Σε 18 ημέρες οι ψηφοφόροι της Σκωτίας θα απαντήσουν με «Ναι» ή «Όχι» στο ερώτημα: «Πρέπει η Σκωτία να μετατραπεί σε ανεξάρτητη χώρα;». Το δημοψήφισμα, αν και στη χώρα μας δεν του έχει αποδοθεί η δέουσα σημασία -αν τελικά οι Σκωτσέζοι απαντήσουν «Ναι»-, θα αλλάξει τον χάρτη όχι μόνον του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά και τις ισορροπίες του δυτικού κόσμου όπως τον ξέρουμε σήμερα. Θα βάλει τέλος σε μία ιστορία 307 ετών που για άλλους είναι πατρίδα και για άλλους σκλαβιά.
Σε ανοδική πορεία το "ναι" για το δημοψήφισμα της Σκωτίας
Στις 18 Σεπτεμβρίου ψηφίζουν όσοι εγγεγραμμένοι πολίτες έχουν συμπληρώσει τα 16 χρόνια και διαμένουν στη Σκωτία ακόμη κι αν έχουν γεννηθεί εκτός. Δεν έχουν δικαίωμα ψήφου όσοι έχουν γεννηθεί στη Σκωτία, αλλά ζουν εκτός. Η διαδικασία της ψηφοφορίας δι' αλληλογραφίας ξεκίνησε την περασμένη Τρίτη. Περίπου 700.000 ψηφοφόροι επέλεξαν την επιστολική ψήφο.
Εάν πλειοψηφήσει το «Ναι», η Σκωτία θα ανακηρυχθεί ανεξάρτητο κράτος την 24η Μαρτίου 2016. Στο παρελθόν έχουν διεξαχθεί άλλα δύο δημοψηφίσματα, ένα το 1979 και ένα το 1997, με επίδικο όχι την ανεξαρτησία, αλλά την αποκέντρωση των εξουσιών από το Λονδίνο.
To αίτημα του δημοψηφίσματος επανήλθε με τη σαρωτική νίκη του κεντροαριστερού Σκωτσέζικου Εθνικού Κόμματος (SNP) το 2011. Κεντρική στην ατζέντα του SNP, η ανεξαρτησία τέθηκε κατευθείαν, με αποτέλεσμα το Γουέστμινστερ να γίνει έξαλλο και να αποκαλεί τον επικεφαλής του SNP πρωθυπουργό της Σκωτίας και εκπρόσωπο της καμπάνιας του «Ναι» Άλεξ Σάλμοντ «τραμπούκο». Βέβαια, το κυβερνών SNP είχε κατεβάσει στο Κοινοβούλιο τρεις εναλλακτικές προτάσεις, η κυβέρνηση ωστόσο πίεσε για την τρίτη εναλλακτική, αυτή της ανεξαρτησίας.
Στα τέλη Νοεμβρίου, ο Σάλμοντ παρουσίασε την 670 σελίδων «Λευκή Βίβλο», που θέτει εκτός αμφισβήτησης τη δυνατότητα της Σκωτίας να μετατραπεί σε ένα επιτυχημένο πλήρως ανεξάρτητο έθνος.
Ο Σάλμοντ έχει απέναντί του, επικεφαλής της καμπάνιας του «Όχι» -που τιτλοφορείται Bettertogether-, τον μάλλον χλιαρό Άλιστερ Ντάρλινγκ. Ο Ντάρλινγκ είναι πρώην υπουργός Οικονομικών της βρετανικής κυβέρνησης και πρώην καγκελάριος του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι δυο τους έχουν αναμετρηθεί σε δύο τηλεμαχίες. Ο Σάλμοντ είχε ηττηθεί στην πρώτη, ωστόσο την περασμένη Δευτέρα κατήγαγε μια συντριπτική νίκη μπροστά στις κάμερες του BBC.
"Κανείς, μα κανείς δεν θα ασκεί εξουσία σε αυτή τη χώρα, παρά μόνον οι άνθρωποι που ζουν και εργάζονται στη Σκωτία. Όπως και το 1979 κάποιοι ανόητοι έλεγαν πως δεν θα καταφέρουμε να κατακτήσουμε κάτι που για άλλες χώρες είναι δεδομένο, (έτσι και σήμερα) κάνουν λάθος" είπε ο Σάλμοντ στο ντιμπέιτ και αυτή του η εμφάνιση μείωσε σημαντικά την ψαλίδα, η οποία πλέον συγκεντρωτικά είναι από 4 έως 6 μονάδες υπέρ του "Όχι".
