"Οι Έλληνες είναι θυμωμένοι, επειδή η Γερμανία δε θέλει να πληρώσει καμία επιπλέον αποζημίωση από την εποχή των Εθνικοσοσιαλιστών.
Ο Πρόεδρος Γκάουκ ίσως να επιβεβαιώσει σήμερα αυτή την άρνηση στην Αθήνα – υποσχόμενος, όμως, άλλα χρήματα.
Ο Πρόεδρος της Γερμανίας Γιόακιμ Γκάουκ αναμένεται στην Ελλάδα με αγωνία – και μάλιστα μεγάλη. Στους γερμανούς πάντα θέλουν όλοι κάτι να πουν, ή ακόμα καλύτερα να τους το φωνάξουν, όταν αυτοί καταδεχτούν να εμφανιστούν κάπου. Από το 2008 η χώρα στηρίζεται σε γερμανικά χρήματα λόγω της κρίσης του ευρώ.
Σε πολλούς πολίτες ξυπνάν αναμνήσεις μιας άλλης πολύ χειρότερης εποχής -αυτής του Εθνικοσοσιαλισμού. Και τότε υπήρχαν ζητήματα οικονομικά.
Όπως, π.χ., όταν οι Γερμανοί εξανάγκασαν τους Έλληνες να πληρώσουν οι ίδιοι τα έξοδα της γερμανικής κατοχής της χώρας τους. Και μάλιστα -κατά έναν παράξενο τρόπο- με γερμανική ορθότητα: με τη μορφή ενός αναγκαστικού δανείου. Κατά τον ίδιο τρόπο συμπεριφέρθηκαν και οι άλλες κατοχικές δυνάμεις, που βρίσκονταν στην Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ιταλία. Αυτές οι χώρες επέστρεψαν αργότερα αυτά τα ποσά στην Ελλάδα, μετά το τέλος του πολέμου.
Όχι όμως και η Γερμανία, λέει ο βετεράνος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου Μανώλης Γλέζος, ο οποίος είναι ο πρωταγωνιστής στο θέμα της διεκδίκησης των πολεμικών επανορθώσεων. Στη συνομιλία με την εφημερίδα «Die Welt» δηλώνει πικραμένος μετά από μάταιες προσπάθειες τόσο πολλών χρόνων στο ζήτημα αυτό. Πιστεύει ότι η Γερμανία δε θέλει να πληρώσει, γιατί «θέλει να εκδικηθεί την Ελλάδα».
Κι αυτό, επειδή οι Έλληνες πλήγωσαν την υπερηφάνεια των Γερμανών. Επειδή η ελληνική αντίσταση δέσμευσε τότε δώδεκα γερμανικές μεραρχίες και επειδή τους προκάλεσε τόσο μεγάλες απώλειες κατά την απόβαση στην Κρήτη και συνολικά επειδή οι Έλληνες συνέβαλαν στο «να μην έχει η Γερμανία ακόμα και σήμερα μία κυβέρνηση ναζί».
Ο Γκάουκ πρέπει να αντιμετωπίσει το θέμα
Αυτολύπηση, αναζήτηση ενός αποδιοπομπαίου τράγου για τα προβλήματα της χώρας, βαθιά καταπιεσμένος θυμός – ο Γλέζος δεν είναι ο μόνος που νιώθει έτσι.
Μπορεί να αισθανθεί κάποιος τη βαριά, σκοτεινή διάθεση του λαού, και η πολιτική πρέπει να την λάβει υπ’ όψιν της. Η κυβέρνηση έχει στα χέρια της ένα πόρισμα για τις πιθανές ή πραγματικές πολεμικές οφειλές της Γερμανίας, αλλά ο Γκάουκ σίγουρα θα προτιμήσει να αποφύγει μια καθαρή αντιπαράθεση.
Σε κυβερνητικό επίπεδο είναι κατανοητό, το τι είναι περισσότερο και τι λιγότερο ωφέλιμο.
Ο υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος, ενώ είχε εδώ και μισό χρόνο στο συρτάρι την έκθεση σχετικά με το ύψος του ποσού και την τεκμηρίωση των απαιτήσεων για τις επανορθώσεις, αναγκάστηκε τελικά να εκφέρει άποψη ως προς το ζήτημα κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης και με την αφορμή της επίσκεψης του Γκάουκ.
Αλλά αυτό που είπε, απογοήτευσε πολλούς Έλληνες: ότι δηλαδή, η ελληνική απαίτηση δεν έχει καμία ελπίδα από καθαρά νομική άποψη.
Το αποτέλεσμα ήταν να προκαλέσει μεγάλη αγανάκτηση.
Επίσης, αγανάκτηση εκφράστηκε από το βετεράνο Γλέζο: θεώρησε ότι αυτή η δήλωση προδίδει δειλία. Καταλόγισε στην Κυβέρνηση της Αθήνας ότι δίνει το καλύτερο πρόσχημα στη Γερμανία για να μην πληρώσει: «Και γιατί να το κάνει, όταν ούτε η ίδια η ελληνική κυβέρνηση δεν το θεωρεί αναγκαίο;»
Ακόμα κι αν η ελληνική κυβέρνηση προωθήσει το ζήτημα με απροθυμία: με κάποιο τρόπο θα πρέπει ο Γκάουκ να αντιμετωπίσει αυτό το θέμα. Και αφού μάλιστα η επιστημονική υπηρεσία της Γερμανικής Βουλής έχει υπολογίσει πόσα χρήματα θα όφειλε η Γερμανία στην Ελλάδα -με ένα επιτόκιο 3% και εφόσον η οφειλή αναγνωριζόταν : 6 δισεκατομμύρια ευρώ.
