Ας ξεκινήσουµε µε έναν απλουστευµένο συλλογισµό: υπάρχουν έννοιες που είναι χρωµατισµένες µε ένα συγκεκριµένο πρόσηµο στον κοινό λόγο. Τα φάρµακα, ας πούµε, είναι «καλά». Υπάρχουν, όµως, περιπτώσεις όπου ο τρόπος µε τον οποίο χορηγούνται µπορεί να είναι αρνητικός (π.χ. πολυφαρµακία, συχνή και επιπόλαιη χρήση αντιβιοτικών) και να φέρει ακόµη και τα αντίθετα αποτελέσµατα. Αν κάποιος επισηµάνει αυτό το γεγονός δύσκολα θα επικριθεί ως… απορρίπτων συνολικά τη Φαρµακευτική επιστήµη – και είναι µάλλον απίθανο να βρεθεί κανείς να τον κατηγορήσει ότι αδιαφορεί για την εξάπλωση των ασθενειών!
Παροµοίως, η παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιµές Πηγές (ΑΠΕ) είναι «καλή». Αρκετά συχνά, πάντως, ο τρόπος µε τον οποίο σχεδιάζονται και προωθούνται τα έργα ΑΠΕ προξενεί σοβαρά περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήµατα (π.χ. µεγάλης κλίµακας και όχλησης εφαρµογές σε προστατευόµενες και υψηλής οικολογικής αξίας περιοχές, πλήρης έλλειψη ενηµέρωσης και συµµετοχής των τοπικών κοινωνιών). Κι όµως, όταν αυτό επισηµαίνεται, υπάρχουν πάντοτε καλοθελητές που έχουν πρόχειρες τις κατηγορίες «είστε πολέµιοι των ΑΠΕ, αδιαφορείτε για την κλιµατική αλλαγή!». Λογικό;
Λίγο από όλα τα παραπάνω συνδυάζει η περίπτωση του αιολικού σταθµού των 111 ανεµογεννητριών στη νότια Σκύρο, µία από τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις προβληµατικού και βλαπτικού σχεδιασµού εγκατάστασης έργου ΑΠΕ. Ένας σχεδιασµός που «έµπαζε» από παντού: εµφανίζεται εν µία νυκτί µία εταιρεία εγκατάστασης αιολικών σταθµών να έχει συνάψει συµφωνία µε τη µονή Μεγίστης Λαύρας στο Άγιο Όρος (φερόµενη ως ιδιοκτήτης µεγάλης έκτασης στη Σκύρο), µε πλήρη άγνοια των κατοίκων του νησιού και να τους ανακοινώνει: «Τόσες ανεµογεννήτριες, εκεί θα τις βάλουµε και εσείς θα έχετε πλούσια ανταποδοτικά οφέλη». Χωρίς να έχει προηγηθεί η παραµικρή διαδικασία εξέτασης του πώς εµπλέκεται η τοπική κοινωνία και οι ανάγκες της στο σχεδιασµό αυτό ή στο πώς αυτός θα προσαρµοστεί µε την πραγµατικότητα των παραγωγικών τοµέων της τοπικής οικονοµίας και πώς θα συµβάδιζε µε τη µοναδική οικολογική, πολιτιστική, κοινωνική ταυτότητα του νησιού.
Και φυσικά χωρίς να εξεταστεί πώς θα µπορούσε να είναι συµβατή η εγκατάσταση 111 ανεµογεννητριών των 3 MW (ύψους άνω των 120 µέτρων έκαστη) και η διάνοιξη 60 χιλιοµέτρων νέων δρόµων στην πλέον οικολογικά σηµαντική και προστατευόµενη περιοχή του νησιού. Χωρίς να ληφθεί υπόψη ότι η περιοχή φιλοξενεί µία πολύ µεγάλη –τη µεγαλύτερη παγκοσµίως, όπως καταγράφηκε– αποικία του µαυροπετρίτη (ενός σηµαντικού είδους γερακιού, του οποίου το 80% του παγκόσµιου πληθυσµού αναπαράγεται στην Ελλάδα!) και κατά συνέπεια χωρίς να σταθµιστούν οι σοβαρότατες συνέπειες που θα έχει η εγκατάσταση αυτού του «δάσους» ανεµογεννητριών στους χιλιάδες µαυροπετρίτες που τρέφονται και φωλιάζουν στην περιοχή και στα ακόµη περισσότερα πουλιά που διέρχονται από εκεί κατά τη µετανάστευση, καθώς η Σκύρος αποτελεί επιβεβαιωµένα µεγάλης σηµασίας µεταναστευτικό πέρασµα.