Ποιοι ψηφίζουν «Ναι», ποιοι «Όχι»
"Ναι" λέει το κυβερνών SNP, οι Πράσινοι, μερίδα των Εργατικών, κάποιοι Φιλελεύθεροι Δημοκρατικοί, το Σκωτσέζικο Σοσιαλιστικό Κόμμα (SSP), αριστερές νεολαίες, το Solidarity. Ωστόσο, το "Ναι" είναι ανεξάρτητο από κόμματα.
Το "Όχι" είναι η επίσημη θέση των Εργατικών, Φιλελευθέρων Δημοκρατικών και βέβαια των Συντηρητικών.
"Ναι" λέει και η φτωχότερη Γλασκόβη, ενώ η πλούσια πρωτεύουσα, το Εδιμβούργο, "Όχι".
"Ναι" λένε και τα χαμηλότερα εισοδήματα αλλά και οι μορφωμένοι της μεσαίας τάξης. "Όχι" λένε τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Διχασμένος ο επιχειρηματικός κόσμος
Την επομένη της επιστολής 130 εργοδοτών που δραστηριοποιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίοι τάσσονταν υπέρ της διατήρησης της Σκωτίας στους κόλπους του Ηνωμένου Βασιλείου για την καλύτερη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, 200 επικεφαλής σκωτσέζικων επιχειρήσεων -μικρών ως επί το πλείστον- υπέγραψαν διακήρυξη υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας τους.
«Ας μην είμαστε πια 'η γαλακτοπαραγωγός αγελάδα' του Λονδίνου» λένε. Η ανεξαρτησία «θα ενισχύσει περαιτέρω τα οικονομικά ισχυρά σημεία μας σ' έναν ολοένα και πιο ανταγωνιστικό κόσμο» υποστηρίζουν οι υπογράφοντες την επιστολή, που δημοσιεύεται από τη σκωτσέζικη εφημερίδα The Herald.
Οι 130 που τάχθηκαν κατά της ανεξαρτησίας -ανάμεσά τους οι επικεφαλής των τραπεζών HSBC, The Co-operative Bank, του ομίλου μηχανικής Weir και των ορυχείων BHP Billiton- έκαναν λόγο για «τις πολύ ισχυρές οικονομικές σχέσεις στους κόλπους του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίες στηρίζουν σχεδόν ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας στη Σκωτία».
Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε και ο πρόεδρος της HSBC Holdings Plc Ντάγκλας Φλιντ, σε άρθρο του στην Telegraph τονίζοντας πως η αστάθεια, αν υπερισχύσει το "Ναι", θα μπορούσε να οδηγήσει σε «φυγή κεφαλαίων».
Τα διαπραγματευτικά χαρτιά: Η λίρα και το πετρέλαιο
Στα χωρικά ύδατα της Σκωτίας βρίσκεται ένα μεγάλο μέρος των αποθεμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου της Βόρειας Θάλασσας. Αυτό είναι και το βασικό διαπραγματευτικό χαρτί των υποστηρικτών του «Ναι». Θέλουν μια Σκωτία που να πατάει στο μοντέλο της Νορβηγίας, επιφέροντας στην ανεξάρτητη σκωτσέζικη οικονομία κέρδη που θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους.
Οι υποστηρικτές του "Όχι" απαντούν πως τώρα που η άντληση των κοιτασμάτων γίνεται δυσκολότερη, είναι καλό να "βάζει πλάτη" το Ηνωμένο Βασίλειο. Άλλωστε, 40 δισ. βαρέλια έχουν αντληθεί και απομένουν μόλις 24 δισ. βαρέλια και άλλα 30-40 χρόνια παραγωγής. Η κυβέρνηση της Σκωτίας προβλέπει 57 δισ. στερλίνες από φόρους μέχρι το 2018. Το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βρετανίας όμως προβλέπει 38% πτώση στα εισοδήματα από πετρέλαιο μέχρι το 2018.
