έχουν δει το φως της δημοσιότητας προβλέπεται ισχυρή αποκέντρωση και μεταβίβαση αρμοδιοτήτων με τους ανάλογους πόρους. Πόσο εγγυημένοι είναι αυτοί οι πόροι και από που θα προκύψουν σε μία στενή δημοσιονομικά περίοδο;
Είναι γεγονός ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί είναι μία πρόσθετη πρόκληση στη μεταρρύθμιση που σχεδιάζουμε. Ωστόσο, αντί να παραιτηθούμε της προσπάθειας, επιλέξαμε να πάμε ως εκεί που μπορούμε. Γι’ αυτό και στο σύνολό της, η μεταρρύθμιση που σχεδιάζουμε είναι δημοσιονομικά ουδέτερη, αφού -παράλληλα με τη μεταβίβαση των αναγκαίων πόρων, κυρίως στο αναπτυξιακό σκέλος που είναι κατά τη γνώμη μας το σπουδαιότερο- έχουμε κάνει ήδη και συνεχίζουμε αποφασιστικά την προσπάθεια «να μπει τάξη», να ενισχυθεί δηλαδή η διαφάνεια, αλλά και η ορθολογική και χρηστή διαχείριση στα οικονομικά των ΟΤΑ. Σε κάθε περίπτωση, είναι δεδομένο -αποτελεί, άλλωστε, συνταγματική επιταγή- ότι κάθε αποκέντρωση αρμοδιοτήτων θα συνοδεύεται από τους αντίστοιχους πόρους και προσωπικό. Γι’ αυτό και θα είμαστε σε διαρκή συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία.
Η αντικατάσταση του «Καλλικράτη» από το νέο νομοθέτημα σε ποιο βαθμό θα λύσει το πρόβλημα της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων;
Η όχι απλώς ξεκάθαρη, αλλά και ορθή κατανομή των αρμοδιοτήτων, ώστε αυτές να ασκούνται όσο γίνεται πιο κοντά στον πολίτη, με τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ταχύτητα είναι ένα από τα μεγάλα και διαρκή ζητούμενα. Η προσπάθειά μας δεν είναι απλώς να ξεκαθαρίσουμε τις περιπτώσεις όπου υπάρχει ασάφεια, αλλά να ξαναδούμε -υπό το φως της εμπειρίας της εφαρμογής του «Καλλικράτη» και των προηγούμενων νομοθετημάτων- ποια θα ήταν η βέλτιστη, η πιο ορθολογική κατανομή. Λόγου χάρη, είναι παράλογο για να εκδοθεί μία άδεια για την άσκηση κάποιας επιχειρηματικής ή επαγγελματικής δραστηριότητας μικρής κλίμακας, να πρέπει να κινητοποιηθούν οι υπηρεσίες δύο ή τριών φορέων, με αποτέλεσμα ο πολίτης να παραπέμπεται από τον Άννα στον Καϊάφα. Επίσης, είναι παράλογο μία αρμοδιότητα που μπορεί, και πρέπει να ασκήσει ο Δήμος ή η Περιφέρεια, για να είναι πιο κοντά στον πολίτη, να παραμένει στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις ή στα υπουργεία, απλώς και μόνο με κριτήρια φοβικά ή και πελατειακά. Όλα αυτά είναι παθογένειες που θα προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε.
Πώς ακριβώς θα διαμορφωθούν τα νέα διακριτά μοντέλα ΟΤΑ; Θα υπάρξουν αλλαγές στα υφιστάμενα διοικητικά όρια; Θα αλλάξει ο «χάρτης»;
Είναι γεγονός ότι η χάραξη των διοικητικών ορίων που έγινε με τον «Καλλικράτη», σε πολλές περιπτώσεις ακολούθησε ανορθολογικά και κάποιες φορές αδιαφανή κριτήρια, με αποτέλεσμα ορισμένες από τις συνενώσεις που έγιναν να είναι δυσλειτουργικές. Ωστόσο, αποτελεί συνειδητή επιλογή μας να μη θέσουμε εκ νέου θέμα «χωροταξικού», αλλά να αντιμετωπίσουμε με άλλους θεσμούς -κυρίως με την ενίσχυση των θεσμών εσωτερικής αποκέντρωσης των Δήμων και των Περιφερειών- το πρόβλημα. Ας μην ξεχνάμε ότι το διαρκές «ράβε-ξήλωνε» των διοικητικών ορίων των ΟΤΑ είναι δαπανηρό, ενισχύει τη γραφειοκρατία, ενώ επίσης επισκιάζει και όλη την ουσιαστική συζήτηση που πρέπει να γίνει για τα μεγάλα θέματα της Αυτοδιοίκησης. Επομένως, οι όποιες αλλαγές τυχόν γίνουν θα αφορούν μόνο οριακές, εξαιρετικά προβληματικές περιπτώσεις.