Όλα τα παραπάνω έκαναν ξεκάθαρη την επιλογή των τοπικών φορέων, της δηµοτικής αρχής και των περιβαλλοντικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται ερευνητικά στο νησί, της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισµού: να δοθεί ένας ειλικρινής και καθαρός αγώνας να µην υλοποιηθεί µία επένδυση που προµηνυόταν πολλαπλώς προβληµατική. Μία προσπάθεια διαρκούς ενηµέρωσης εντός και εκτός Σκύρου για τις συνέπειες του έργου και αντίστοιχης ανάδειξης της οικολογικής αξίας του νησιού. Αυτή η συνεπής, µακρόχρονη, υπερεπαρκώς τεκµηριωµένη και συντονισµένη κινητοποίηση, που εκφράστηκε µε τον καλύτερο τρόπο στην παράσταση διαµαρτυρίας έξω από το ΥΠΕΚΑ στις 25/10/2013, φάνηκε επιτέλους να αποδίδει και πολιτικά: ο υπουργός ΠΕΚΑ κ. Μανιάτης, αξιολογώντας τα δεδοµένα, δηλώνει ότι δεν υπογράφει την αδειοδότηση του έργου.
Αυτό, φυσικά, πέρα από τους επενδυτές, δεν άρεσε και σε πολλούς άλλους: από την Ευρωπαϊκή Οµοσπονδία Αιολικής Ενέργειας (EWEA), που έστειλε επιστολή στον υπουργό ΠΕΚΑ ειδικά για την επένδυση της Σκύρου ζητώντας την έγκρισή της, έως έναν πολύ συγκεκριµένο δηµοσιογραφικό κύκλο, που κατά καιρούς είχε ασχοληθεί µε το θέµα της Σκύρου για να «ενηµερώσει» περί… σαθρών επιχειρηµάτων εναντίωσης, λαϊκισµού και επιλεκτικών ευαισθησιών. Έτσι, µετά τη δηµοσιοποίηση της δήλωσης του κ. Μανιάτη, η ειρωνεία, η συκοφαντία και το τσουβάλιασµα πήραν και νέες διαστάσεις: διαβάσαµε για «ταγάρια που νικούν τις επενδύσεις», για «δήθεν περιβαλλοντικές ευαισθησίες και λογική Νέο-έλληνα», για «εµπόδια στην ανάπτυξη» (µία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο πιστοποιεί τα παραπάνω). Φυσικά ούτε κουβέντα κριτικής για το γεγονός πως όσο τα έργα ΑΠΕ συνεχίζουν να σχεδιάζονται µε την ίδια επιπόλαια µέθοδο, τόσο µεγαλύτερη εµπλοκή θα συναντούν.
Ποια είναι τα επόµενα βήµατα για τη Σκύρο; Πρώτον, κανένας εφησυχασµός. Τα συµφέροντα είναι τεράστια για να υποχωρήσουν έτσι εύκολα και η αδειοδότηση µεγάλων αιολικών µονάδων είναι υπό αναµονή. Αν υπάρχει µία µέθοδος που µπορεί να αποδειχτεί αποτελεσµατική (για όλες τις τοπικές κοινωνίες) είναι το αντιπαράδειγµα: να προωθηθεί προς υλοποίηση η ώριµη, πλέον, πρόταση περιβαλλοντικών φορέων του νησιού, όπως η Ένωση Πολιτών Σκύρου για το Περιβάλλον, για τη δηµιουργία συστήµατος ηλεκτροδότησης του νησιού που θα ενσωµατώνει µικρές, συµβατές µε την κλίµακα του νησιού εφαρµογές ΑΠΕ. Παράλληλα, η σκυριανή κοινωνία επιβάλλεται να διαφυλάξει το πολύτιµο φυσικό περιβάλλον από παντός είδους απειλές και να µην αλληθωρίζει στην τοπική περιβαλλοντική παρανοµία, ενώ θα πρέπει να προωθήσει και να υποστηρίξει προγράµµατα διατήρησης και ανάδειξης της οικολογικής αξίας του νησιού, µε τρόπο που να διαµορφώνονται συνθήκες ενίσχυσης του φυσιολατρικού τουρισµού, ο οποίος και την τουριστική περίοδο διευρύνει και φέρει ισχυρά θετικό πρόσηµο βιωσιµότητας. Με αυτόν τον τρόπο θα θωρακιστεί η φυσική κληρονοµιά της Σκύρου από ενδεχόµενους νέους άστοχους αναπτυξιακούς σχεδιασµούς, αλλά και η τοπική κοινωνία από τις συκοφαντίες των κάθε λογής καλοθελητών.
ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΚΑΛΤΣΗΣ
Πρόεδρος Δ.Σ. Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας
Μέλος της Ένωσης Πολιτών Σκύρου για το Περιβάλλον
