Μετά τη σύσκεψη των Βρυξελλών και το ταξίδι του Πρωθυπουργού στο Βερολίνο, πώς διαμορφώνεται το κλίμα;

Η πρωτοβουλία του Αλέξη Τσίπρα να πάρει το παιχνίδι επάνω του και να γίνει μια ουσιαστική πολιτική διαπραγμάτευση σε επίπεδο κορυφής έχει αποδώσει καρπούς. Ακυρώθηκε μια προσπάθεια να τορπιλισθεί η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου. Σταμάτησε μια προσπάθεια από τους πιο σκληροπυρηνικούς κύκλους των δανειστών μας μια κυβέρνηση Τσίπρα να εφαρμόσει την πολιτική Σαμαρά. Ο κ. Σόιμπλε τις τελευταίες μέρες έχει σταματήσει να κάνει εμπρηστικές και προσβλητικές δηλώσεις. Δεν έπαψαν να υπάρχουν διαφορές αλλά σταμάτησε η εμπρηστική ρητορική που οδηγούσε σε αδιέξοδο και ξαναμπήκαν τα πράγματα σε μια τροχιά. Η κυβέρνηση καλείται να τρέξει, να κατατεθεί και εγκριθεί η λίστα Τσίπρα με μεταρρυθμίσεις συγκεκριμένες, ποσοτικοποιημένες με χρονοδιάγραμμα και οι δανειστές να ανοίξουν τη στρόφιγγα της ρευστότητας, ακυρώνοντας όχι μόνο τα σενάρια του Grexit αλλά και τα σενάρια στραγγαλισμού της οικονομίας.

Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι δεν ισχύει το 18 με 1 στο Eurogroup;

Η Ελλάδα είναι η μόνη από τις δέκα εννιά στην Ευρωζώνη που έχει αριστερό πρωθυπουργό, αλλά δεν είμαστε απομονωμένοι. Η ατζέντα των ελληνικών προτάσεων εγγράφεται σε μια συζήτηση που έτσι κι αλλιώς έχει ανοίξει στην Ευρώπη για την ανάγκη τερματισμού της μονομερούς λιτότητας, για ένα νέο μείγμα πολιτικής στραμμένο στην ανάπτυξη. Ήδη έχουμε, με καθυστέρηση, δειλά κάποιες αλλαγές. Π.χ., η ελαστική ερμηνεία του Συμφώνου Σταθερότητας, το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, το έστω δειλό και περιορισμένο επενδυτικό πρόγραμμα Γιούνκερ, τα 2 δισ. από την Κομισιόν για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα. Οι σκληροπυρηνικοί, βέβαια, θέλουν στο πρόσωπο της νέας κυβέρνησης και του ελληνικού λαού να τιμωρήσουν το εναλλακτικό παράδειγμα προκειμένου να αποτρέψουν τη διάδοσή του. Αλλά υπάρχει και η άποψη, και πιστεύω πιο ισχυρή, ότι το κόστος μιας ρήξης με τη νέα ελληνική κυβέρνηση είναι υψηλό και αβέβαιο και για την ευρωζώνη, για οικονομικούς αλλά και γεωπολιτικούς λόγους.

Να αναλύσουμε λίγο περισσότερο τους γεωπολιτικούς λόγους;