«Δεν θα προχωρήσουμε σε αλλαγές με πολεμική διάθεση»
Προτείνετε τοπικά δημοψηφίσματα, λαϊκές συνελεύσεις, αλλαγές στον τρόπο εκλογής των αιρετών (απλή αναλογική), όριο στις θητείες, ακόμη και ανάκληση της ανάδειξης, υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Πόσο έτοιμοι είναι οι σημερινοί δήμαρχοι, όπως τους γνωρίζουμε, να δεχθούν αυτές τις αλλαγές;
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι εξ ορισμού ο θεσμός που προσφέρεται περισσότερο -λόγω της εγγύτητας προς τους πολίτες- για την καλλιέργεια μιας κουλτούρας συναινέσεων και την ενεργοποίηση της κάθε τοπικής κοινωνίας, μέσα από θεσμούς άμεσης συμμετοχής και κοινωνικής λογοδοσίας. Η πρόθεσή μας δεν είναι, προφανώς, να πλήξουμε το κύρος ή να υποβαθμίσουμε τους αιρετούς. Άλλωστε, αν θέλετε τη γνώμη μου, ο Δήμαρχος ή ο Περιφερειάρχης που επιδιώκει τη διαρκή επαφή, τη διαβούλευση και τη συναπόφαση με τους πολίτες και δεν φοβάται να «απολογείται» σε αυτούς, είναι ο πιο ισχυρός. Σαφέστατα, δεν σκοπεύουμε να προχωρήσουμε σε αλλαγές με πολεμική διάθεση, αλλά επιδιώκουμε να προχωρήσουμε μαζί με τους αιρετούς. Από τη στάση, όμως, που και η ίδια η Αυτοδιοίκηση θα τηρήσει, θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό και το δικό της κύρος στα μάτια των πολιτών. Ας μην ξεχνάμε ότι το αίτημα χιλιάδων πολιτών στις πλατείες αφορούσε την «πραγματική Δημοκρατία». Ο καθένας μας, λοιπόν, θα μετρηθεί ως προς το κατά πόσο αφουγκράζεται τα ώριμα αιτήματα της ελληνικής κοινωνίας και ανταποκρίνεται σ’ αυτά.
«Κυβέρνηση και ΣΥΡΙΖΑ προχωρούν με ενιαία αντίληψη»
Υπάρχουν δυνάμεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ που περιμένουν το Συνέδριο για να… μετρήσουν το μπόϊ τους;
Τα ζητήματα που έχουμε να απαντήσουμε για το παρόν και το μέλλον, για το πώς θα κλείσουμε οριστικά το φαύλο κύκλο των μνημονίων και θα ανοίξουμε το δρόμο προς το μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, με αριστερό, προοδευτικό πρόσημο, είναι τόσο σπουδαία και σύνθετα, που δεν νομίζω ότι υπάρχουν περιθώρια για ιδιοτελείς σκέψεις και στρατηγικές.
Όσοι επιχειρήσουν να μετρήσουν, όπως λέτε, το «μπόι» τους, θα αδικήσουν και τους εαυτούς τους και την Αριστερά, σε ιστορικές στιγμές. Άλλωστε, ο τρόπος με τον οποίο πορευόμαστε όλοι και όλες το τελευταίο αρκετό διάστημα, αποδεικνύει, κατά τη γνώμη μου, ότι -χωρίς να έχουν φυσικά εξαλειφθεί οι διαφορετικές αποχρώσεις, που άλλωστε δεν υπήρξαν ποτέ πρόβλημα, αλλά πλούτος για το χώρο μας- και η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ προχωρούν ενωμένα και με ενιαία, σε πολύ μεγάλο βαθμό, αντίληψη.
