Στο θέατρο 104 παρουσιάζεται δραματοποιημένος ο πλατωνικός διάλογος Ίων από την ομάδα ΗΘΩ, σε σκηνοθεσία Λένας Φιλίπποβα. Πρόκειται για το διάλογο του φιλόσοφου Σωκράτη με τον ραψωδό Ίωνα. Ο τελευταίος έχει μόλις επιστρέψει από τα Αισχύλεια της Επιδαύρου, όπου έχει κερδίσει το πρώτο βραβείο, και περιαυτολογεί, μιλώντας για την τέχνη του στην απαγγελία του Ομήρου. Η ομηρική μονομέρειά του είναι η σπίθα που πυροδοτεί τον φιλοσοφικό στοχασμό του Σωκράτη, ώστε να αρχίσει να διερωτάται για τη φύση της Τέχνης, των ποιητών, των ερμηνευτών… ερωτήματα διαχρονικά για φαινόμενα τόσο παλιά όσο και ο πολιτισμός.
Τους συνομιλητές υποδύονται η Μαρίτα Τζατζαδάκη και η Βίκη Σκορδάλη, δύο γυναίκες. Πέρα από την ανεστραμμένη συμμετρία που δημιουργεί αυτή η επιλογή σε σχέση με την αρχαιότητα, όπου στη σκηνή ανέβαιναν αποκλειστικά άντρες, φαίνεται να ενδυναμώνει τη λογική διάσταση της συζήτησης μεταξύ του φιλοσόφου και του ραψωδού, αφαιρώντας της την (έστω υφέρπουσα) αγριότητα που έχει η μεταξύ ανδρών διχογνωμία.
Όμως οι δύο γυναίκες δεν είναι μόνες τους επί σκηνής (στην οποία, παρεμπιπτόντως υπάρχουν μερικές σκαλωσιές, μια σκηνογραφική μεταφορά αυτού που συνιστά ο διάλογος ‒τη βάση, δηλαδή, ενός λογικού οικοδομήματος‒, ενδεδυμένες ωστόσο με χρωματιστά πάνελ, σαν έργο του Μιρό). Πάνω στη σκηνή υπάρχει και μια αινιγματική μορφή, ένας άντρας με σμόκιν (Λάμπρος Παπαγεωργίου), σαν διευθυντής ορχήστρας, καθισμένος –αρχικά– ανάμεσα στον ραψωδό και τον φιλόσοφο. Ο Ίων τον κοιτάζει ενώ μιλάει για τη νίκη του, λες και μιλάει στον εαυτό του, στον μέντορά του ή στη μούσα του, χωρίς στην πραγματικότητα να τον βλέπει…
Το αινιγματικό αυτό πρόσωπο κάθεται υποβαστάζοντας το κεφάλι του, σαν τον Σκεπτόμενο άνθρωπο του Ροντέν, ένα εξαιρετικό έργο Τέχνης, που αναπαριστά θα λέγαμε τον Φιλόσοφο (Τέχνη και Φιλοσοφία σε ένα). Το παιχνίδι εδώ με τις σκιές, παρά τα λιτά μέσα του θεάτρου, είναι πραγματικά αποκαλυπτικό, οδηγώντας αναπόφευκτα και σε άλλους συνειρμούς, το μύθο της σπηλιάς...
Ο αινιγματικός αυτός χαρακτήρας, ενώ οι δύο «άντρες» συζητούν, σιγοτραγουδάει, δοκιμάζει χορευτικές φιγούρες, μεταμορφώνεται σε σκηνικό αντικείμενο, για να καθίσουν, ερμηνεύει συγκλονιστικά το Γιούκαλι του Κουρτ Βάιλ, κάνει ακροβατικά με μια σκάλα, για να καταλήξει σε έναν ξέφρενο χορό με τον ραψωδό και τον φιλόσοφο.
Όλες οι σκηνικές μεταφορές έχουν οργανική σχέση με το έργο του Πλάτωνα, γεννιούνται από αυτό. Η κουστουμαρισμένη μορφή υπάρχει μέσα στα λόγια των δύο ηρώων, που μιλάνε, μιλάνε, μιλάνε για την Τέχνη, προσπαθούν να την ορίσουν, να την εξετάσουν, να την περιγράψουν… Ο Σωκράτης περνά από διαπιστώσεις σε απορίες και, στη συνέχεια, σε νέα συμπεράσματα και νέες απορίες, σε μύριες λογικές διαδρομές, ενώ ο Ίων παρασύρεται, αλλά δεν χάνει την αλήθεια του, η θεωρία δεν τυφλώνει την εμπειρία του, και οι δύο στύβουν το μυαλό τους. Ο διάλογός τους δονείται, οι παύσεις των δύο ηθοποιών είναι ομιλούσες, ο διάλογος έχει ρυθμό, οι κινήσεις τους ακρίβεια, τόση όση και καθαρότητα, που αφήνει το λόγο να πάρει διαστάσεις, να φανερωθεί στη σημασία του και στην απορία του… και η Τέχνη όλο τούς ξεγλιστράει σε εξαιρέσεις, αντιφάσεις και… θεότητες. Δεν μπορείς να δεις την Τέχνη μέσα από τη λογική, δεν μπορείς… όπως ο Σωκράτης και ο Ίων της παράστασης δεν μπορούν να δουν την αινιγματική φιγούρα ανάμεσα τους.
Το αίνιγμα είναι η Τέχνη, η μυστηριώδης μορφή είναι η Τέχνη, και η ύπαρξή της, που θα διαφεύγει πάντα της λογικής, είναι τόσο μα τόσο ανακουφιστική. Τι μαιευτική μέθοδο, τι περίπλοκους συλλογισμούς, τι λογικές ακροβασίες, τι εμπνεύσεις επιστρατεύει ο Σωκράτης στην προσπάθειά του να τη συλλάβει… τόση Τέχνη για την Τέχνη, με τόση, όμως, αξιοθαύμαστη απλότητα μες στην πολυπλοκότητά του, σαν τον σοφό του καφενείου.
Ένας αριστουργηματικός διάλογος, με παιγνιώδη ρυθμό, σχεδόν κωμικό, τόσο που σε στιγμές φέρνει στο νου το Ο Ρόζενκραντζ και ο Γκίλντενστερν είναι νεκροί του Στόπαρντ (ένα αμιγώς θεατρικό έργο). Ένας διάλογος μεταξύ του Ίωνα και του Σωκράτη, που καταλήγει σε ένα ξέφρενο rock & roll με την Τέχνη.
Όταν στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο κυριαρχεί η ασχήμια, τα στερεότυπα και τα κλισέ, ο λόγος του Πλάτωνα είναι music to my ears.