Η Ευρωζώνη με το δόγμα της μονομερούς λιτότητας αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα: 15% μικρότερες επενδύσεις από το 2009, αποπληθωρισμό, μεγαλύτερη φτώχεια, όξυνση των ανισοτήτων, στασιμότητα. Η οικονομία των ΗΠΑ με μεγαλύτερες κεϋνσιανές δόσεις πολιτικής, παρ’ ότι από εκεί ξεκίνησε η κρίση, έχει ανακάμψει καλύτερα. Η Ευρωζώνη, αντίθετα, αποτελεί τον αδύνατο κρίκο στην παγκόσμια οικονομία, βάζει σε κίνδυνο την εύθραυστη οικονομική ανάκαμψη, απειλεί την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας. Μελέτες μιλούν για τις συνέπειες ενός Grexit και γι’ αυτό το θεωρούν επικίνδυνο και ανόητο όλοι οι κορυφαίοι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών θεσμών – Γιούνκερ, Τουσκ, Σουλτς και Ντράγκι. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια χαίνουσα πληγή όχι μόνο για τη ρωσική αλλά και την ευρωπαϊκή οικονομία. Έχουμε την πλήρη αποσταθεροποίηση στη Β. Αφρική, στην Εγγύς Ανατολή, το ISIS κτλ. Οι πιέσεις της Διοίκησης Ομπάμα προς την Ευρωζώνη και τη Γερμανική ηγεσία είναι ολοφάνερες. Έχω την εντύπωση ότι η ίδια η Μέρκελ για δικούς της λόγους έχει αποφασίσει ότι πρέπει να ακυρωθεί το σενάριο του Grexit ως ενδεχόμενο. Δεν νομίζω ότι οι διαφορές με τον Σόιμπλε είναι ένα συμφωνημένο παιχνίδι του «κακού» και του «καλού» βασανιστή. Για  λόγους, γεωπολιτικούς και οικονομικούς η γερμανική ηγεσία έχει αρχίσει, αργά – αργά, όπως ένα τάνκερ, να στρίβει ή να σκέφτεται την ανάγκη να στρίψει.

Είναι πιθανό η Μέρκελ -και η Γερμανία μέσω αυτής- να σκέφτεται να παίξει, αυτό που της προσάπτουν ότι δεν κάνει, τον ηγεμονικό της ρόλο και σε άλλη κατεύθυνση;

Όχι, δεν έχουμε φθάσει ακόμη σ’ αυτό διότι υπάρχουν πάντα τα στερεότυπα που κτίζουν μια ρητορική και δημιουργούν δυσκολίες. Ισχύουν οι πολιτικές σκοπιμότητες να μην κερδίσει το παράδειγμα ΣΥΡΙΖΑ. Διότι έρχονται αύριο και το Ποδέμος, το Σιν Φέιν, οι πορτογαλικές εκλογές. Αλλά από την άλλη για τους πιο διορατικούς υπάρχουν πανίσχυρα επιχειρήματα. Αν καταρρεύσει π.χ. κράτος της Ευρωζώνης όλοι θα σκέφτονται ποιο θα είναι το επόμενο. Αν λυγίσει ο ευρωπαϊκός Νότος, που υποφέρει, πού θα εξάγουν οι Γερμανοί τα προϊόντα τους; Οι πιο διορατικοί επίσης στη Γερμανία σκέφτονται, γιατί η ιστορική μνήμη είναι νωπή, ότι το κλίμα αντι-γερμανισμού που διαχέεται στην Ευρώπη είναι εμπόδιο στα καλώς εννοούμενα συμφέροντά τους. Το πού θα οδηγήσει αυτό εξαρτάται και από το πώς θα κινηθούμε εμείς. Είμαστε η μόνη αριστερή κυβέρνηση, είμαστε στην εμπροσθοφυλακή αυτού του μετώπου εναντίον της λιτότητας, η μόνη και η πρώτη μέχρι τώρα ευρωπαϊκή κυβέρνηση με αντι-νεοφιλελεύθερη ατζέντα.

Έχουν φύγει από τον στόχο να μην αφήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ να κυβερνήσει;