Το βασικό όπλο των "ενωτικών" είναι το νόμισμα που θα έχει η ανεξάρτητη Σκωτία. Η κυβέρνηση επιθυμεί να κρατήσει τη λίρα ως μέρος μιας νομισματικής ένωσης με το υπόλοιπο Βασίλειο, συμφωνία που υποστηρίζει πως θα συμφέρει τους πάντες. Τα τρία βασικά κόμματα της Μ. Βρετανίας (Συντηρητικοί, Εργατικοί, Φιλελεύθεροι Δημοκρατικοί) διαμηνύουν ότι δεν θα δεχθούν κάτι τέτοιο.
Γιατί "Ναι";
* Γιατί τα οικονομικά της χώρας είναι καλύτερα από αυτά του Ηνωμένου Βασιλείου.
* Για να υπάρχει κοινωνικό κράτος και υποδομές.
* Γιατί τα τελευταία 33 χρόνια η Σκωτία έχει πληρώσει περισσότερους φόρους κατά κεφαλήν από την υπόλοιπο Βρετανία.
* Γιατί μπορεί να γίνει μία από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, πλουσιότερη από τη Βρετανία.
* Για να χρηματοδοτείται το κοινωνικό κράτος και όχι τα πυρηνικά προγράμματα.
* Για να προστατευθεί το κοινωνικό κράτος από τη μανία ιδιωτικοποίησης του Γουέστμινστερ.
* Για να μην κυβερνάται η Σκωτία από κυβερνήσεις που έχει απορρίψει στις δικές της κάλπες.
Γιατί "Όχι";
* Για να διατηρηθούν τα υψηλής ποιότητας πανεπιστήμια που χρηματοδοτεί η Βρετανία και γι' αυτό είναι δωρεάν για τους Σκωτσέζους
* Γιατί τα κοιτάσματα δεν θα υπάρχουν για πάντα και ακόμη και με αυτά υπήρχαν ελλείμματα τα τελευταία 20 χρόνια.
* Γιατί ως Ηνωμένο Βασίλειο η Σκωτία είναι μέρος των δυνατών της Ευρώπης.
* Για χαμηλότερο κόστος ζωής, διατήρηση του κοινωνικού κράτους, ασφάλεια.
* Γιατί ο πληθυσμός είναι γερασμένος σε σύγκριση με την υπόλοιπη Βρετανία και είναι καλύτερα τα βάρη της συνταξιοδότησης να μοιράζονται ίσα σε όλη τη Βρετανία.
* Για να μη χαθούν οι 600.000 θέσεις εργασίας στη Σκωτία ως μέρος της Ένωσης.
* Για τη λίρα.
* Για περισσότερες εξουσίες στη Βουλή.
Εθνικισμός ή απελευθέρωση;
Για κάποιους το ζητούμενο της ανεξαρτησίας είναι εθνικιστική εκτροπή, για άλλους απελευθέρωση και χτύπημα στον βρετανικό ιμπεριαλισμό. Άλλοι εκτιμούν πως η ενδεχόμενη ανεξαρτησία θα καταστήσει αδύνατη την αλλαγή των συσχετισμών υπέρ των εργαζομένων τάξεων σε πανβρετανικό επίπεδο, όμως είναι γεγονός ότι «οι από κάτω» στη Σκωτία είναι εκείνοι που είναι υπέρ του "Ναι". Αν το "Ναι" υπερισχύσει και πάλι δεν θα υπάρχει την επόμενη σοσιαλισμός υποστηρίζουν αρκετοί, άρα καλό θα είναι να επικεντρωθούμε στην πάλη ενάντια στη λιτότητα.
Με τη συμμετοχή να εκτιμάται πως θα φτάσει το 80% και με τους περισσότερους νέους να μην μπορούν να πάρουν μέρος στις δημοσκοπήσεις, καθώς δεν έχουν σταθερό τηλέφωνο ή καταχωρημένη διεύθυνση και δεν υπάρχουν στους παλιούς εκλογικούς καταλόγους, το αποτέλεσμα παίζεται. Στις δημοκρατίες δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Στις 19 θα μάθουμε αν το 2014 ο χάρτης της Ευρώπης θα αλλάξει ακόμη μία φορά.
