- Οι πρωτοβουλίες κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας αποτελούν μορφές κινηματικών προσπαθειών αναδιοργάνωσης του πληττόμενου από τη λιτότητα πληθυσμού, που επιδιώκουν να διαμορφώσουν νέες κατευθύνσεις στα επίπεδα της παραγωγής, των κοινωνικών υπηρεσιών, της θεσμικής (δημοκρατικής) λειτουργίας και του καθορισμού των αμοιβών και των παροχών, προτάσσοντας ένα διαφορετικό οικονομικό και κοινωνικό πρότυπο.

- Αρνούμαστε τη νεοφιλελεύθερη – κυβερνητική προσέγγιση στη σχέση της κοινωνικής οικονομίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και συγκεκριμένα την υποκατάσταση των παρεχόμενων από τους Δήμους υπηρεσιών, με υπηρεσίες παρεχόμενες από ΚΟΙΝΣΕΠ, οι οποίες συστήνονται από τους απολυμένους από τους Δήμους εργαζόμενους. Στη συντριπτική πλειοψηφία, αλλά όχι στο σύνολο, των περιπτώσεων, αφού υπάρχουν ιδιαίτερα ελπιδοφόρες εξαιρέσεις, η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί πρωτοβουλία των εργαζομένων, αλλά ουσιαστικά εκβιασμό από την πλευρά των Δήμων.

- Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία μπορεί να συμβάλλει στην ανάσχεση της αυξανόμενης ανεργίας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενώ παράλληλα παρέχει ισχυρά έμπρακτα παραδείγματα για τη δυνατότητα αναδιοργάνωσης της οικονομίας στην κατεύθυνση της παραγωγής για την κάλυψη αναγκών και όχι για το κέρδος. Αποτελεί μία κατεύθυνση που μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στο σχέδιο ανασυγκρότησης.

- Με τη συμμετοχή μας στην “αναπτυξιακή σύμπραξη” που διεκδικεί την υλοποίηση του Περιφερειακού μηχανισμού στήριξης των ΚΟΙΝΣΕΠ, δηλώνουμε έμπρακτα ότι μας ενδιαφέρει η προστιθέμενη αξία που θα δημιουργηθεί για την Περιφέρεια Αττικής μέσα από το έργο και ιδιαίτερα η συμβολή της Π.Α. προκειμένου να συνεχιστεί και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος η ολόπλευρη στήριξη της κοινωνικής οικονομίας

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της εισήγησης της Αντιπεριφερειάρχη Κ.Τ Ερμίνας Κυπριανίδου:

“Στην εισήγησή μου θα αναφερθώ αρχικά στα χαρακτηριστικά που αποδίδουμε σαν παράταξη και χώρος στην έννοια της κοινωνικής  οικονομίας

Η Κοινωνική  και αλληλέγγυα οικονομία αποτελείται από τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, τα συνεργατικά εγχειρήματα, τις οργανώσεις εργαζομένων ή πολιτών, που συγκροτούνται για την εκπλήρωση ενός κοινωνικού σκοπού, όπως η δημιουργία θέσεων απασχόλησης, η προσφορά υπηρεσιών πρόνοιας  ή άλλων κοινωνικών υπηρεσιών. Οι ομάδες αυτές λειτουργούν -λιγότερο ή περισσότερο- με συμμετοχικές διαδικασίες και εγκαθιδρύουν μεθόδους εξισωτικές για την κατανομή του πλεονάσματος (σε χρήμα ή σε είδος) των δραστηριοτήτων τους.