 Το σενάριο της σύντομης αριστερής παρένθεσης, του στραγγαλισμού της ελληνικής οικονομίας, επομένως και της ελληνικής κυβέρνησης νομίζω ότι με την επταμερή και τη συνάντηση στο Βερολίνο έχει υποχωρήσει. Οι φωνές και επιδιώξεις δεν έχουν εξαφανιστεί, έχουμε μπροστά μας ένα δύσκολο Eurogroup. Το στοίχημα για μας είναι: Πρώτον,να πείσουμε με έμπρακτο παράδειγμα ότι εμείς είμαστε σε θέση να βάλουμε μπροστά ορισμένες μεταρρυθμίσεις, που τις χρειάζεται η ελληνική κοινωνία και οικονομία, σε διοίκηση, κράτος, πολιτικό σύστημα, σύστημα διαπλοκής, φορολογία. Δεύτερον, ότι μπορούμε όχι μόνο να προτείνουμε αλλά να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε έμπρακτα ένα διαφορετικό μείγμα πολιτικής στραμμένο στην ανάπτυξη, με περισσότερη δικαιοσύνη στην κατανομή και των βαρών και των οφελών από αυτήν. Φυσικά, μια διαπραγμάτευση ποτέ δεν πιάνει το 100% των στόχων σου, κάπου θα υποχωρήσεις.

Υποστηρίξαμε – και εμείς στην ΕΠΟΧΗ – ότι κερδίσαμε «χρόνο και χώρο» με τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου. Είναι αρκετός ο χώρος για να κινηθούμε, μπορούμε να τον διευρύνουμε; Πώς θα δράσουμε μέσα σ’ αυτόν;

Τον χρόνο τον χρειαζόμαστε για να πάψουμε να είμαστε η μοναδική αριστερή κυβέρνηση στην Ευρωζώνη, μπορεί να μας φέρει θετικές πολιτικές ανακατατάξεις και εξελίξεις σε άλλες χώρες. Αυτό θα μας δημιουργήσει περισσότερο χώρο. Κατά τα άλλα, και πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον κόσμο, προϋπόθεση για να υλοποιηθεί έστω με κάποιες υποχωρήσεις, με υστερήσεις το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης είναι να αποφύγουμε τον στραγγαλισμό, να αποφύγουμε τον ξαφνικό θάνατο, να ακυρώσουμε το σενάριο του Grexit, της αριστερής παρένθεσης. Και αυτή είναι ακριβώς η γραμμή με την οποία πορεύεται η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Πρωθυπουργός. Ψηφίσαμε τον νόμο για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Κανένας δεν μιλάει πια για βέτο, όλοι θέλουν να ξεχάσουν το mail Κοστέλο, ακόμη και αυτοί που το παράγγειλαν.

Ο κ. Σουλτς δήλωσε, οι διαφορές μαζί του είναι σοβαρές, ότι «είναι απαράδεκτο να θέλουμε εμείς, η Ευρώπη, να εμποδίσουμε ένα νόμο που θέλει να μην πεινούν τα παιδιά στο σχολείο». Η δέσμευσή μας «όχι νέα ελλείμματα, νοικοκυρεμένα δημόσια οικονομικά», αρκούν όσα μας κληροδότησαν σαράντα χρόνια ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, είναι σταθερά του προεκλογικού μας προγράμματος που σημαίνει ότι η ικανότητά μας θα κριθεί και από αυτό: αν μπορούμε, βήμα – βήμα, να υλοποιούμε το πρόγραμμά μας χωρίς νέα ελλείμματα. Ήδη κανένας δεν μιλάει για πρωτογενή πλεονάσματα 4% – 4,5% του ΑΕΠ. Αυτό το έχουμε πετύχει ήδη. Να το κάνουμε πράξη. Πράγμα που σημαίνει να κάτσουμε να στύψουμε το μυαλό μας όλοι, πρώτο απ’ όλους το οικονομικό επιτελείο, πώς μπορεί να αυξήσει τα έσοδα με δικαιοσύνη, να επαναξιολογήσει και να κόψει δαπάνες εκεί όπου υπάρχει περιθώριο χωρίς να πονάει η κοινωνία και τα ασθενέστερα στρώματα.

