Η υπόθεση του παλαιστίνιου ποιητή Άσραφ Φαγιάντ που καταδικάστηκε σε θάνατο στη Σαουδική Αραβία επανέρχεται στο προσκήνιο. Εκατοντάδες συγγραφείς και οργανώσεις ανά τον κόσμο καλούν να ακυρωθεί η ποινή της εκτέλεσής του διατυμπανίζοντας τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης. 

Ο εγκλεισμός στη φυλακή έβαλε στον πάγο την ποιητική δημιουργία του Φαγιάντ που έχει σταματήσει εδώ και δύο χρόνια να γράφει. Αποφάσισε όμως να πιάσει ξανά την πένα εμπνεόμενος από τον θάνατο του πατέρα του, που πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο όταν έμαθε πως θα αποκεφαλιζόταν ο γιος του. 

Το ποίημα με τίτλο Tense Times (Δύσκολοι Καιροί) αφηγείται τις συνθήκες κράτησης που τραυματίζουν τον καλλιτέχνη. Ο Φαγιάντ ανακαλεί τη στιγμή που είδε για τελευταία φορά τον 82χρονο πατέρα του πίσω από το «αλεξίσφαιρο γυαλί της φυλακής» και αναρωτιέται σε τι ωφελεί να είναι ζωντανός κανείς όταν άλλοι χάνονται από τον καημό τους. Μιλά για τον πόνο που ένιωσε ο πατέρας του όταν σκέφτηκε ότι ο γιος του μπορεί να «έφευγε» νωρίτερα από εκείνον, και διερωτάται γιατί ο άνθρωπος φοβάται τόσο την ιδέα του θανάτου. 

Στο ποίημά του αναφέρεται συχνά και με διάφορους τρόπους στην πικρή γεύση της πραγματικότητας. Σε μια πραγματικότητα όπου οι άνθρωποι απομονώνονται και τα καθεστώτα τούς καταδιώκουν λόγω των πεποιθήσεών τους. 

«Αδυνατώ να γελάσω. Αδυνατώ τελείως να χαμογελάσω. Αδυνατώ την ίδια στιγμή να κλάψω. Αδυνατώ να συμπεριφερθώ σαν άνθρωπος», γράφει μεταξύ άλλων. Το ποίημά του συνοδεύτηκε από ένα μήνυμα που γνωστοποίησε φίλος του.

«Είμαι καλά στην υγεία μου, παραμένω αισιόδοξος, αλλά είμαι μόνος. Μόνο η μητέρα μου με επισκέπτεται δύο φορές την εβδομάδα. Το μόνο που ελπίζω είναι να ζήσω και να συνεχίσουν να με θυμούνται οι άνθρωποι. Με τρομάζει η λήθη», αναφέρεται στο μήνυμά του. 

Προσπάθειες καταβάλλονται από ανθρώπους των γραμμάτων, των τεχνών και της δικαιοσύνης ώστε να αφεθεί ελεύθερος ο Φαγιάντ. Το εφετείο εξετάζει την αναθεώρηση της ποινής του, δεν θα υπάρξει όμως δημόσια ακρόαση, ενώ ο δικηγόρος του δεν έχει το δικαίωμα να τον υπερασπιστεί. 

Εάν το δικαστήριο αρνηθεί να απορρίψει την κατηγορία περί αποστασίας από το Ισλάμ, οι υποστηρικτές του ποιητή θα ζητήσουν, σύμφωνα με τον Guardian, βασιλική χάρη.

Η υπόθεση του Φαγιάντ έχει απασχολήσει πολλούς. Το Διεθνές Φεστιβάλ Λογοτεχνίας του Βερολίνου είχε, πριν από μερικούς μήνες, διοργανώσει καμπάνια για την απελευθέρωση του καλλιτέχνη, με τα Ηνωμένη Έθνη να καλούν την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας να αναστείλει τη θανατική ποινή του ποιητή.

Πάνω από 100 εκδηλώσεις διοργανώθηκαν σε 44 χώρες ανά τον κόσμο από το Φεστιβάλ του Βερολίνου, το οποίο είχε απευθύνει έκκληση στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου ώστε να σταματήσουν τον αποκεφαλισμό του Φαγιάντ.

Καταδικάστηκε τον περασμένο Νοέμβριο σε θάνατο, και δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε δικηγόρο, αφού του αφαιρέθηκε το δικαίωμα της υπεράσπισης.

Αντιμετωπιζόταν πάντα με φόβο στη Σαουδική Αραβία. Η ποιητική συλλογή που εξέδωσε το 2008 πυροδότησε αντιδράσεις και αλαλαγμούς θρησκόληπτων ότι προωθεί την αθεΐα, άρα είναι σύμφωνα με τον Ιερό Νόμο βλάσφημος.

Στη φυλακή βρίσκεται από τον Ιανουάριο του 2014, αφότου ένας άντρας τον κατηγόρησε για βλάσφημες εκφράσεις κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης σε καφενείο. Υποστηρικτές του, πάντως, ισχυρίζονται πως τιμωρείται επειδή ανήρτησε βίντεο στο Διαδίκτυο που δείχνει τη θρησκευτική αστυνομία της Άμπχα να μαστιγώνει δημόσια έναν άντρα.

Ο Φαγιάντ καταδικάστηκε αρχικά σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση και επιπλέον 800 χτυπήματα με μαστίγιο.

Η πρώτη άσκηση έφεσης απορρίφθηκε, και επιχείρησε ξανά τον περασμένο Νοέμβριο. Μετά τη δεύτερη απόπειρα όμως ομάδα δικαστών αποφάσισε να επιβάλλει θανατική ποινή στον καλλιτέχνη.
Επιστολή υπέρ της ακύρωσης της εκτέλεσής του έχουν υπογράψει 350 συγγραφείς, μεταξύ των οποίων ο Ορχάν Παμούκ και ο Μάριο Βάργκας Λιόσα. 


Ελισάβετ Σταμοπούλου