Κατά την περίοδο εγκαθίδρυσης του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, οι χρηματοδοτούμενες από το κράτος δομές κοινωνικής οικονομίας τείνουν να μετατραπούν - και στην Ελλάδα έχουν σε μεγάλο βαθμό ήδη μετατραπεί - σε υποκατάστατα των κοινωνικών πολιτικών, που αφορούν μικρές ομάδες του πληθυσμού και χαρακτηρίζονται από υποβαθμισμένες συνθήκες εργασίας για τα άτομα που απασχολούν. Η νεοφιλελεύθερη ευρωπαϊκή εμπειρία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Κοινωνική-Αλληλέγγυα Οικονομία αποτελεί ένα συμπληρωματικό τομέα στο περιθώριο της οικονομίας της αγοράς, που υποκαθιστά το κράτος όπου αυτό αποσύρεται, και δραστηριοποιείται σε μη κερδοφόρους για το κεφάλαιο τομείς.

Η εμπειρία της Λατινικής Αμερικής, αντίθετα, δείχνει ότι μπορεί να αποτελέσει έναν ανταγωνιστικό τρόπο παραγωγής, ο οποίος συγκρούεται με τον καπιταλιστικό, κατακτώντας έναν ευρύτερο χώρο στο πλαίσιο του κάθε κοινωνικού σχηματισμού. Ακόμα και στην Ευρώπη όμως σήμερα, η αύξηση της ανεργίας και η επικράτηση των πολιτικών λιτότητας, έχουν δώσει μια νέα ώθηση στην ανάπτυξη μορφών ΚΑΟ, που αμφισβητούν το κυρίαρχο μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής και της οικονομίας.

Οι πρωτοβουλίες κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας αποτελούν μορφές κινηματικών προσπαθειών αναδιοργάνωσης του πληττόμενου από τη λιτότητα πληθυσμού, που επιδιώκουν να διαμορφώσουν νέες κατευθύνσεις στα επίπεδα της παραγωγής, των κοινωνικών υπηρεσιών, της θεσμικής (δημοκρατικής) λειτουργίας και του καθορισμού των αμοιβών και των παροχών, προτάσσοντας ένα διαφορετικό οικονομικό και κοινωνικό πρότυπο.

Η οικονομική κρίση απ το 2008 έφερε στο προσκήνιο την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία σε διεθνές επίπεδο. Στην Ελλάδα, η αδυναμία εύρεσης εργασίας οδηγεί ολοένα και περισσότερους στην διερεύνηση των δυνατοτήτων της συνεταιριστικής οικονομίας. Τα συνεργατικά εγχειρήματα αυξάνονται, κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών (εστίαση, ταχυμεταφορές, νέες τεχνολογίες/πληροφορική κλπ) και ιδίως από νέους ανέργους και νέους επιστήμονες, προτάσσοντας ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας στο εσωτερικό της επιχείρησης αλλά και στη σχέση μεταξύ των επιχειρήσεων. Ταυτόχρονα, αναπτύσσονται κινηματικά συνεχώς νέες δομές Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, στους τομείς της τροφής και της υγείας (κοινωνικά παντοπωλεία, φαρμακεία, ιατρεία), προκειμένου να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες ενός ολοένα αυξανόμενου μέρους του πληθυσμού.

Η νεοφιλελεύθερη, κυβερνητική προσέγγιση

Η νεοφιλελεύθερη αντίληψη αντιλαμβάνεται την Κοινωνική Οικονομία ως συμπληρωματική της αγοράς, κυρίως σε τομείς που δεν καλύπτονται από το υπό κατάρρευση σύστημα υγείας και πρόνοιας, ανοίγοντας το δρόμο για περαιτέρω ιδιωτικοποίησή τους. Χαρακτηριστική βεβαίως είναι επίσης η απουσία εντός του νεοφιλελεύθερου πλαισίου της έννοιας της Αλληλέγγυας Οικονομίας.