Μιλώντας για μεταρρυθμίσεις, άλλο πράγμα έχει στον νου της η κυβέρνηση και άλλο οι δανειστές. Δεν θα ανακύψει, κάποια στιγμή, αυτή η διαφωνία;

Επί πέντε χρόνια μνημονιακής πολιτικής με τη λέξη μεταρρυθμίσεις οι κυβερνώντες, χέρι – χέρι με τους δανειστές, εννοούσαν δραστικές περικοπές κοινωνικού κράτους, μισθών, συντάξεων, κατάργηση στοιχειωδών για την Ευρώπη δικαιωμάτων όπως αυτό της συλλογικής διαπραγμάτευσης. Αυτό δυσφήμισε την έννοια μεταρρύθμιση κάνοντας ζημιά και στην οικονομία. Τώρα πια όλοι ομολογούν, ακόμη και οι εκπρόσωποι των δανειστών ανεπισήμως, ότι το φάρμακο ήταν τόσο ισχυρό που σκότωσε τον ασθενή. Άρα το ζητούμενο τώρα είναι να τρέξουν αυτές οι μεταρρυθμίσεις, που επί σαράντα χρόνια δεν έγιναν.

Τι δυνατότητες, νέες, δίνει η εξωτερική πολιτική στην κυβέρνηση;

Οφείλει να είναι μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική μιας ευρωπαϊκής χώρας, μέλους της Ευρωζώνης. Τίποτε περισσότερο αλλά και τίποτε λιγότερο. Όπως κάθε άλλη χώρα της Ευρωζώνης θέλουμε να έχουμε καλές σχέσεις, στη βάση του αμοιβαίου συμφέροντος, και με τις εκτός ευρωζώνης χώρες. Δεν επισκεπτόμαστε τη Ρωσία, πχ, για να αφήσουμε την Ευρώπη αλλά γιατί πιστεύουμε ότι συμφέρον, της Ελλάδας και της Ευρώπης, είναι η αποκλιμάκωση των συγκρουσιακών σχέσεων. Η καλλιέργεια σχέσεων της νέας κυβέρνησης με τους Βαλκάνιους γείτονές μας οφείλει να είναι υψηλά – και είναι νομίζω – για λόγους γεωπολιτικούς και οικονομικούς. Χρειαζόμαστε ειρήνη, σταθερότητα και νέο μείγμα πολιτικής για να πετύχουμε ανάπτυξη. Θα θέλαμε πολύ να ξεπεράσει η κυβέρνηση της FΥROM εθνικισμούς και κάποιες τάσεις δημοκρατικής παλινδρόμησης για να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε, είναι σταθερή πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, μια συμβιβαστική λύση κοινής αποδοχής στο θέμα της ονομασίας και μια θεαματική εξομάλυνση των σχέσεων.

Παρά τις διαφορές και τις κατά καιρούς εντάσεις στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας είναι εφικτό να υπάρξει μια εξομάλυνση στη βάση του διεθνούς δικαίου, να επιτρέψει στις δύο χώρες να αναπτυχθούν και στους δυο λαούς να επωφεληθούν από τους καρπούς της ανάπτυξης περιορίζοντας τις δαπάνες για εξοπλισμούς. Η επίσκεψη στην Κίνα μας δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουμε με τις κινεζικές αρχές πώς μπορεί να ωφεληθεί η χώρα από την επιθυμία των Κινέζων να γίνει η Ελλάδα πύλη εισόδου για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της. Γενικά η εξωτερική πολιτική μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την εξυπηρέτηση των οικονομικών στόχων της κυβέρνησης καθώς εμείς ως ΣΥΡΙΖΑ είμαστε εναντίον του ξεπουλήματος των ‘ασημικών’ που απόμειναν στη δημόσια περιουσία. Αντίθετα είμαστε υπέρ μιας δραστήριας αξιοποίησής της και για να στηρίξουμε το ασφαλιστικό σύστημα και να ενισχύσουμε την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας.