Επίσκεψη στη τοποθεσία μιας σφαγής
Ο Γκάουκ μάλλον θα απαντήσει αρνητικά στις απαιτήσεις. Αντ’ αυτού ίσως να ανακοινώσει χρήματα για ελληνογερμανική συνεργασία σε θέματα νεολαίας, όπως και ένα νέο ελληνογερμανικό ταμείο για το μέλλον.
Και θα δείξει μετάνοια για τα εγκλήματα της Εθνικοσοσιαλιστικής εποχής.
Θα επισκεφθεί το χωριό Λιγγιάδες. Οι Γερμανοί σφάγιασαν όλον τον πληθυσμό του, εκδικούμενοι τον θάνατο ενός αξιωματικού της Βερμαχτ από αντιστασιακούς. 92 άνθρωποι εκτελέστηκαν από τους Ναζί. Τα θύματα ήταν κυρίως παιδιά, γυναίκες και γέροι. Μόνο 4 άνθρωποι επέζησαν.
Τα ελληνικά ΜΜΕ είναι γεμάτα με ρεπορτάζ σχετικά με τους Λιγγιάδες λόγω της επίσκεψης του Γκάουκ. Παραθέτουν αναφορές επιζώντων και των απογόνων τους. Ο 80χρονος Γιάννης Ζώτος, ο οποίος πρώτος είδε τους Γερμανούς να μπαίνουν στο χωριό του, πυροβολήθηκε πρώτος και τον νόμισαν νεκρό, αλλά είχε μόνο τραυματιστεί. «Θα τους σκότωνα όλους και σήμερα, αν στεκόντουσαν μπροστά μου, λέει. Το ίδιο και ο Νίκος Φουκάς, του οποίου την τετράχρονη κόρη σκότωσαν με ξιφολόγχη οι Γερμανοί.
Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τελικά θα συμβεί το εξής: Ο Γκάουκ θα πει «όχι» στις απαιτήσεις για αποζημιώσεις και «σόρρυ» στους κατοίκους των Λιγγιάδων. Δεν μπορεί να πάει παντού, όπου θα έπρεπε να ειπωθούν συγνώμες, αλλά, μάλλον, δεν είναι τυχαίο ότι δεν θα πάει συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη: Γιατί κι εκεί απαιτούνται χρήματα από την Γερμανία, 45 εκ. Ευρώ, για να είμαστε ακριβείς. Στις 19 Φεβρουαρίου κατέθεσε μήνυση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η εβραϊκή κοινότητα της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη υπενθυμίζει στον Πρόεδρο ένα καθήκον
Με μερικά καλά επιχειρήματα. Πρόκειται για ένα ποσό που ανάγκασε ο κατοχικός διοικητής Μαξ Μερτεν τους Εβραίους της πόλης να του δώσουν για να ελευθερώσει Εβραίους που είχαν συλληφθεί. Τα χρήματα δόθηκαν.
Οι αποδείξεις βρέθηκαν πριν από μερικά χρόνια σε αρχεία τραπεζών.
Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν όμως παρ’ όλα αυτά στο Άουσβιτς.
Τώρα ζητούν τουλάχιστον τα χρήματα πίσω.
«Περιμένουμε από τον Γκάουκ μια θετική ανταπόκριση στις απαιτήσεις μας, που εγείρουμε εδώ και 70 χρόνια», λέει ο Νταβίντ Σαλτιέλ, προκαθήμενος της εβραϊκής κοινότητας της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη έχασε στο Ολοκαύτωμα «97% του εβραϊκού πληθυσμού» της. Εξηγεί πως ο Μέρτεν είχε απαιτήσει τότε 2,5 δισ. δραχμές και πως οι Εβραίοι πούλησαν τα σπίτια τους για να μαζέψουν τα χρήματα.
Όμως πληρώθηκαν μόνο 1,9 δισ. γιατί κατέστη σαφές ότι ο Μερτεν δεν θα έφερνε πίσω τους συλληφθέντες.
Κι αυτό επίσης είναι κάτι για το οποίο ίσως λυπάται πολύ ο Γκάουκ, είτε το εκφράσει σαφώς είτε όχι. Πρακτικά η απαίτηση μάλλον δεν έχει ελπίδες, διότι η Γερμανία πλήρωσε το 1960 ένα συνολικό ποσό επανορθώσεων λόγω των εγκλημάτων των Ναζί στην Ελλάδα: 115 εκ. μάρκα – υπό την προϋπόθεση, ότι αυτή θα παραιτηθεί από περαιτέρω απαιτήσεις."
Boris Kálnoky und Dimitra Moutzouri www.welt.de
Μετάφραση:
Νόρα Ανδρεάδη
Γρηγόρης Χρυσολωράς