Η πλέον πρόσφατη εξέλιξη αφορά τη σχέση της κοινωνικής οικονομίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και συγκεκριμένα την υποκατάσταση των παρεχόμενων από τους Δήμους υπηρεσιών, με υπηρεσίες παρεχόμενες από ΚΟΙΝΣΕΠ, οι οποίες συστήνονται από τους απολυμένους από τους Δήμους εργαζόμενους. Στη συντριπτική πλειοψηφία, αλλά όχι στο σύνολο, των περιπτώσεων, αφού υπάρχουν ιδιαίτερα ελπιδοφόρες εξαιρέσεις, η εξέλιξη αυτή δεν αποτελεί πρωτοβουλία των εργαζομένων, αλλά ουσιαστικά εκβιασμό από την πλευρά των Δήμων. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις στις οποίες οι ΚΟΙΝΣΕΠ συστήνονται από τα ίδια τα μέλη των δημοτικών αρχών, ή συγγενικά τους πρόσωπα, και οι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται σε αυτές ως μισθωτοί, με χαμηλότερες απολαβές, αλλά χωρίς ταυτόχρονα να είναι μέλη των Συνεταιρισμών. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας αναφέρεται στις συγκεκριμένες περιπτώσεις ως «ψευδοσυνεταιρισμούς», καθώς αντιβαίνουν ουσιαστικά στην 1η συνεταιριστική αρχή της εθελοντικής και ανοιχτής συμμετοχή, ακριβώς επειδή οι εργαζόμενοι εξαναγκάζονται να συμμετέχουν.

Η δική μας στρατηγική

Η ανάληψη πρωτοβουλιών από συνεταιρισμούς, ιδιαίτερα στους τομείς της αγροτικής ή μεταποιητικής παραγωγής, αλλά και της προσφοράς υπηρεσιών, αποτελεί σήμερα ένα προνομιακό πεδίο για την ανασυγκρότηση της οικονομικής δραστηριότητας, και τη συμπλήρωση της αναιμικής ιδιωτικής επιχειρηματικότητας. Μέρος αυτών των πρωτοβουλιών μπορεί να είναι η επαναλειτουργία δραστηριοτήτων που έχουν κλείσει, ή βρίσκονται σε διαδικασία πτώχευσης. Αυτός ο απαραίτητος προσανατολισμός της προσπάθειας για την παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση, απαιτεί την κινητοποίηση για την προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου, αλλά και τη συστηματοποίηση από τους θεσμούς επεξεργασίας και άσκησης πολιτικών της διαμόρφωσης κλαδικών και τοπικών σχεδίων, στα οποία είναι αναγκαίο να ενταχθούν τα συνεταιριστικά εγχειρήματα. Αναγκαία είναι και η δημιουργία δομών υποστήριξης και προσανατολισμού των συνεταιριστικών πρωτοβουλιών, ώστε να εντάσσονται στον κλαδικό ή τοπικό σχεδιασμό.

Η δική μας αντίληψη για την ΚΑΟ απευθύνεται στο σύνολο του πληθυσμού και στην πλειονότητα των οικονομικών δραστηριοτήτων. Δεν αντιλαμβανόμαστε την ΚΑΟ ως περιθωριακή δραστηριότητα, αλλά ως βασικό μοχλό της παραγωγικής ανασυγκρότησης και της ανάπτυξης, και, ταυτόχρονα, μια διαδικασία αμφισβήτησης του κυρίαρχου μοντέλου παραγωγής για το κέρδος και όχι για την κάλυψη των αναγκών. Στην αντίληψή μας, η ΚΑΟ δεν συμπληρώνει την ιδιωτική στο περιθώριο της αγοράς, επιχειρώντας στους μη-κερδοφόρους τομείς, αλλά αντιτάσσει ένα διαφορετικό μοντέλο οργάνωσης της παραγωγής και διανομής των αποτελεσμάτων. Τα εγχειρήματα Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας προτάσσουν την συμμετοχή των εργαζομένων σε όλα τα στάδια της παραγωγής, από το σχεδιασμό μέχρι την διαχείριση των πλεονασμάτων, τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων και το δημοκρατικό έλεγχο των μελών, τη δίκαιη κατανομή του οικονομικού αποτελέσματος.