Η πολιτική που περιγράφετε είναι συμβατή με το υπάρχον πλέγμα των σχέσεων της χώρας διεθνώς και στην Ευρωζώνη;

Είναι σε απόσταση απ΄ αυτά που έκαναν οι κυβερνήσεις Παπαδήμου, Παπανδρέου, Σαμαρά αλλά είναι σε πλήρη συμφωνία μ’ αυτά που κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για τις χώρες τους. Ο κ. Ντάισελμπλουμ, πχ, ακύρωσε ως Υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας τα σχέδια ιδιωτικοποίησης της Gasuni και του δικτύου της. Η Fraport, που θέλει να γίνει βασικός μέτοχος στα αεροδρόμια, έχει βασικό μέτοχο το γερμανικό δημόσιο όπως και η Ντόιτσε Telecom που αγόρασε τον ΟΤΕ. Εμείς, λοιπόν, λέμε ότι θέλουμε συνέργειες του ιδιωτικού τομέα ή και του δημόσιου τομέα άλλων κρατών αλλά γιατί να δεχθώ για την Ελλάδα κάτι που για τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία δεν είναι αποδεκτό;

Η κυβέρνηση έχει μια διαδρομή με μεγάλες δυνατότητες, υποχρεώσεις αλλά και κινδύνους. Πώς πρέπει να κινηθεί, κυβέρνηση και κόμμα, για να είναι η διαδρομή ασφαλής και προωθητική;

Ας ξεκινήσουμε από την Κυβέρνηση. Ο καλύτερος τρόπος είναι η γλώσσα της ειλικρίνειας. Να μιλήσουμε και για τις δυνατότητες, τους κινδύνους, τις υποχρεώσεις. Χωρίς εξωραϊσμούς. Τώρα, που το πολιτικό κεφάλαιο και της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού και του ΣΥΡΙΖΑ είναι υψηλό. Είναι υψηλότερο των εκλογών παρά τις δυσκολίες, παρά τις πιέσεις, παρά τις υποχωρήσεις που ήδη έχουμε κάνει, ας μην γελιόμαστε. Να θυμηθούμε τι μας έλεγε ο κόσμος προεκλογικά: «και τα μισά να κάνετε εμείς μαζί σας θα είμαστε, και δυο από τα δέκα!». Κατανοεί, πολιτικά, την έννοια του «βήμα – βήμα» που άλλωστε είναι στρατηγική αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ. Το θέμα είναι να τρέξουμε σ’ αυτά που δεν έχουν οικονομικό κόστος ή δεν αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Δεν πρέπει να καθυστερήσει άλλο π.χ. ο διαγωνισμός για τις δημόσιες ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες. Τομές στη δημοκρατίας διαφάνεια, δικαιοσύνη πρέπει να προχωρήσουν γρήγορα και μπορούν να βοηθήσουν και τα δημόσια ταμεία πέρα από ένα αίσθημα αξιοπρέπειας και δικαιοσύνης. Το ζητούμενο είναι να έχουμε κατεύθυνση, πυξίδα και να φυλαχθούμε απ΄ τις ασθένειες που συνήθως προσβάλλουν κυβερνητικά κόμματα, να μην χάσουμε τον εαυτό μας, να μην μολυνθούμε από φαινόμενα αλαζονείας και κυβερνητισμού. Η κυβέρνηση έτσι θα έχει μακρά διάρκεια και θετικές επιπτώσεις όχι μόνο για τη χώρα, τα ασθενέστερα τμήματά της, την κοινωνία αλλά και για ένα εναλλακτικό παράδειγμα αριστερό, προοδευτικό με πανευρωπαϊκή σημασία. Για να το πετύχουμε όμως αυτό δεν πρέπει να ξεχάσουμε το κόμμα.

Πώς θα εργαστούμε γι’ αυτό;

