Ο τομέας του θυμίζει ναρκοπέδιο, με τα συσσωρευμένα προβλήματα και τα αντικρουόμενα συμφέροντα. Και, παρότι, τα χέρια του είναι «δεμένα», όπως, βέβαια, και όλων των άλλων υπουργών, από την έλλειψη πόρων, τα αποτελέσματα που καταφέρνει κάθε άλλο παρά αμελητέα είναι. Θα μείνουμε σε τρία από τα πιο πρόσφατα.
Πρώτον, ο νόμος για την ιδιωτική εκπαίδευση, βάζει ένα «χαλινάρι» στην ασυδοσία των ιδιοκτητών. Ο Φίλης όχι μόνο τον πέρασε, αλλά κέρδισε τη μάχη της ουσίας και των εντυπώσεων, έναντι της ΝΔ που ταυτίστηκε -όπως και στην υπόθεση των καναλιών- με τους ιδιοκτήτες και την ασυδοσία τους.
Δεύτερον, το άνοιγμα το σχολείων με ελάχιστες ελλείψεις, σε σχέση με όλα τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αναγκάστηκαν να το αναγνωρίσουν και οι αντίπαλοί του.
Τρίτον, οι αλλαγές στο μάθημα των θρησκευτικών. Ας σταθούμε, λίγο, στο τελευταίο.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τις εξαγγελίες του υπουργού, αλλά και τις έως σήμερα αντιδράσεις, το μάθημα θα έχει θρησκειολογικό χαρακτήρα. Θα αποσκοπεί στη γνώση των θρησκειών. «Θα προχωρήσουμε», λέει ο υπουργός, «σε ένα πρόγραμμα αλλαγής του μαθήματος των Θρησκευτικών, ώστε να μην είναι μάθημα ομολογιακό, κατηχητικό αλλά μάθημα γνώσης των θρησκειών και βεβαίως της Ορθοδοξίας, αλλά και τον άλλων θρησκευμάτων τα οποία περιβάλλουν τη χώρα μας ή θρησκευμάτων, οι πιστοί των οποίων ζούνε στη χώρα μας […]. Τα νέα προγράμματα του μαθήματος των θρησκευτικών είναι αποτέλεσμα πιλοτικής εκπαιδευτικής εμπειρίας τριών ετών καθώς και πολύμηνου διαλόγου με τους εκπαιδευτικούς - θεολόγους και εκπροσώπους της Εκκλησίας. Είναι λάθος ένα ώριμο αίτημα, όπως η αναβάθμιση του μαθήματος των θρησκευτικών από ομολογιακό σε μάθημα γνώσης των θρησκειών, με ιδιαίτερη έμφαση στην Ορθοδοξία, να μετατρέπεται σε αφορμή ακατανόητης αντιδικίας και κινδυνολογίας».
Ουσιαστικά, δηλαδή, γίνεται ένα πολύ αποφασιστικό και ουσιαστικό βήμα, στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού, του εκδημοκρατισμού της ουσιαστικής διδασκαλίας. Κάθε προοδευτικός πολίτης, αλλά και κάθε φωτισμένος χριστιανός έχει πολλούς λόγους να στηρίξει! Το σχολείο δεν έχει καμιά δουλειά να κατηχεί στην ορθόδοξη πίστη. Αυτό μπορεί να το κάνει η Εκκλησία με τα κατηχητικά, τις εκδόσεις, τις εκδηλώσεις και όποιον άλλο τρόπο θέλει. Το σχολείο πρέπει να προσφέρει γνώση, και μάλιστα έγκυρη. Όχι μόνο επειδή σεβαστός αριθμός των συμπολιτών μας είναι αλλόθρησκοι ή άθεοι, αλλά επειδή ακόμα και γιατί ένας πιστός χριστιανός δεν πρέπει στο σχολείο να κατηχείται στα της ορθοδόξου πίστεως. Άλλα πρέπει να μαθαίνει εκεί. Την ιστορική γέννηση και εξέλιξη των θρησκευμάτων, την επίδρασή τους στον πολιτισμό, βασικά στοιχεία μεγάλων θρησκειών, όπως για παράδειγμα ο χριστιανισμός, το Ισλάμ και ο βουδισμός, βασικά στοιχεία επίσης των άλλων χριστιανικών δογμάτων, με έμφαση φυσικά στην Ορθοδοξία, λόγω της ιστορικοπολιτικής, κοινωνικής και πολιτισμικής σημασίας της στην Ελλάδα.
Η μέχρι σήμερα διαδικασία της «απαλλαγής», με την οποία με μια υπεύθυνη δήλωση των γονιών, τα παιδιά μπορούσαν να μην παρακολουθούν το μάθημα, παρότι ήταν μια θετική εξέλιξη σε σχέση με το παρελθόν, ήταν βαθιά προβληματική: μετέθετε την ευθύνη στον γονιό. Το κράτος, δηλαδή, ήταν σαν να παραδεχόταν ότι προσφέρει ένα μάθημα που ταιριάζει στο κατηχητικό, και αντί να το κάνει έγκυρο και κατάλληλο για όλους, πέταγε το μπαλάκι στους γονείς και κηδεμόνες: Αν δεν το θέλετε, μπορείτε να απαλλαγείτε!
Θα μπορέσει να προχωρήσει το Υπουργείο σε αυτές τις αλλαγές; Πολλά εξαρτώνται από τις αντιδράσεις της Εκκλησίας (που ασφαλώς θα υπάρχουν, αλλά δεν ξέρουμε πόσο θα οξυνθούν ή θα κορυφωθούν), αλλά και από τη στάση του Υπουργείου και της κυβέρνησης. Ο Ν. Φίλης έχει δείξει, σε αρκετές περιπτώσεις, ότι διαθέτει αποφασιστικότητα και νηφαλιότητα. Μακάρι να το δείξει ξανά. Γιατί η αλλαγή στο μάθημα των θρησκευτικών είναι ένα σημαντικό βήμα, όχι μόνο για τον ίδιο, όχι μόνο για τη κυβέρνηση, αλλά γιατί πρόκειται για μια συνολικότερα μια ουσιαστική τομή στην παιδεία και την κοινωνία μας.