Κεντρικός μας στόχος είναι η διεύρυνση του τομέα της ΚΑΟ ώστε να αποτελέσει ισότιμο, ως προς τον ιδιωτικό, τομέα της οικονομίας. Ταυτόχρονα, επιδιώκουμε την ενσωμάτωση των πρακτικών της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, τόσο την παραγωγή όσο και την κατανάλωση.

Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία μπορεί να συμβάλλει στην ανάσχεση της αυξανόμενης ανεργίας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενώ παράλληλα παρέχει ισχυρά έμπρακτα παραδείγματα για τη δυνατότητα αναδιοργάνωσης της οικονομίας στην κατεύθυνση της παραγωγής για την κάλυψη αναγκών και όχι για το κέρδος. Αποτελεί μία κατεύθυνση που μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στο σχέδιο ανασυγκρότησης.

Η συμμετοχή της Π.Α. στην πρόσκληση για τον περιφερειακό μηχανισμό στήριξης των ΚΟΙΝΣΕΠ

Καθώς η νέα διοίκηση της Π.Α. έχει σαν προγραμματική προτεραιότητα την υποστήριξη της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, η Περιφέρεια Αττικής δεν θα μπορούσε παρά να συμμετέχει σε κάποιο εταιρικό σχήμα.

Είδαμε με προσοχή την πρόσκληση όπως εκδόθηκε από το Υπουργείο η οποία δεν επέτρεπε σε φορείς του Δημοσίου να έχουν θέση επικεφαλής στο σχήμα. Από την πρώτη στιγμή εντάξαμε στον σχεδιασμό για τη συμμετοχή μας  στην πρόσκληση την αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας (διεύθυνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού). Το ίδιο το εταιρικό σχήμα που περιγράφει η πρόσκληση είναι πολύπλοκο και απαιτεί πολλές γραφειοκρατικές διαδικασίες και συνεπώς έπρεπε να κινηθούμε πολύ γρήγορα.

Αναζητήσαμε ένα πλατύ πλουραλιστικό σχήμα που θα ενδιαφέρεται για την κοινωνική επιχειρηματικότητα και θα συμπεριλαμβάνει όλες τις απόψεις σε μια κατεύθυνση ενίσχυσης τόσο της ιδέας της αλληλέγγυας παραγωγικής οικονομίας όσο και στην αντιμετώπιση της ανεργίας. Θελήσαμε να συμπεριλάβουμε εγχειρήματα που έχουν να δώσουν θετικές εμπειρίες  σε αυτή την κατεύθυνση.

Στην Περιφέρεια Αττικής απευθύνθηκαν πολλοί φορείς της κοινωνίας των πολιτών, Δήμοι, ενώσεις, εταιρείες κλπ. Αναγνωρίζουμε την συμβολή πολλών από αυτούς και εφόσον εγκριθεί η πρόταση μας θα επιδιώξουμε προγραμματικές συμφωνίες μαζί τους. Βοηθήσαμε ουσιαστικά στην συγκρότηση του εταιρικού σχήματος εμπλουτίζοντας το με προτάσεις και ιδέες. Και διασφαλίσαμε πλήρη συμμετοχή της Περιφέρειας σε βασικούς τομείς δράσεων, μη περιοριζόμενοι σε μια επιφανειακή, “διακοσμητική”, συμμετοχή.

Με τη συμμετοχή μας στην “αναπτυξιακή σύμπραξη” που διεκδικεί την υλοποίηση του Περιφερειακού μηχανισμού στήριξης των ΚΟΙΝΣΕΠ, δηλώνουμε έμπρακτα ότι μας ενδιαφέρει η προστιθέμενη αξία που θα δημιουργηθεί για την Περιφέρεια Αττικής μέσα από το έργο και ιδιαίτερα η συμβολή της Π.Α. προκειμένου να συνεχιστεί και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος η ολόπλευρη στήριξη της κοινωνικής οικονομίας στην κατεύθυνση που παρουσιάσαμε παραπάνω.”