Χρειαζόμαστε έναν ΣΥΡΙΖΑ πιο μαζικό, δημοκρατικότατο, του 36,5%, μακριά από κάθε έννοια κρατικοποίησής του. Να ελέγχει την κυβέρνηση μαζί με τη στήριξή της, να την τραβάει από το μανίκι όταν σημειώνονται φαινόμενα αλαζονείας, καθυστερήσεις κτλ. Αλλά να αντιστοιχεί και με τον κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ. Ένα κόμμα όπως, εντέλει, το έχουμε αποφασίσει στο Συνέδριο. Ενιαίο, δημοκρατικό και ενωμένο με πλήρη σεβασμό στον διάλογο και τη διαφορετική άποψη. Να φύγουμε από παθογένειες του παρελθόντος, τον διάλογο κουφών, τα καπετανάτα. Να  μπορεί βοηθήσει και την κυβέρνηση προφυλάσσοντάς την από την ασθένεια του κυβερνητισμού. Με περισσότερησυλλογικότητα και πιο ισχυρό μπορεί να μας προφυλάξει και από τον κίνδυνο ανάπτυξης φαινόμενων συγκεντρωτισμού και αρχηγισμού. Όσο πιο κοντά στον κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ έλθει ο κομματικός ΣΥΡΙΖΑ, τόσο το καλύτερο. Ο Δραγασάκης χρησιμοποίησε τον όρο βίαιη ωρίμανση, πριν τρία χρόνια, όταν γίναμε αξιωματική αντιπολίτευση. Νομίζω ότι πρέπει να σκεφθούμε συλλογικά μια νέα φάση ωρίμανσης για το κόμμα αλλά με έντονα τα δημοκρατικά, μαζικά, συλλογικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι δυνατόν η σχέση οργανωμένων μελών και εκλογικής επιρροής να είναι ένα προς εκατό. Να βάλουμε το δάχτυλο επί των τύπων των ήλων, να γίνουμε αριστερό, δημοκρατικό, ενιαίο κόμμα διότι τώρα είμαστε μια χαλαρή Ομοσπονδία καπετανάτων, ομάδων και τάσεων.

Είναι και ο κόσμος του Κόμματος

Υπάρχει μια ισχυρή πίεση θετική προς αυτή την κατεύθυνση από τη βάση του κόμματος προς την ηγεσία και ακόμη ισχυρότερη απ΄ τον κοινωνικό ΣΥΡΙΖΑ. Να δούμε κατάματα τα πράγματα. Το 36,5% μας ψήφισε από ανάγκη, διαμαρτυρία, από ελπίδα, προσδοκία χωρίς όλοι αυτοί να είναι αριστεροί. Πρόκληση για μας, στοίχημα είναι μαζί με αυτούς να φτιάξουμε το μεγάλο δημοκρατικό κόμμα της Αριστεράς. Δεν θα κερδίσουμε ούτε έναν παραπάνω αν κρύψουμε ότι είμαστε κόμμα της Αριστεράς. Δεν θα κερδίσουμε, όμως, και το στοίχημα αν θεωρήσουμε ότι εμείς είμαστε οι σωστοί, τα γνωρίζουμε όλα, και το ζητούμενο είναι να πείσουμε όλους τους καινούργιους να ασπαστούν τα δικά μας.

Πρέπει να ωφεληθούμε απ’ αυτό το αεράκι που μας δίνει αυτή τη δυναμική και να μην ξεχνάμε το ιδρυτικό μας DNA:το στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η δημιουργία, η συνδιαμόρφωση της Αριστεράς του 21ου αιώνα που να υπερβαίνει τις αποτυχίες των ιστορικών ρευμάτων του 20ού αιώνα, και του υπαρκτού σοσιαλισμού, παραδοσιακού κομμουνιστικού κόμματος, και της σοσιαλδημοκρατίας δημιουργώντας μια νέα ποιότητα. Και αυτό που, προφητικά, επιχειρεί στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ αρχίζει και βρίσκει παραδείγματα και σ’ άλλες χώρες, αναπτύσσει δυναμική. Και εδώ ο ανταγωνισμός έχει ιστορικά χαρακτηριστικά. Αν δεν πετύχει το διπλό μας στοίχημα, ήττα της λιτότητας και βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνική συνοχή και μια νέα αριστερά ικανή και να κυβερνά στη θέση μιας δεξιόστροφης κυβέρνησης τότε προβάλλει απειλητικά η περαιτέρω άνοδος της άκρας δεξιάς και διαλυτικά φαινόμενα για την Ευρώπη.